Σκληραίνει το «πόκερ» μεταξύ ΗΠΑ - Τουρκίας για S-400 και Patriot

Σε σκληρό πόκερ έχει εξελιχθεί μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ το θέμα των αντι-πυραυλικών συστημάτων, κάνοντας το παιχνίδι κυριαρχίας ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία να παίρνει διαστάσεις… ακροβατικές.

«Από την 1η Απριλίου η κόντρα αυτή θα είναι πρώτο θέμα», τονίζει η δημοσιογράφος Χαντέ Φιράτ, της εφημερίδας Χουριέτ, η οποία θεωρείται πολύ κοντά στον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, αφού το βράδυ του πραξικοπήματος του έδωσε το βήμα μέσω του τηλεφώνου της για να απευθυνθεί και να καλέσει τον λαό στους δρόμους.

Η τουρκική πλευρά, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Μαρίας Ζαχαράκη για το OPEN TV, προετοιμάζεται για σκληρή μάχη μετά τις εκλογές της 31ης Μαρτίου με τις ΗΠΑ, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιεί το «χαρτί» του αντι-αμερικανισμού στην προεκλογική εκστρατεία για ψηφοθηρικούς λόγους, αλλά και για να κερδίσει πόντους στη διεθνή σκακιέρα ως ο ηγέτης που αντιτάσσεται στην υπερδύναμη που λέγεται ΗΠΑ. 

Ας δούμε όμως ποια είναι τα δεδομένα μέχρι στιγμής, όσον αφορά την εξοπλιστική κόντρα Τουρκίας–ΗΠΑ και πόσο αποφασισμένες είναι και οι δύο πλευρές να τραβήξουν το σχοινί, ειδικά μετά τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία.

Τι ζητούν οι Αμερικανοί:

• Έχουν καταστήσει σαφές στην Άγκυρα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αγοράσουν S-400 και Patriot μαζί.
• Αν παρόλα αυτά η Τουρκία επιμείνει στην αγορά του ρωσικού αντι-πυραυλικού συστήματος, τότε θα αποσύρουν την πρόταση για την αγορά των Patriot από το τραπέζι και θα επιβληθούν κυρώσεις. «H Τουρκία από τη στιγμή που θα τοποθετήσει τους S-400 θα υπάρξουν συνέπειες», διαμήνυσαν οι Αμερικανοί, σύμφωνα με τη Χουριέτ. Ήδη η παράδοση των F-35 έχει παγώσει και οι κυρώσεις απειλούν και τον εκσυγχρονισμό και των υπόλοιπων αεροσκαφών που διαθέτει η τουρκική πολεμική αεροπορία.
• Οι ΗΠΑ εξάλλου –σύμφωνα με τη Χαντέ Φιράτ- έχουν τονίσει ξεκάθαρα στην Άγκυρα ότι δεν πρόκειται για μία απλή επιλογή ενός αντι-αεροπορικού αμυντικού συστήματος, αλλά ότι ουσιαστικά πρέπει να επιλέγει μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.
• Επίσης, οι Αμερικανοί φρόντισαν να τονίσουν με όλους τους τόνους γιατί η Τουρκία πρέπει να επιλέξει Patriot. Μέχρι στιγμής πρόκειται για την καλύτερη μέχρι στιγμής προσφορά που έχει υποβληθεί από την πλευρά των ΗΠΑ για πώληση Patriot. Σε καμία άλλη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ δεν έχει δοθεί μία τέτοια προσφορά.
• Τέλος, μπορούν να βρουν φόρμουλα ώστε οι συστοιχίες να παραδοθούν μέχρι τον Οκτώβριο στην Τουρκία, δίνοντας το σύστημα που κατασκευάζεται τώρα για άλλη χώρα, στην Τουρκία.

Τι απαντά η Τουρκία:

• Η Άγκυρα αντιτάσσει ότι ο νόμος CAATSA, που προβλέπει την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων εναντίον άλλων αντιπάλων χωρών των ΗΠΑ, υιοθετήθηκε μετά από τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας– Ρωσίας, επομένως δεν μπορεί να εφαρμοστούν κυρώσεις για προηγούμενη συμφωνία.
• Δεν είναι η καλύτερη προσφορά που έχουν από τους Αμερικανούς για αγορά Patriot, αν σκεφτεί κανείς ότι η τιμή είναι μιάμιση φορά επάνω από εκείνη των ρωσικών S-400.

• Οι Αμερικανοί θέλουν μέσα στους επόμενους δύο μήνες η Τουρκία να πληρώσει μετρητά 1 εκατ. δολάρια, προκειμένου να αγοράσουν τους Patriot.
• Οι ΗΠΑ είναι καθόλα επίσης αρνητικοί στο θέμα της μεταφοράς τεχνολογίας, το οποίο για την Άγκυρα είναι ζωτικό.
• Μπορεί να πετύχει ο εκβιασμός των Αμερικανών; Κυβερνητικοί αξιωματούχοι τονίζουν στη Χουριέτ ότι «όχι». Οι Αμερικανοί αυτή τη στιγμή βάζουν στο τραπέζι το θέμα των κυρώσεων, αλλά η Άγκυρα έχει απάντηση σε αυτό. «Αν δεν δώσουν τα F-35, θα κινήσουμε νομική διαδικασία. Αλλά και κυρώσεις να επιβληθούν, μπορούν να αντιμετωπιστούν», τονίζουν λοιπόν κυβερνητικά στελέχη στην Άγκυρα, κάνοντας το παιχνίδι κυριαρχίας ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία να παίρνει διαστάσεις… ακροβατικές.

