Ό,τι κι αν συμβεί, μην πας προς το φως: Με τι σχετίζονται οι επιθανάτιες εμπειρίες - Τι έδειξε μεγάλη έρευνα

Οι χειρουργοί ήταν έτοιμοι να πριονίσουν το στήθος του 80χρονου Aubrey Osteen μετά από την καρδιακή προσβολή που υπέστη τον Δεκέμβριο του 2020, όταν ξαφνικά ανέκτησε τις αισθήσεις του.

«Τους είπα “μισό λεπτό, μην προχωρήσετε. Δώστε μου λίγο ακόμα αναισθητικό, καταλαβαίνετε;”. Μου πήρε ένα λεπτό να συνειδητοποιήσω ότι δε βρισκόμουν στην ίδια διάσταση με εκείνους, οπότε ούτως ή αλλιώς, δεν μπορούσαν να με ακούσουν», λέει ο ίδιος στο CNN.

Στη συνέχεια ισχυρίζεται ότι παρακολούθησε το σώμα του να «πλέκεται μέσα από τον θώρακα» και να αιωρείται πάνω από το χειρουργικό τραπέζι, την ίδια στιγμή που η ομάδα των χειρουργών έσπασε το στέρνο του, αφαίρεσε την καρδιά και άρχισε να αποκαθιστά τη ζημιά. Σύντομα, άκουσε κάποιον να λέει «νεφρά».

«Και τα δύο νεφρά έκλεισαν ταυτόχρονα - ήξερα ότι είχα πεθάνει. Εκείνο ήταν το σημείο που πήγα στο επόμενο επίπεδο», εξηγεί ο ίδιος. «Όταν ανέβηκα εκεί πάνω, ήμουν υπό την παρουσία του Θεού - μια ισχυρή παρουσία – με ένα εκτυφλωτικό φως που έλαμπε από πίσω του. Ήταν φωτεινότερη από όποια άλλη εμπειρία έχω βιώσει στη Γη, αλλά δεν ήταν εκτυφλωτικό το φως. Και εκεί ήταν ο πιο γλυκός άγγελος που με παρηγορούσε και μου έλεγε “Χαλαρώστε, όλα θα πάνε καλά” και ότι θα έπρεπε να γυρίσω πίσω», εξηγεί ο 82χρονος που συμπεραίνει: «Πλέον ξέρω ότι με έστειλαν πίσω για να μιλήσω στους άλλους για την εμπειρία μου».

Εμπειρίες κοντά στον θάνατο

Αυτό που συνέβη τη χειμωνιάτικη μέρα του 2020 στον Osteen είναι αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «εμπειρία κοντά στο θάνατο». Μπορεί να συμβεί όταν οι γιατροί επαναφέρουν ένα άτομο στη ζωή, αφότου η καρδιά του σταματήσει να λειτουργεί και η αναπνοή του εξαντληθεί – λειτουργίες που συμβαίνουν όταν κανείς πεθαίνει από οποιαδήποτε αιτία, όχι μόνο μετά από καρδιακή προσβολή.

Από το 1960, όταν ανακαλύφθηκε η ΚΑΡΠΑ (καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση) εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν αναφέρει εμπειρίες κοντά στο θάνατο, όπως εξηγεί ο Δρ. Sam Parnia, εντατικολόγος του NYU Langone Health, ο οποίος ερευνά εδώ και δεκαετίες το φαινόμενο. Ο ίδιος είναι επικεφαλής συγγραφέας μιας νέας μελέτης που σκοπό έχει την αποκάλυψη αυτού που αποκαλεί «κρυφή συνείδηση» του θανάτου, μετρώντας ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο όταν σταματά η καρδιά και παύει η αναπνοή.

«Είναι πολλοί αυτοί που αναφέρουν την ίδια εμπειρία. Η συνείδησή τους αυξήθηκε και “ζωντάνεψε” και η σκέψη τους έγινε πιο έντονη και πιο σαφής, και όλα αυτά ενώ γιατροί όπως εγώ προσπαθούσαν να τους επαναφέρουν, νομίζοντας ότι είναι νεκροί», τονίζει ο Parnia, που είναι και αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή Grossman του NYU. «Έχουν την αίσθηση ότι το σώμα και η ψυχή τους έχουν διαχωριστεί και ότι μπορούν να βλέπουν και να ακούν γιατρούς και νοσηλευτές. Ήταν σε θέση να αναφέρουν τι έκαναν στο σώμα τους οι γιατροί με έναν ανεξήγητο τρόπο, σαν να είχαν ορατότητα 360 μοιρών», προσθέτει.

