Από είδηση... Ιστορία: Η εισβολή στην Ουκρανία από τον Σεπτέμβρη στη διδακτέα ύλη στα ρωσικά σχολεία

Από το νέο σχολικό έτος οι Ρώσοι μαθητές θα διδάσκονται πλέον και την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, ενώ το νέο πρόγραμμα σχολικών μαθημάτων θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την επιστροφή της βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης, αναφέρει σε εκτενές ρεπορτάζ της η Novaya Gazeta.

«Το τέλος του πολιτισμού»

«Η Δύση απέκτησε εμμονή με την αποσταθεροποίηση της κατάστασης στο εσωτερικό της Ρωσίας, αρχικά κατά μήκος των συνόρων της χώρας. Για αυτό το λόγο υποστήριξαν ανοιχτά την ρωσοφοβία στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το επόμενο στάδιο του σχεδίου τους ήταν να παρασύρουν τη Ρωσία σε μια σειρά από συγκρούσεις και "έγχρωμες επαναστάσεις", να αποσταθεροποιήσουν την οικονομία της και να αντικαταστήσουν τις αρχές της με μαριονέτες. Ο απώτερος στόχος ήταν ένα κοινό μυστικό: η διάλυση της Ρωσίας και η απόκτηση ελέγχου των πόρων της».

Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το νέο βιβλίο Ιστορίας που θα διδάσκονται από την 1η Σεπτεμβρίου οι Ρώσοι μαθητές της 10ης και 11ης τάξης. Ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου είναι ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, πρώην υπουργός Πολιτισμού της χώρας. Το κεφάλαιο που συνέταξε, με τίτλο: «Η Ρωσία σήμερα. Η ειδική στρατιωτική επιχείρηση», συνοψίζει τους στόχους της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία για «την προστασία του Ντονμπάς και την προληπτική διασφάλιση της ασφάλειας της Ρωσίας».

Σε άλλα αποσπάσματα στο σχολικό βιβλίο η Ουκρανία περιγράφεται ως «ένα υπερεθνικιστικό κράτος που απολαμβάνει αποκαλούμενη ανεξαρτησία που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν προετοιμάσει ως μια σημαντική σφήνα για να την χρησιμοποιήσουν κατά της Ρωσίας». Όταν διαβάζουν ειδήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι μαθητές συμβουλεύονται από το σχολικό βιβλίο να «είναι προσεκτικοί» και «να αναλογιστούν ποιο είδος ανταμοιβής έχουν αυτοί που εναντιώνονται στον πόλεμο και προωθούν την ατζέντα τους», καθώς και να γνωρίζουν ότι «η παγκόσμια παραγωγή των σκηνοθετημένων βίντεο, της παραπληροφόρησης και των ψεύτικων φωτογραφιών και βίντεο λειτουργεί ως μια βιομηχανία όλο το εικοσιτετράωρο».

Τον Ιούλιο, δημοσιεύθηκαν επίσης αποσπάσματα από το νέο βιβλίο ρωσικής Ιστορίας, που αξιολογήθηκε από τον Ανατόλι Τορκούνοφ, πρύτανη του Κρατικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Μεταξύ άλλων, στο βιβλίο αναφέρεται ότι αν δεν συνέβαινε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, «τότε ενδεχομένως να επερχόταν το τέλος του πολιτισμού».

Κρατική κυριαρχία

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ρωσίας υποχρεούνται να χρησιμοποιούν ένα ενιαίο ομοσπονδιακό πρόγραμμα σπουδών που χρησιμοποιεί μόνο ένα βιβλίο για σχεδόν κάθε μάθημα, σύμφωνα με τον Σεργκέι Κραφτσόφ, υπουργό Παιδείας της Ρωσίας. Τα περισσότερα από αυτά τα σχολικά βιβλία εκδίδονται από τον ίδιο εκδοτικό οίκο που είναι υπεύθυνος για όλα σχεδόν τα σχολικά βιβλία που χρησιμοποιούνταν στη πρώην Σοβιετική Ένωση.

Ένας ειδικός στην πολιτική εκπαίδευσης, ο οποίος μίλησε στη Novaya Gazeta υπό τον όρο να μην κατονομαστεί είπε ότι ο εν λόγω εκδοτικός οίκος απολαμβάνει τώρα το μονοπώλιο στη ρωσική αγορά σχολικών βιβλίων, όπως και κατά τη σοβιετική περίοδο, και ότι αυτό εξυπηρετεί «έναν απολύτως ιδεολογικό σκοπό… την επιβολή μιλιταριστικού πατριωτισμού στους μαθητές». Περιγράφοντας το νέο πρόγραμμα σπουδών ως «μια και μόνο ιδεολογία» που «δεν είναι καθόλου ευέλικτο», ο ειδικός κατηγόρησε «επαγγελματίες του υπουργείου Παιδείας» ότι προσπαθούν «να ελέγξουν τα μυαλά των παιδιών σχολικής ηλικίας».

