«Όλες ταυτιζόμαστε με την Τζένι» - Η Ισπανία ζει το δικό της #metoo μετά το φιλί του προέδρου της ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, Λουίς Ρουμπιάλες, στην παίκτρια Τζένι Ερμόσο

Το δικό της #metoo ζει η Ισπανία από τα μέσα Αυγούστου, αφότου ο πρόεδρος της ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, Λουίς Ρουμπιάλες, φίλησε στο στόμα την παίκτρια, Τζένι Ερμόσο, μετά την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Γυναικών από την εθνική ομάδα.

Εκατοντάδες γυναίκες σε όλη τη χώρα που συμμετέχουν στο κίνημα Se Acabo («Τελείωσε!») μιλούν ανοιχτά για τις μικρές μάχες που έχουν δώσει απέναντι στον σεξισμό. Περισσότερες από 200 γυναίκες μοιράστηκαν ανώνυμα τις προσωπικές τους εμπειρίες σεξισμού ή κατάχρησης εξουσίας στον εργασιακό χώρο καθώς, η αγανάκτηση που προκλήθηκε από το μη συναινετικό φιλί του Ρουμπιάλες στην Ερμόσο, διαχέεται και σε σφαίρες της κοινωνίας εκτός αθλητισμού.

Η χώρα βρίσκεται από τα μέσα Αυγούστου στο επίκεντρο της συζήτησης για τον σεξισμό στο ποδόσφαιρο. Σε πρώτη φάση ο Ρουμπιάλες απέρριψε τις επικρίσεις για το φιλί χαρακτηρίζοντας «ηλίθιους και χαζούς» τους ανθρώπους που αντέδρασαν, ωστόσο, στη συνέχεια, η ποδοσφαιρική ομοσπονδία απέσυρε την υποστήριξή της προς το πρόσωπό του. Μετά την παύση από τα καθήκοντά του, κατά του Ρουμπιάλες κατατέθηκε και μήνυση από την Ερμόσο για σεξουαλική επίθεση.

«Οι γυναίκες φοβούνται πολύ να μιλήσουν»

Η καθηγήτρια στο Imperial College του Λονδίνου, Helena Legido-Quigley, αναρωτήθηκε στη Guardian, αν υπάρχει κάτι άλλο να ειπωθεί. «Σκέφτηκα ότι αυτή είναι η ευκαιρία μας. Όταν μιλάμε μεταξύ μας, οι περισσότερες έχουμε βιώσει κάτι αντίστοιχο με αυτό που συνέβη στην  Τζένι. Αλλά οι γυναίκες φοβούνται πολύ να μιλήσουν».

Η ίδια, σε συνεργασία με τα μέλη της οργάνωσης Women in Global Health Spain, απηύθυνε έκκληση μέσω των social media. «Αισθανθήκαμε όλες ότι μπορούμε να ταυτιστούμε με την Τζένι Ερμόσο», έγραψε καθώς καλούσε τις γυναίκες στον ακαδημαϊκό χώρο και την υγειονομική περίθαλψη -τους δύο τομείς στους οποίους εργάζεται- να στείλουν ανώνυμα τις εμπειρίες τους. Πέντε μέρες αργότερα, στα εισερχόμενα μηνύματά της, είχαν εισρεύσει περισσότερες από 200 ιστορίες. «Σοκαρίστηκα απολύτως. Αυτό που συνέβη στην Τζένι πραγματικά δημιούργησε ένα momentum για να αρχίσουν οι γυναίκες να μοιράζονται τις ιστορίες τους», εξηγεί στο βρετανικό μέσο. Ο σάλος για τη συμπεριφορά του Ρουμπιάλες, καθώς και το γεγονός ότι, τα μέλη της ομοσπονδίας τον χειροκρότησαν όρθια όταν καταφέρθηκε εναντίον του «ψευτοφεμινισμού», έριξαν φως στον υποβόσκοντα σεξισμό που υπάρχει σε ορισμένους χώρους στην Ισπανία.

Επαναλαμβανόμενο μοτίβο

Οι γυναίκες που επικοινώνησαν με τον Legido-Quigley συμπλήρωσαν την εικόνα, περιγράφοντας λεπτομερώς συμπεριφορές που κυμαίνονταν, από άσεμνα σχόλια, μέχρι ανάρμοστα αγγίγματα και σεξουαλικές επιθέσεις. «Οι περισσότερες μού είπαν ότι μοιράζονται μόνο δύο – τρεις από τις ιστορίες που έχουν ζήσει. Αυτό είναι το πρώτο, τρομακτικό σκέλος, ότι η μεγάλη πλειοψηφία δεν έχει ζήσει μόνο ένα, μεμονωμένο περιστατικό, αλλά βιώνουν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο κατά τη διάρκεια της καριέρας τους», υπογραμμίζει η ίδια.

