Μετά το θάνατο του Πριγκόζιν, τι ακολουθεί για τη Βάγκνερ; Τα σενάρια για το μέλλον της μισθοφορικής οργάνωσης

Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν πέρασε σχεδόν μια δεκαετία χτίζοντας την παραστρατιωτική ομάδα Βάγκνερ. Έγινε κεντρική δύναμη στην πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας στην Ουκρανία και τα στρατεύματα του Πριγκόζιν βοήθησαν να εξαπλωθεί η ρωσική επιρροή σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζοντας συμμάχους του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αφρική και τη Συρία. Τώρα, ο θάνατός του έχει προκαλέσει έναν καταιγισμό εικασιών σχετικά με το μέλλον της ομάδας.

Δυτικοί αξιωματούχοι ασφαλείας αναρωτιούνται ποιος θα πάρει τη θέση του και τι θα συμβεί στους μισθοφόρους που κάποτε καθοδηγούσε.

Ποιος θα διοικεί τώρα τη Βάγκνερ;

Η Δρ Joana de Deus Pereira, ανώτερη ερευνήτρια στο Βασιλικό Ινστιτούτο Ηνωμένων Υπηρεσιών (Rusi), δήλωσε στην εκπομπή World Tonight του BBC ότι ο θάνατος του Πριγκόζιν θα οδηγήσει πιθανότατα σε «κάποια αναμόρφωση» της ομάδας. Ωστόσο, είπε ότι συνολικά οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν πιθανότατα με τον ίδιο τρόπο όπως και υπό την ηγεσία του Πριγκόζιν.

«Η οργάνωση θα συνεχίσει να υφίσταται στο μέλλον πιθανώς με άλλο όνομα, αλλά έχει ήδη αποδείξει ότι έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται και να μεταμορφώνεται», δήλωσε η ίδια. «Πρέπει να βλέπουμε τη Βάγκνερ όχι μόνο ως έναν άνθρωπο, αλλά ως ένα οικοσύστημα, ως μια Λερναία Ύδρα με πολλά κεφάλια και πολλά διαφορετικά συμφέροντα στην Αφρική».

Ο Ruslan Trad, αναλυτής ασφαλείας του Ατλαντικού Συμβουλίου, συμφώνησε. Δήλωσε στο BBC ότι με τον θάνατο του Πριγκόζιν είναι πιθανό να τοποθετηθεί στη θέση του κάποιος με διασυνδέσεις με τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, την GRU, για να ηγηθεί της ομάδας.

Αλλά υπέδειξε ότι η κύρια πρόκληση για τον κ. Πούτιν μπορεί να είναι να βρει κάποιον με αρκετά βαθιές τσέπες για να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις της παραστρατιωτικής οργάνωσης, χωρίς να αποτελεί άμεση πρόκληση για το καθεστώς του.

«Θα προσπαθήσουν να βρουν έναν νέο χρηματοδότη, επειδή ο Prigozhin ήταν το κύριο πρόσωπο με χρήματα εκεί», δήλωσε ο κ. Trad. «Νομίζω ότι θα είναι πιο δύσκολο να βρεθεί ένας νέος χρηματοδότης επειδή [η Βάγκνερ] έχει καλούς διοικητές, αλλά τα χρήματα είναι σημαντικά εδώ. Ίσως [να εγκαταστήσουν] κάποιον από τον στενό κύκλο γύρω από τον Πούτιν».

Ο Benoit Bringer, δημοσιογράφος του οποίου το ντοκιμαντέρ The Rise of Wagner κατέγραψε την άνοδο της παραστρατιωτικής οργάνωσης, δήλωσε στο BBC ότι ένας από τους επικρατέστερους υποψήφιους είναι ο στρατηγός της GRU Andrey Averyanov. «Είναι πιθανό ότι ο Πούτιν χρειαζόταν χρόνο για να οργανώσει μυστικά τη μετάβαση. Αυτό θα εξηγούσε γιατί περίμενε δύο μήνες προτού απαλλαγεί από τον Πριγκόζιν», πρόσθεσε.

Η Έμιλι Φέρις του Rusi παρατήρησε ότι η Μόσχα «πιθανότατα θα έχει πάρει το μάθημά της ότι προσωπικότητες όπως ο Πριγκόζιν με τις δικές τους επικίνδυνες φιλοδοξίες είναι μπαλαντέρ», προσθέτοντας ότι «οποιοσδήποτε νέος ηγέτης [της Βάγκνερ] θα είναι πιθανότατα κάποιος που θα επιλέξει το Κρεμλίνο».