Επιπλέον, συχνά όσοι φτάνουν σε αυτό το σημείο επανεξετάζουν ολόκληρη τη ζωή τους, θυμούνται σκέψεις, συναισθήματα και γεγονότα που κανονικά δε θα μπορούσαν να θυμηθούν και αρχίζουν να αξιολογούν τον εαυτό τους με βάση τις αρχές της ηθικής και της δεοντολογίας. Ο Parnia εξηγεί πως πρόκειται για μία «σφαιρική κατανόηση της συμπεριφοράς τους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπου δεν μπορούν πλέον να εξαπατούν τον εαυτό τους». Συμπληρώνει ότι, συχνά αναφέρουν και ότι βλέπουν ένα ον που μοιάζει με Θεό. Όπως τονίζει ο καθηγητής, αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με διαφορετικούς τρόπους. «Αν τυχαίνει να είσαι χριστιανός, λες, 'Είδα τον Ιησού' και αν τυχαίνει να είσαι άθεος, λες 'Είδα αυτό το απίστευτο ον της αγάπης και της συμπόνιας'. Όλα αυτά έχουν αναφερθεί εδώ και περισσότερα από 60 χρόνια».

Η καταγραφή των εγκεφαλικών κυμάτων

Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (14/09) στο περιοδικό Resuscitation, ομάδες εκπαιδευμένου προσωπικού σε 25 νοσοκομεία στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Βουλγαρία, ακολούθησαν τους γιατρούς σε δωμάτια όπου οι ασθενείς ήταν «κωδικοποιημένοι» ή «κλινικά νεκροί». Όσο οι γιατροί εκτελούσαν την καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση, στο κεφάλι των ασθενών τοποθετούνταν συσκευές που μετρούσαν το οξυγόνο και την ηλεκτρική δραστηριότητα. Η μέση προσπάθεια ανάνηψης διήρκεσε μεταξύ 23 και 26 λεπτών. Ωστόσο, ορισμένοι γιατροί συνέχισαν να εκτελούν ΚΑΡΠΑ για έως και μία ώρα, όπως διαπίστωσε η μελέτη. «Η ανάνηψη είναι μια πολύ τεταμένη, δύσκολη διαδικασία. Είναι πολύ υψηλής έντασης. Κανείς δεν το έχει ξανακάνει αυτό, αλλά οι ανεξάρτητες ερευνητικές μας ομάδες κατάφεραν να πραγματοποιήσουν τις διαδικασίες χωρίς να παρέμβουν στην ιατρική φροντίδα των ασθενών», εξηγεί ο καθηγητής. Η εγκεφαλική δραστηριότητα μετρήθηκε σε διαστήματα δύο ή τριών λεπτών, όταν οι γιατροί έπρεπε να σταματήσουν τις θωρακικές συμπιέσεις ή τα ηλεκτροσόκ για να δουν αν η καρδιά του ασθενούς θα επανεκκινήσει, σημειώνει. «Δεν υπήρχε καμία κινητικότητα. Επικρατούσε μία σιωπή όταν κάναμε μετρήσεις για να δούμε τι συμβαίνει. Διαπιστώσαμε ότι, οι εγκέφαλοι των ανθρώπων που περνούν στον θάνατο είχαν ισοπεδωθεί, κάτι που περιμέναμε», τονίζει. «Το ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι, ακόμα και μία ώρα μετά την ανάνηψη, εντοπίσαμε αιχμές – την εμφάνιση ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου- αντίστοιχες με αυτή που έχω εγώ όταν μιλάω, ή όταν συγκεντρώνομαι βαθιά σε κάτι», πρόσθεσε. Οι εν λόγω αιχμές περιλάμβαναν κύματα γάμμα, δέλτα, θήτα, άλφα και βήτα, σύμφωνα με τη μελέτη.

Δυστυχώς, από τα 567 άτομα της μελέτης, μόνο τα 53 (δηλαδή το 10%) επανήλθαν στη ζωή. Από αυτούς, οι 28 συμμετείχαν στις συνεντεύξεις σχετικά με το τι μπορούσαν να θυμηθούν από την εμπειρία. Μόνο 11 από αυτούς ανέφεραν ότι, κατά τη διάρκεια της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, είχαν επίγνωση. Μόνο έξι ανέφεραν μία εμπειρία κοντά στο θάνατο.

Μία πολύ συνεπής εμπειρία

Οι εμπειρίες, αυτές, ωστόσο, κατηγοριοποιήθηκαν μαζί με μαρτυρίες από 126 επιζώντες καρδιακής ανακοπής που δε συμμετείχαν στη μελέτη. «Μπορέσαμε να δείξουμε πολύ καθαρά ότι η καταγεγραμμένη εμπειρία του θανάτου - μια αίσθηση αποχωρισμού, μια ανασκόπηση της ζωής σου, η μετάβαση σε ένα μέρος που μοιάζει με το σπίτι σου και στη συνέχεια η αναγνώριση ότι πρέπει να επιστρέψεις - ήταν πολύ συνεπής σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο», υπογραμμίζει ο Parnia.