Ερντογάν ανάμεσα σε συμπληγάδες

Πάντως, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να έχει στριμωχτεί για τα καλά από τις ΗΠΑ και η ισχυρή συνεργασία που διατείνεται ότι έχει με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να μην είναι τόσο… γενναιόδωρη από πλευράς Κρεμλίνου. «Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι η Ρωσία θα είναι περισσότερο γενναιόδωρη στην Τουρκία στο θέμα της μεταφοράς αμυντικής τεχνολογίας από ό,τι οι σύμμαχοι της Άγκυρας στο ΝΑΤΟ», εκτιμά ο Τούρκος πρέσβης Αλί Τουϊγκάν, σε άρθρο του στο Diplomatic Opinion Blog.

Η Μόσχα, σύμφωνα με τα φιλο-ρωσικά ΜΜΕ, δεν είναι διατεθειμένη να μοιραστεί μυστικά υψηλής τεχνολογίας με την Τουρκία. Η ρωσική πλευρά ανησυχεί ότι το ΝΑΤΟ θα αποκτήσει πρόσβαση στην τεχνολογία των S-400 μέσω της Τουρκίας. Κι επίσης, οι Ρώσοι θεωρούν την Τουρκία ως έναν εταίρο του σήμερα, δίνοντας έμφαση στο ‘σήμερα’.

Ο Χακάν Ακσάι, έμπειρος αναλυτής των τουρκο-ρωσικών σχέσεων, εκφράζει μάλιστα σοβαρές αμφιβολίες για την ‘αγαστή συνεργασία’ Άγκυρας-Μόσχας, θεωρώντας ότι «η Ρωσία βλέπει την Τουρκία ως μία χώρα που πρέπει να παραμείνει στη συμμαχία της Δύσης προκειμένου να τη χρησιμοποιήσει για την καταστροφή αυτής της συμμαχίας». Όπως αναφέρει στη δεξαμενή σκέψης Al Monitor, «ο Πούτιν θα αποδεχόταν ακόμη και μία ακύρωση της συμφωνίας των S-400 παρά το κόστος που μπορεί αυτό να σημαίνει για τη Ρωσία, αν το Κρεμλίνο έπαιρνε κάτι μεγάλο ως αντάλλαγμα από την Άγκυρα, ειδικά στη Συρία».

Εξάλλου, οι S-400 μπορεί να αποδειχθούν ότι δεν είναι και το υπερόπλο που αγοράζει η Τουρκία για το λόγο ότι δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλήρως, όπως πιστεύει η Τουρκία. Σύμφωνα με τον Σινάν Ουλγκέν, καθηγητή στο πανεπιστήμιο Carnegie στις Βρυξέλλες, το ρωσικό σύστημα μόνο ως αντι-αεροπορικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί κι όχι ως αντι-πυραυλικό, γιατί δεν είναι συμβατό με τα συστήματα του ΝΑΤΟ και άρα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως τέτοιο. «Σε αυτή την περίπτωση οι S-400 μπορούν να χτυπήσουν ένα αεροσκάφος, αλλά όχι έναν πύραυλο», εξηγεί ο Σινάν Ουλγκέν σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα ‘ΧαμπέρΤουρκ’.

Το ιδανικό θα ήταν η Τουρκία να αγοράσει τους S-400 για αντι-αεροπορική άμυνα και τους Patriot για αντι-πυραυλική. «Αλλά ένας τέτοιος ιδανικός κόσμος δεν υπάρχει, η Τουρκία θα πρέπει να κάνει την επιλογή της ανάλογα με τη συμμαχία στην οποία θεωρεί ότι ανήκει», σχολιάζει ο Σινάν Ουλγκέν.

Και μέσα στις συμπληγάδες που βρίσκεται διεθνώς, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει και εκλογές σε δύο εβδομάδες που πρέπει να νικήσει πάση θυσία. Γι’ αυτό και έχει επιστρατεύσει μία εθνικιστική γλώσσα στις προεκλογικές του ομιλίες, εντάσσοντας μέσα σε αυτή και τους S-400.

Προσπαθεί να εμφανιστεί ως ο πολιτικής ηγέτης που αντιστέκεται στις αμερικανικές απειλές, γνωρίζοντας ότι σίγουρα αυτό θα έχει έρεισμα στην εκλογική του βάση, που είναι βαθιά αντι-αμερικανική, και γι’ αυτό εντείνει ακόμη περισσότερο τη ρητορική του. Και μετά τις εκλογές, έχει ο Αλλάχ… για το πώς θα βγει από τις συμπληγάδες.