Τι θα συμβεί με τα στρατεύματα της Βάγκνερ στη Λευκορωσία και την Ουκρανία;

Για μεγάλο μέρος του περασμένου έτους η Βάγκνερ ήταν η πιο αποτελεσματική δύναμη μάχης της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τα στρατεύματά του να καταλαμβάνουν με επιτυχία ανατολικές πόλεις μετά από αιματηρές μάχες.

Αλλά η κ. Ferris δήλωσε ότι ο θάνατος του Πριγκόζιν είναι απίθανο να επηρεάσει σοβαρά την πορεία του πολέμου. «Τα στρατεύματα της Βάγκνερ είναι εκτός δράσης στην Ουκρανία από την εξέγερση και τα στρατεύματά τους έχουν τοποθετηθεί είτε στη Λευκορωσία, είτε έχουν απορροφηθεί πίσω στο Υπουργείο Άμυνας, οπότε ο αντίκτυπος άμεσα στον πόλεμο της Ουκρανίας, όπου οι ρωσικές δυνάμεις εξακολουθούν να συγκρατούν την ουκρανική αντεπίθεση, είναι πιθανό να είναι ελάχιστος προς το παρόν», παρατήρησε.

Πρόσθεσε ότι φαίνεται απίθανο τα στρατεύματα να επιστρέψουν στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Χιλιάδες μαχητές της Βάγκνερ ακολούθησαν τον Πριγκόζιν στον δυτικό γείτονα της Ρωσίας, τη Λευκορωσία, μετά από μια αποτυχημένη ένοπλη εξέγερση κατά των κορυφαίων στρατιωτικών της Ρωσίας τον Ιούνιο.

Την Παρασκευή, ο αυταρχικός ηγέτης της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο δήλωσε ότι έως και 10.000 μαχητές του Βάγκνερ θα βρίσκονται «τις επόμενες ημέρες» στο κύριο στρατόπεδο της ομάδας στο Οσιπόβιτσι, νοτιοανατολικά του Μινσκ.

«Η Βάγκνερ έζησε, η Βάγκνερ είναι ζωντανή και η Βάγκνερ θα ζήσει στη Λευκορωσία, άσχετα αν αυτό δεν θα αρέσει σε κάποιον», ανέφερε ο ίδιος σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Belta της Λευκορωσίας. Μίλησε λίγο αφότου δορυφορικές εικόνες που αναλύθηκαν από το BBC Verify είχαν δείξει ότι αρκετές από τις σκηνές του καταυλισμού διαλύονταν. Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από την εταιρεία Planet Labs με έδρα τις ΗΠΑ. Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς ξεκίνησαν οι εργασίες και αν οι ένοικοι των σκηνών στεγάζονται σε άλλα σημεία της Λευκορωσίας ή έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.

Η χρηματοδοτούμενη από τις ΗΠΑ ομάδα μέσων ενημέρωσης Radio Free Europe/Radio Liberty ανέφερε την Πέμπτη ότι είχαν ήδη ξηλωθεί 101 από τις 273 σκηνές του καταυλισμού. Απευθυνόμενος στο θέμα, ο κ. Λουκασένκο δήλωσε ότι απομακρύνονται μόνο οι «επιπλέον σκηνές», καθώς δεν υπήρχε ανάγκη να υπάρχουν τόσες πολλές από αυτές.

Παρόλα αυτά, το μέλλον των μαχητών της Βάγκνερ είναι ασαφές, καθώς πολλοί Λευκορώσοι, Ρώσοι και Δυτικοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι ο κ. Λουκασένκο είναι de facto μαριονέτα του προέδρου Πούτιν, υπακούοντας στις εντολές του.

Την ίδια στιγμή, ορισμένες αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ότι αρκετοί μαχητές του Βάγκνερ έχουν ήδη διατυπώσει ρητές απειλές κατά του κ. Πούτιν για τον ρόλο του, όπως ισχυρίζονται, στον θάνατο του Πριγκόζιν.

Μπορούν τα στρατεύματα της Βάγκνερ στην Αφρική και τη Συρία να συνεχίσουν να πολεμούν;

Εξίσου ασαφές είναι το μέλλον των στρατευμάτων της Βάγκνερ στο εξωτερικό. Η ομάδα έχει γίνει βασικός πυλώνας της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, με τις δυνάμεις της να συμβάλλουν στην υποστήριξη κυβερνήσεων στη Συρία, το Μάλι, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Λιβύη με αντάλλαγμα επικερδή δικαιώματα εξόρυξης.