Η έρευνα συγκέντρωσε επιπλέον τα καταγεγραμμένα εγκεφαλικά σήματα και τα συνέκρινε με τα εγκεφαλικά σήματα που έγιναν από άλλες μελέτες σχετικά με τις παραισθήσεις, τις ψευδαισθήσεις και τις αυταπάτες και διαπίστωσε ότι ήταν πολύ διαφορετικά, προσθέτει. «Καταφέραμε να συμπεράνουμε ότι η ανακλητή εμπειρία του θανάτου είναι πραγματική. Συμβαίνει με τον θάνατο και υπάρχει ένας εγκεφαλικός δείκτης που εντοπίσαμε. Αυτά τα ηλεκτρικά σήματα δεν παράγονται ως τέχνασμα ενός ετοιμοθάνατου εγκεφάλου, κάτι που έχουν πει πολλοί επικριτές», εξηγεί.

Μέτρησαν πράγματι τη συνείδηση;

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες πείστηκαν λίγο περισσότερο από τα ευρήματα της μελέτης, τα οποία παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά σε επιστημονικά συνέδρια τον Νοέμβριο του 2022 και καλύφθηκαν ευρέως από τα μέσα ενημέρωσης. «Η τελευταία αναφορά για τα επίμονα εγκεφαλικά κύματα μετά από καρδιακή ανακοπή έχει μεγαλοποιηθεί από τα μέσα ενημέρωσης. Στην πραγματικότητα, η ομάδα του δεν έδειξε καμία συσχέτιση μεταξύ αυτών των εγκεφαλικών κυμάτων και της συνειδητής δραστηριότητας» θεωρεί ο Bruce Greyson, ομότιμος καθηγητής Carlson της Ψυχιατρικής και των Νευροσυμπεριφορικών Επιστημών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια στο Charlottesville.

«Δηλαδή, οι ασθενείς που είχαν εμπειρίες κοντά στο θάνατο δεν εμφάνισαν τα αναφερόμενα εγκεφαλικά κύματα και όσοι εμφάνισαν τα αναφερόμενα εγκεφαλικά κύματα δεν ανέφεραν εμπειρίες κοντά στο θάνατο», εξηγεί στο CNN. Ο ίδιος, που δεν συμμετείχε στην τελευταία έρευνα, είναι συγγραφέας του βιβλίου «The Handbook of Near-Death Experiences: Thirty Years of Investigation» («Το εγχειρίδιο των εμπειριών κοντά στον θάνατο: Τριάντα χρόνια έρευνας»). Ο Carlson μαζί με τον Ολλανδό ερευνητή και συγγραφέα, καρδιολόγο δρ Pim van Lommel, υπέβαλαν τα σχόλιά τους στο περιοδικό για να δημοσιευτούν μαζί με τη νέα μελέτη. Οι δυο τους επεσήμαναν ότι, «δύο από τα 28 άτομα που πήραν συνέντευξη, δεν ήταν μεταξύ εκείνων με ρητή γνωστική ανάκληση». «Το μόνο που έδειξε η μελέτη είναι ότι, σε ορισμένους ασθενείς υπάρχει συνεχής ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο, η οποία συμβαίνει κατά την ίδια περίοδο που κάποιοι ασθενείς αναφέρουν εμπειρίες κοντά στο θάνατο», εξηγεί ο Greyson.

Ο Parnia από την πλευρά του δήλωσε ότι είναι σωστό ότι η μελέτη δεν μπόρεσε να αντιστοιχίσει την ηλεκτρική δραστηριότητα με μια εμπειρία κοντά στο θάνατο στον ίδιο ασθενή. «Το μέγεθος του δείγματός μας δεν ήταν αρκετά μεγάλο. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους μας δεν έζησαν, οπότε δεν είχαμε εκατοντάδες επιζώντες. Αυτή είναι η πραγματικότητα», εξηγεί. «Από αυτούς που έζησαν και είχαν αναγνώσιμα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα, το 40% παρουσίασαν φυσιολογικά σημάδια διαύγειας, αφότου τα εγκεφαλικά τους κύματα παρουσίασαν επίπεδη γραμμή», προσθέτει και τονίζει ότι, συχνά, οι ασθενείς που τα καταφέρνουν, έχουν αποσπασματικές αναμνήσεις ή ξεχνούν τι έζησαν λόγω της βαριάς καταστολής στην εντατική.

Ο ίδιος επιμένει. «Η απουσία καταγραφής δε σημαίνει ότι υπάρχει απουσία συνείδησης. Τελικά, είναι αυτό που λέμε, το μεγάλο άγνωστο. Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητη περιοχή. Και το σημαντικότερο είναι ότι δεν πρόκειται για ψευδαισθήσεις. Πρόκειται για μια πραγματική εμπειρία που αναδύεται με τον θάνατο», καταλήγει.