Ανάλυση Politico: Γιατί η Τζόρτζια Μελόνι είναι η μεγάλη κερδισμένη από τον θάνατο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία

Στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι οφείλει, σε μεγάλο βαθμό, τη μεγάλη της επιτυχία στις εκλογές η Τζόρτζια Μελόνι. Τώρα, ο θάνατος του Καβαλιέρε μπορεί να ωφελήσει και πάλι την ακροδεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, σύμφωνα με την ανάλυση του Politico.  

Η Τζόρτζια Μελόνι θα είναι μεταξύ των επιφανών πενθούντων στην κηδεία του πρώην πρωθυπουργού της χώρας, που θα γίνει την Τετάρτη, στον καθεδρικό ναό Duomo του Μιλάνου. Το γεγονός καθαυτό, ότι η ίδια έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας, σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην επιρροή του Μπερλουσκόνι, ο οποίος και ήταν αυτός που έδωσε μία ευκαιρία στην κεντρική πολιτική σκηνή όταν, το 2009, την έκανε τη νεότερη υπουργό της κυβέρνησής του (αλλά και στην ιστορία της χώρας τους), σε ηλικία 31 ετών. Πέρυσι, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι συνέβαλε καθοριστικά στην πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι, σε συνεννόηση με τους υπόλοιπους ακροδεξιούς ηγέτες της χώρας, με τους οποίους συναντιούνταν στην πολυτελή βίλα του.

Και μετά την πτώση του Ντράγκι, όμως, το κόμμα Forza Italia του Μπερλουσκόνι, το οποίο σήμερα θεωρείται ένα μετριοπαθές κεντροδεξιό κίνημα, συμμάχησε με την ακροδεξιά ομάδα της Μελόνι, στη συμφωνία συνασπισμού που τούς έφερε στην εξουσία. Εκτός όμως από χρήσιμος συνεργάτης της Μελόνι, στην επιχείρηση κατάληψης της εξουσίας, ο μεγιστάνας των ιταλικών ΜΜΕ παρείχε στην Μελόνι το πρότυπο για μία πολιτική που και η ίδια υιοθέτησε. Και σαν πολιτικά «αδέρφια» που ήταν, οι δύο αυτές προσωπικότητες της ακροδεξιάς και μεταξύ τους έδωσαν μάχες σκληρές και τακτικές.

Καταρχάς, το προσωπικό στυλ άσκησης εξουσίας και των δύο ήταν κομμένο και ραμμένο από το ίδιο ύφασμα. Μελόνι και Μπερλουσκόνι μπορούσαν να εμφανίζονται από ασεβείς έως και χοντροκομμένοι. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, την ημέρα των ιταλικών εκλογών, η Τζόρτζια Μελόνι δημοσίευσε ένα -μάλλον κακόγουστο- βίντεο στα social media, όπου φαινόταν η ίδια να κρατάει δύο πεπόνια μπροστά στο στήθος της. Ήταν ένα λογοπαίγνιο με το όνομά της, το οποίο θα έκανε περήφανο τον οικοδεσπότη των Bunga Bunga parties.

Η πολιτική μέθοδος της Μελόνι, όπως και του Μπερλουσκόνι, ενέχει την ανάδειξη του ηγέτη ως ατόμου που «μιλάει τη γλώσσα του απλού λαού», σημείωσε στο Politico ο βιογράφος του εκλιπόντα πολιτικού, Τζιοβάνι Ορσίνα. Όπως εξήγησε ο ίδιος, και οι δύο ηγέτες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα αιτήματα των απλών ανθρώπων «χωρίς να τους λένε τι πρέπει να θέλουν. Ο ηγέτης δεν προβάλλει τον εαυτό του ως καλύτερο από τους ψηφοφόρους του, είναι ένας από εμάς», σημειώνει ενώ, σύμφωνα με τον ίδιο, η μέθοδος της Μελόνι προς τους ψηφοφόρους στις περσινές εκλογές, όταν επικεντρώθηκε στους μικρομεσαίους επιχειρηματίες και τη μείωση της φορολογίας, είναι ένα «πολύ μπερλουσκονικό πρόγραμμα».