Τα περισσότερα από τα περιστατικά δεν έχουν καταγγελθεί ποτέ. Τα θύματα αναφέρουν πολλαπλούς λόγους για την απόφασή τους να μην μιλήσουν – από τον φόβο, μέχρι την άγνοια του ποια πρέπει να είναι τα βήματά τους. Κάποιες ανέφεραν τι τούς είχε συμβεί σε συναδέλφους ή προϊσταμένους τους, μόνο και μόνο για να έρθουν αντιμέτωπες με την απόρριψη σχετικά με το τι τους είχε συμβεί. Ενώ κατά την πλειοψηφία τους τα περιστατικά συνέβησαν αστραπιαία, οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των θυμάτων διήρκεσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα σημείωσαν ότι καταστράφηκε η καριέρα τους. Κάποιες είπαν ότι μοιράζονται τις ιστορίες τους για πρώτη φορά. Δεν το είχαν πει ούτε καν στους συντρόφους τους», τονίζει η καθηγήτρια.

Κανονικοποιημένη συμπεριφορά

Τις επόμενες εβδομάδες η ίδια και οι συνεργάτες της στο Women in Global Health Spain σχεδιάζουν να αναλύσουν τις ιστορίες και να διερευνήσουν αν υπάρχουν λύσεις που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προστασία των Ισπανίδων. «Νομίζω ότι, αυτό που καταδεικνύει το εγχείρημα για την ισπανική κοινωνία είναι ότι αυτό που αποκαλούμε “μικρές μάχες” είναι κάτι φυσιολογικό και συνηθισμένο. Έτσι, ο σχολιασμός της εμφάνισης των γυναικών, αυτού του είδους το “χιούμορ”, είναι μια κανονικοποιημένη συμπεριφορά. Οι γυναίκες αισθάνονται άβολα, αλλά δεν τολμούν να το αναδείξουν λόγω των ανισορροπιών εξουσίας», τονίζει.

Ωστόσο, αυτό που ήταν ήδη σαφές, είναι ότι, η επισφάλεια στις θέσεις εργασίας των γυναικών, λειτουργεί στο να τις φιμώνει, ιδίως στον ακαδημαϊκό χώρο. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το πλαίσιο, ο ακαδημαϊκός χώρος είναι πολύ επισφαλής, υπάρχουν πολύ λίγες θέσεις. Οπότε νομίζω ότι, οι θύτες, εκμεταλλεύονται αυτή την επισφάλεια. Θεωρώ ότι αυτή είναι μια στιγμή #MeToo για την Ισπανία, αλλά δεν είμαστε έτοιμες να μιλήσουμε με ονόματα ανθρώπων ή θεσμών. Αυτή είναι η βασική διαφορά, ότι οι γυναίκες του χώρου φοβούνται πραγματικά μήπως χάσουν τη δουλειά τους», υπογραμμίζει. Η ανισορροπία στην εξουσία φάνηκε καθώς, αρχικά, ο Ρουμπιάλες απέκρουσε τις επικρίσεις για το βεβιασμένο φιλί του, κάνοντας λόγο για «ένα μικρό φιλάκι» και χωρίς να κάνει καμία αναφορά στο γεγονός ότι ήταν ανώτερος στην ιεραρχία της ομοσπονδίας από την Ερμόσο.

Η περίπτωση Βίλντα

Κάποιους μήνες νωρίτερα, 15 παίκτριες της εθνικής ομάδας γυναικών είχαν αρνηθεί να παίξουν με προπονητή τον Χόρχε Βίλντα. Είχαν όλες στείλει πανομοιότυπες επιστολές στις οποίες ανέφεραν ότι, η συνεργασία μαζί του είχε επηρεάσει την υγεία και τη συναισθηματική τους κατάσταση και ότι δε σκόπευαν να επιστρέψουν στις προπονήσεις μέχρι να βρεθεί λύση. Υπό την προεδρία Ρουμπιάλες, η αντίδραση της ομοσπονδίας ήταν άμεση, αφού ανακοινώθηκε ότι, καμία από τις παίκτριες δε θα καλούνταν να επιστρέψει μέχρι να «παραδεχτούν το λάθος τους και να ζητήσουν συγγνώμη». Τελικά, μόνο τρεις από τις 15 συμμετείχαν στην αποστολή για το Παγκόσμιο Κύπελλο.

Όπως σημειώνει η Legido – Quigley, η Ισπανία έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει. «Σε κάποιους τομείς η χώρα είναι πολύ προοδευτική», ανέφερε, κάνοντας ειδική μνεία στον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο περί συναίνεσης. «Νομίζω, όμως, ότι, όταν πρόκειται για τους χώρους εργασίας, πρέπει να σκεφτούμε νέους τρόπους προκειμένου να αισθάνονται οι γυναίκες ασφαλείς. Χρειαζόμαστε ένα ασφαλές περιβάλλον στο οποίο τα θύματα θα μπορούν και απευθυνθούν και να εισακουστούν», καταλήγει.