Τις τελευταίες ημέρες ο Πριγκόζιν πιστεύεται ότι ήταν παρών στη Δυτική Αφρική, όπου δυτικοί αναλυτές φοβούνται ότι η ομάδα προσπαθούσε να διευρύνει την εμβέλειά της σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Νίγηρα, όπου μόλις έγινε πραξικόπημα.

Ορισμένοι είχαν υποθέσει ότι ο αποκεφαλισμός της ηγεσίας της ομάδας θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να επανεκτιμήσει τις προσπάθειές της να επιδιώξει επιρροή στην περιοχή, αλλά πολλοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η αποκεντρωμένη διοίκηση της ομάδας στην ήπειρο θα της επιτρέψει να συνεχίσει τις επιχειρήσεις της ανεμπόδιστα από το θάνατο του Πριγκόζιν.

Μετά την ανταρσία του Ιουνίου, Ρώσοι αξιωματούχοι φέρονται να πέταξαν στη Λιβύη για να συναντήσουν τον Χαλίφα Χαφτάρ, τον αποστάτη στρατηγό που αμφισβητεί την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στην Τρίπολη, και να τον διαβεβαιώνουν για τη συνεχή υποστήριξη της Ομάδας Βάγκνερ, ανεξάρτητα από την τύχη του Πριγκόζιν.

Ο κ. Trad δήλωσε στο BBC ότι πίστευε ότι η Βάγκνερ ήταν τόσο πολύ ενσωματωμένη στην αμυντική υποδομή των αφρικανικών χωρών που οι επιχειρήσεις της δεν θα επηρεάζονταν από τον θάνατο του Πριγκόζιν.

«Οι διοικητές που σταθμεύουν στη Συρία, ή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ή στο Μάλι, έχουν ήδη πολύ καλά μοντέλα εκεί και έχουν την ελευθερία να δράσουν», είπε. «Οι τοπικοί διοικητές δεν επηρεάζονται επειδή οι επιχειρήσεις είναι ξεχωριστά επιχειρησιακές, έχουν διαφορετικούς πόρους για αυτό και ακόμη και τώρα κάνουν προσλήψεις για τις επιχειρήσεις στη Συρία και την Αφρική».

Και είπε ότι η σχέση της ομάδας με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες θα παραμείνει ένα πολύτιμο εργαλείο για τη Μόσχα, επιτρέποντάς της να λειτουργεί στη "γκρίζα ζώνη", όπου θα μπορούσε να επιδιώκει τα συμφέροντα της Ρωσίας, αλλά επιτρέποντας στους αξιωματούχους να αρνούνται την εμπλοκή.

Θα σβήσει γρήγορα από τη μνήμη ο Βάγκνερ;

Μεσοπρόθεσμα, λοιπόν, φαίνεται απίθανο οι δραστηριότητες της Βάγκνερ να επηρεαστούν σημαντικά από τον θάνατο του ευεργέτη της. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι δραστηριότητες της Βάγκνερ φαίνεται ότι θα αναμορφωθούν σε κάτι νέο, δήλωσε η Emily Ferris της Rusi.

«Το πιθανότερο είναι ότι η Βάγκνερ θα διασπαστεί σε δύο, με τις εναπομείνασες ομάδες χωρίς ηγέτη στη Λευκορωσία να διαλύονται και η άλλη παράταξη που δραστηριοποιείται στο εξωτερικό να μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο που μπορεί να αποτελέσει εργαλείο της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής», δήλωσε η ίδια στο BBC.

Όσον αφορά την κληρονομιά του Πριγκόζιν, ο κ. Bringer δήλωσε στο BBC ότι η Βάγκνερ «έδειξε στο Κρεμλίνο πώς ένας ιδιωτικός σκιώδης στρατός, ικανός να λειτουργεί εντελώς εκτός νόμου, θα μπορούσε να είναι χρήσιμος στους υβριδικούς πολέμους του, καθώς και για την απόκτηση επιρροής στο εξωτερικό». «Το όνομα της Βάγκνερ μπορεί να εξαφανιστεί, αλλά όχι οι μισθοφόροι στο πεδίο και η μέθοδος που δημιούργησε».