Ένας καθηγητής ιστορίας και κοινωνικών σπουδών, μιλώντας επίσης υπό τον όρο να μην κατονομαστεί, τόνισε στη Novaya Gazeta ότι τα προηγούμενα σχολικά βιβλία περιείχαν επίσης στοιχεία προπαγάνδας. Για παράδειγμα, κεφάλαια που αναφερόντουσαν στις πρόσφατες δεκαετίες της ρωσικής ιστορίας, παρουσίαζαν θετικά τη διακυβέρνηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και έκαναν μια σύντομη αναφορά στην «επιστροφή» της Κριμαίας στη Ρωσία, ενώ τα κεφάλαια για την οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας σημείωναν ότι η Ρωσία έχει ένα μοναδικό δικό της πεπρωμένο και διαθέτει μια ισχυρή οικονομία.

Εκτός από τα τέσσερα σχολικά βιβλία που συνυπογράφει ο Μεντίνσκι, υπάρχουν δύο ακόμη βιβλία για την πιο πρόσφατη ιστορία της Ρωσίας που περιλαμβάνονται στο νέο πρόγραμμα σπουδών. Αποσπάσματα από ένα από αυτά, γραμμένα από τους Βιάτσεσλαβ Νικόνοφ και Σεργκέι Ντεβιάτοφ, διέρρευσαν σε μέσα ενημέρωσης.

Σε αυτό αναφέρεται ότι οι ΗΠΑ και οι «Ευρωπαίοι υποτελείς τους» χρησιμοποιούν την Ουκρανία ως μια «γροθιά με στόχο τη Ρωσία» και «ενδιάμεσο για μια επίθεση του ΝΑΤΟ», οπότε η Ρωσία «αναγκάστηκε να λάβει προληπτικά μέτρα». Οι στόχοι της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία υποστηρίζεται ότι είναι «να δοθεί ένα τέλος καθημερινών βομβαρδισμών κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάνσκ, η διασφάλιση της κυριαρχίας τους», καθώς και η «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση». Το κεφάλαιο για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» τελειώνει με ένα σοβιετικό σύνθημα της εποχής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: «Ο σκοπός μας είναι δίκαιος! Ο εχθρός θα εξοντωθεί! Θα επικρατήσουμε!»

Εκτός από τα βιβλία Ιστορίας, ετοιμάζεται και ένα νέο βιβλίο κοινωνικών σπουδών. Η βασική ιδέα πίσω από το νέο βιβλίο, σύμφωνα με τον Κραφτσόφ, είναι «η κατανόηση της άνευ όρων αξίας της κρατικής κυριαρχίας της Ρωσίας» και ο ρόλος της Ρωσίας στη «δημιουργία μιας δίκαιης παγκόσμιας τάξης».

«Προπαγάνδα παρά Ιστορία»

Σύμφωνα με τον εκπαιδευτικό ειδικό, πολλές οικογένειες στηρίζουν την εισαγωγή ενός ενιαίου προγράμματος σπουδών καθώς «οι γονείς είναι μπερδεμένοι» από την τεράστια ποικιλία διαφορετικών σχολικών βιβλίων.

Ένας γονέας ενός μαθητή λυκείου σε σχολείο της Μόσχας είπε ότι πίστευαν ότι πολυάριθμα σχολικά βιβλία είναι κάτι κακό: «Υπάρχουν ορισμένα σχολικά βιβλία που γράφουν απόλυτες ανοησίες. Στη Σοβιετική Ένωση, υπήρχε μόνο ένα βιβλίο (για κάθε μάθημα) και μπορούσες να πάρεις επιπλέον γνώσεις από άλλες πηγές, όπως βιβλία», ανέφερε ο γονέας.

Επίσης τάχθηκε κατά της προσθήκης κεφαλαίων για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στο πρόγραμμα σπουδών. «(Αυτό θα πρέπει να γίνει) σε περίπου μια δεκαετία όταν η κατάσταση διευθετηθεί», ανέφερε. «Προς το παρόν είναι απλώς προπαγάνδα παρά Ιστορία. Και είμαι κατά της προπαγάνδας στην Ιστορία». Την ίδια άποψη έχει και μια μητέρα μιας μαθήτριας από την περιοχή της Μόσχας. «Πιστεύω ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει προτού μπει σε βιβλίο. Δεν υπάρχει κάτι να γράψουν τώρα», λέει.

Ένας άλλος γονέας από τη Μόσχα πιστεύει ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας πρέπει να μάθουν για τα τρέχοντα γεγονότα και πιστεύει ότι τα σχολικά βιβλία πρέπει να τα καλύπτουν «με εντελώς ουδέτερο τρόπο, τίποτα άλλο από ξεκάθαρα γεγονότα».