Επιπλέον, Μελόνι και Μπερλουσκόνι είχαν τη δυνατότητα να κατευθύνουν τη δημόσια συζήτηση, στα μέσα ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας παραδοσιακά ή και κοινωνικά κανάλια. Όσο βρισκόταν στην εξουσία, επί μία δεκαετία, ο Μπερλουκσόνι βασιζόταν στα τηλεοπτικά κανάλια του ομίλου του, Mediaset, για να διαμορφώνει την ατζέντα της συζήτησης. Τα ίδια αυτά κανάλια ήταν που παρείχαν επίσης το περιβάλλον για το κύμα του δεξιού λαϊκισμού που ανέδειξε τη Μελόνι, παρότι αυτό προσέφερε κυρίως εμπορικό όφελος στον καναλάρχη, και δεν υπήρξε μέρος πολιτικού σχεδιασμού.

«Χωρίς τον Μπερλουσκόνι δε θα υπήρχε Μελόνι», σημείωσε ο υφυπουργός Πολιτισμού και πρώην υπουργός στις κυβερνήσεις του Μπερλουσκόνι, Βιτόριο Σκάρμπι. Η συμμετοχή της πιο μετριοπαθούς κεντροδεξιάς Forza Italia, στον σημερινό συνασπισμό της Μελόνι βοήθησε ακροδεξιά παράταξή της, Αδελφοί της Ιταλίας, να αποκτήσουν ένα επίχρισμα θεσμικότητας, που τούς έκανε αποδεκτούς σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Σύμμαχοι αλλά και αντίπαλοι

Παρά τις παράλληλες πορείες τους, οι Μελόνι και Μπερλουσκόνι δεν είχαν μία σχέση χωρίς εντάσεις. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός, το 2012, αποχώρησε από το κόμμα του μεγιστάνα των media, Λαός της Ελευθερίας. Η πολιτική ρήξη τους τότε, ήταν αυτή που έφερε τη δημιουργία των Αδελφών της Ιταλίας. Όταν, το 2016, η πολιτικός ήταν υποψήφια δήμαρχος Ρώμης, ο Μπερλουσκόνι αντιτάχθηκε στην υποψηφιότητά της, αποδίδοντας την αντίθεση στην εγκυμοσύνη της. Η Μελόνι δεν το ξέχασε ποτέ.

Ο Καβαλιέρε μπορούσε να είναι γενναιόδωρος με την πολιτικό, αρκεί αυτή να μην αποτελούσε απειλή. Σε συνέντευξή του, το 2017, στο περιοδικό Tempi, είπε ότι, «πάντα εκτιμούσε την αποφασιστικότητα, την ικανότητα, το διανοητικό θάρρος, τις αναλυτικές ικανότητες της Τζόρτζια». Περίμενε, ωστόσο, ότι η -κατά πολύ νεότερη- ακροδεξιά ηγέτης, θα τον έβλεπε ως σοφό, ηλικιωμένο και άντρα πολιτικό, από τον οποίο θα ζητούσε συμβουλές. Όσο η δημοφιλία και η αποδοχή της Μελόνι αυξανόταν, όμως, η ίδια αρνήθηκε να του δείξει αυτόματα τον σεβασμό που αυτός περίμενε. Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο τους δεν ήταν λίγες.

Στον Μπερλουσκόνι άρεσε, επίσης, να δημιουργεί εντυπώσεις με τους ευνοούμενούς του – στον τελευταίο γάμο του, μεταξύ των προσκεκλημένων ήταν ο ακροδεξιός ηγέτης της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, ενώ η Μελόνι σνομπαρίστηκε. Η απάντηση της ίδιας, ήρθε μέσα από τηλεοπτική εμφάνιση σε ένα από τα κανάλια ιδιοκτησίας Μπερλουσκόνι, κατά την οποία δήλωσε ότι, «δεν του χρωστάει τίποτα». Οι τηλεοπτικές εμφανίσεις της στα μέσα του Ιταλού μεγιστάνα μειώθηκαν, ενώ, την ημέρα των εκλογών, η κάμερα «έπιασε» τον Καβαλιέρε να παραδέχεται ότι την «φοβάται λίγο». Ωστόσο, η 46χρονη, στις περσινές εκλογές κέρδισε την ηγεσία της κεντροδεξιάς χωρίς την βοήθειά του. Στις ιταλικές κάλπες, οι Αδερφοί της Ιταλίας κέρδισαν το 26% των ψήφων, έναντι του 8% του Forza Italia.