Προστασία της Μητέρας Πατρίδας

Εκτός από τις αλλαγές στη διδασκαλία της Ιστορίας και των κοινωνικών σπουδών, οι «Βασικές αρχές της Ασφάλειας της Ζωής» θα περιλαμβάνει πλέον ένα μάθημα βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, οι μαθητές της 10ης τάξης θα διδαχθούν στρατιωτικούς χαιρετισμούς, καθώς και τις βασικές αρχές του χειρισμού όπλων, των ενεργειών χερσαίων μάχης και παροχής πρώτων βοηθειών.

Από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, τα σχολεία θα αρχίσουν να διδάσκουν ένα μάθημα που ονομάζεται «Βασικές αρχές της Ασφάλειας της Ζωής και Προστασία της Μητέρας Πατρίδας», του οποίου το πρόγραμμα σπουδών είναι ακόμη υπό επεξεργασία. Ο Ρώσος υπουργός Παιδείας πρότεινε επίσης «τα παλικάρια που πολέμησαν στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση» να προσκληθούν στα σχολεία και να μιλήσουν με μαθητές. Επιπλέον, αναφέρθηκε ότι το μάθημα βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης θα περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία του πολέμου με drones.

Οι «Βασικές αρχές της Ασφάλειας της Ζωής» εισήχθησαν ως μάθημα τη δεκαετία του 1990 για να αντικαταστήσουν τη σοβιετική τάξη βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης. Η πρώην Σοβιετική Ένωση το εισήγαγε καθώς θεωρούσε ότι ένα πυρηνικό πλήγμα στο έδαφός της αποτελούσε πραγματική απειλή, εξηγεί ένας δάσκαλος του μαθήματος αυτού από το Τσελιάμπινσκ.

Ωστόσο, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι αρχές της Ρωσίας ανακάλυψαν άλλες απειλές, όπως ο ιός HIV και ο εθισμός στα ναρκωτικά, καθώς και τη ασφάλεια κυκλοφορίας και τη πυρασφάλεια. Αυτοί ήταν οι λόγοι πίσω από το μάθημα «Βασικές αρχές της Ασφάλειας της Ζωής». Αλλά τώρα το επίκεντρο επιστρέφει ξανά στον πόλεμο.

Προπαγάνδα θανάτου

Οι γονείς που μίλησαν στη Novaya Gazeta Europe πιστεύουν ότι η βασική στρατιωτική εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη για να διατηρηθούν τα παιδιά σχολικής ηλικίας σε καλή φυσική κατάσταση. «Αν αυτό το μάθημα περιλαμβάνει παροχή πρώτων βοηθειών και πλοήγηση στο έδαφος αντί μόνο για όπλα, αυτό δεν είναι καθόλου κακό», λέει μια μητέρα μιας μαθήτριας από το Νοβοσιμπίρσκ. Ωστόσο, όλοι οι γονείς με τους οποίους μίλησε η Novaya Gazeta για το άρθρο της, τάσσονται κατά της συμμετοχής βετεράνων μάχης: είτε λόγω έλλειψης διδακτικών προσόντων είτε λόγω φόβου ότι κάποια από τα πράγματα που ενδέχεται να μοιραστούν με τα παιδιά θα μπορούσαν να είναι τραυματικά. «Είναι εντελώς τρελό να αφήνεις έναν βετεράνο πολέμου να μιλάει σε παιδιά ενώ είναι ακόμα τραυματισμένος. Νομίζω ότι προπαγανδίζει τον θάνατο παρά τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό», είπε η μητέρα ενός μαθητή λυκείου από τη Σιβηρία.

Νέα σύνορα

Ο εκπαιδευτικός εμπειρογνώμονας πιστεύει ότι τα βιβλία σε άλλα μαθήματα θα αλλάξουν σταδιακά για να διατηρούνται σύμφωνα με τα ομοσπονδιακά εκπαιδευτικά πρότυπα και το τυποποιημένο πρόγραμμα σπουδών. Πιστεύει επίσης ότι η εισαγωγή μεμονωμένων βιβλίων «θα προκαλέσει απότομη μείωση του δημιουργικού δυναμικού του μαθητή», κάτι που φοβάται ότι «πάντα προκαλεί πλήγμα στην κριτική σκέψη και τη συναισθηματική νοημοσύνη».

Αν και δεν έχουν γίνει ακόμη αλλαγές στο βιβλίο της γεωγραφίας, μια δασκάλα από τη Σιβηρία ανέφερε πως αγόρασε πρόσφατα χάρτες και άτλαντες για μαθητές της 8ης και της 9ης τάξης. «Αυτά εμπεριέχουν "τα νέα εθνικά σύνορα" και οι σκοποί προσαρμόστηκαν επίσης στην τρέχουσα πραγματικότητα», είπε ο δάσκαλος. Όλα τα κρατικά διαπιστευμένα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία στη Ρωσία θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες και δε θα υπάρχει επιλογή για τους μαθητές να εγκαταλείψουν τη βασική στρατιωτική εκπαίδευση ή τα μαθήματα Ιστορίας.