O Μπερλουσκόνι φάνηκε να δυσκολεύεται να αποδεχθεί την επικράτηση μίας γυναίκας. Ο σχηματισμός δεξιάς κυβέρνησης υπό την Μελόνι αποτέλεσε δίλημμα. Έφερε την πρωθυπουργό σε δύσκολη θέση, με τα δημόσια ξεσπάσματα κατά τα οποία εξέφραζε την υποστήριξή του στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Σε αντάλλαγμα για τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση πήρε κυρίως χαμηλόβαθμα υπουργεία. Η Μελόνι άφησε εκτός κυβέρνησης κάποιους από τους ευνοούμενούς του.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, οι κάμερες «συνέλαβαν» τον Καβαλιέρε με ένα κομμάτι χαρτί στο χέρι. Σε αυτό είχε τις σημειώσεις του για τη Μελόνι. «Αυταρχική, προσβλητική και αλαζονική», τη χαρακτήριζε σε αυτές. Ακόμη και εντός του κυβερνητικού συνασπισμού, όμως, η Forza Italia αντιτάχθηκε σε σειρά κυβερνητικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένου διατάγματος για αυξημένο όριο πληρωμών σε μετρητά και για τις πράσινες επιδοτήσεις.

Ο θάνατος του Μπερλουσκόνι μπορεί να ενισχύσει το κύρος της Μελόνι. Λίγα πολιτικά «σπίτια» έχουν μείνει διαθέσιμα για τους βουλευτές της Forza Italia αλλά ακόμα και για τους ψηφοφόρους τους, με δεδομένο ότι, χωρίς τον ιδρυτή – ηγέτη του κινήματος, το μέλλον προβλέπεται αβέβαιο. Και παρότι η Μελόνι θεωρείται πολύ πιο ακραία από τον Μπερλουσκόνι, η δεξαμενή των ψηφοφόρων, για την οποία ανταγωνίζονταν, είναι κοινή. Την περασμένη χρονιά, πολλοί υποστηρικτές του Forza Italia μετακινήθηκαν στους Αδελφούς της Ιταλίας. «Στην Ιταλία, οι κεντροδεξιοί ψηφοφόροι μοιράζονται ένα θεμελιώδες σύνολο αξιών για τα περισσότερα θέματα αλλά και όσον αφορά την κοσμοθεωρία τους», εξηγεί ο Λορέντζο Πρεγκλιάσκο της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouTrend. «Εντόπισαν την ισχυρότερη ηγέτη του χώρου, και ψήφισαν αυτόν που ήταν σε θέση να τους εκφράσει καλύτερα: για 20 χρόνια τον Μπερλουσκόνι, στη συνέχεια τον Σαλβίνι και, τέλος, τη Μελόνι», υπογραμμίζει.

Η Λέγκα του Σαλβίνι, δημοσκοπικά, φαίνεται ότι δεν περνάει εύκολα. Η μετατόπισή της προς το κέντρο, όμως, θα σήμαινε την μετακίνησή της στην αντιπολίτευση. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής, η Forza Italia είναι μέλος της ομάδας του ΕΛΚ. Η ευρωομάδα του κόμματος της Μελόνι, το ECR, μπορεί, στις επόμενες ευρωεκλογές, να συμμαχήσει με το ΕΛΚ. Την περασμένη εβδομάδα, στην τελευταία του συνέντευξη, ο Μπερλουσκόνι έδωσε την «ευλογία» του για ενδεχόμενη συνεργασία ΕΛΚ – ECR.

Η Μελόνι ήταν έφηβη, κατά τη διάρκεια της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας Μπερλουσκόνι τη δεκαετία του 1990. Τότε, αποκτούσε την ακροδεξιά της ταυτότητα με μία ομάδα φίλων της στη Ρώμη. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, πολιτικά, εξελίχθηκε σε λαϊκίστρια ηγέτιδα που της αρέσει να θεωρεί εαυτή μαχήτρια. Όπως και ο Μπερλουσκόνι, ωστόσο, είανι πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις για χάρη της εξουσίας. Σε ένα βίντεο – αφιέρωμα που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του Καβαλιέρε, η ίδια ανέφερε: «Υπό την ηγεσία του, η Ιταλία έμαθε να μη θέτει ποτέ όρια στον εαυτό της. Να μη θεωρεί ποτέ ότι είναι νικημένη». Η Ιταλίδα πρωθυπουργός θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται στον εαυτό της.