Γιουσούφ Κανλί: «Αναζήτηση τρίτου δρόμου στο Κυπριακό από τους ηγέτες»

Ο γνωστός Τούρκος αρθρογράφος, Γιουσούφ Κανλί, ο οποίος ασχολείται με το Κυπριακό για χρόνια, αναλύει και αξιολογεί τις εξελίξεις στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό μετά τα τεκταινόμενα και τις δηλώσεις στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

«Οι Ε/Κ ενοχλούνται από την ελληνοτουρκική προσέγγιση»

Ο πρώην δημοσιογράφος της Hurriyet Daily News και νυν επικεφαλής του προγράμματος της ΕΕ Media for Democracy), υποστηρίζει ότι «το ήπιο κλίμα στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα μπορούσε να εγκαινιάσει μια νέα εποχή μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών, αλλά αυτό το κλίμα έχει αρχίσει να προκαλεί δυσφορία στην ηγεσία των 'Ε/Κ', η οποία ανησυχεί ότι μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες στην εξασφάλιση της παραδοσιακής υποστήριξης της Αθήνας».

Αναζωογόνηση συνομιλιών στο Κυπριακό μετά τον ΟΗΕ

Από την άλλη πλευρά, ο Γιουσούφ Κανλί βλέπει πάντως προσπάθειες αναζωογόνησης των συνομιλιών για το Κυπριακό, οι οποίες αναμένεται να ενταθούν μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και αναμένεται να μετατραπούν σε μια νέα και διαφορετική διαδικασία «incremental» (σταδιακά εντεινόμενης) συνεργασίας μεταξύ των μερών, αντί μιας συνολικής λύσης, με πακέτα συνεργασίας που αυξάνονται ξεκινώντας από πιο μικρά.

Η αναζήτηση ενός τρίτου δρόμου

Ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής υποστηρίζει ότι «λόγω του χάσματος μεταξύ των απόψεων των δύο πλευρών στο νησί και της άκαμπτης τοποθέτησής τους στις δικές τους απόψεις, η ιδέα ότι θα πρέπει να αναζητηθούν στο νησί άλλοι τρόποι εκτός από τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδιακή λύση που υπερασπίζονται οι 'Ε/Κ', γνωστή και ως παράμετροι του ΟΗΕ, ή τις φόρμουλες λύσης δύο κρατών που ζητά η 'Τ/Κ ηγεσία' και υπερασπίζεται πλήρως η Άγκυρα, γίνεται όλο και πιο εμφανής. Διαφορετικά, φαίνεται ότι οι συνομιλίες για το Κυπριακό δεν θα μπορέσουν να ξαναρχίσουν, και ακόμη και αν το κάνουν, οι πιθανότητες επιτυχίας θα είναι σχεδόν μηδενικές.

«Είναι γνωστό ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, παρά τις πιέσεις που ασκεί με κάθε τρόπο ο 'Ε/Κ' ηγέτης, Νίκος Χριστοδουλίδης, δεν είναι ιδιαίτερα θετικός στην έναρξη μιας νέας διαδικασίας ή ακόμη και στον επαναδιορισμό ειδικού αντιπροσώπου για την Κύπρο, εάν οι πιθανότητες επιτυχίας δεν είναι πολύ υψηλές.

Οι πιέσεις τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επανέναρξη των συνομιλιών για την Κύπρο από το σημείο που είχαν μείνει το 2017 συνεχίζονται. Αν και αυτή είναι η επίσημη πολιτική τους, διπλωματικές πηγές γνωρίζουν ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δεν θεωρεί ρεαλιστική μια ομοσπονδιακή λύση στο νησί. Μάλιστα, ο Ερντογάν στην ομιλία του στον ΟΗΕ ζήτησε την αναγνώριση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Ωστόσο, οι ίδιοι διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι μια λύση δύο κρατών στο νησί δεν είναι εφικτή αν δεν την αποδεχθεί η 'Ε/Κ' πλευρά».

Διαίρει και λύσε το έτσι

Υπάρχει και μια άλλη άποψη, κατά τον Γιουσούφ Κανλί, η οποία παλαιότερα εκφραζόταν μόνο από Βρετανούς διπλωμάτες πίσω από κλειστές πόρτες και την οποία υποστηρίζουν ορισμένοι εξέχοντες πολιτικοί και ακαδημαϊκοί, όπως ο ηγέτης του «Κόμματος του Λαού», Κουντρέτ Οζερσάι, ένας από τους πρώην «Τ/Κ» διαπραγματευτές: «Η πιθανή λύση στο νησί δεν θα πρέπει να είναι ούτε μια ομοσπονδιακή Κύπρος ούτε η λύση των δύο κρατών που απαιτεί η τουρκική πλευρά, αλλά ένα νέο μοντέλο «εταιρικής σχέσης» που θα λαμβάνει υπόψη τους δύο λαούς και τις δύο πολιτικές δομές στο νησί. Πώς μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα νέο μοντέλο «εταιρικής σχέσης» η Τουρκία και η Ελλάδα, όπως είπε ο Ερντογάν, τονίζοντας για άλλη μια φορά στην ομιλία του στον ΟΗΕ ότι τα μέρη στο Κυπριακό δεν είναι μόνο οι λαοί του νησιού αλλά και η Τουρκία;

Είναι μια συνομοσπονδία για την Κύπρο μια ρεαλιστική οδός σε αυτό το πλαίσιο; Πώς είναι δυνατόν να ξεκινήσει αυτή η πορεία;», αναρωτιέται ο Τούρκος αναλυτής.

Πρόθεση οικοδόμησης εμπιστοσύνης

«Αναμφίβολα, με τα σταδιακά αυξανόμενα πακέτα, ένα νέο μοντέλο ‘εταιρικής σχέσης’, όποιο κι αν είναι το όνομά του, μπορεί να είναι εφικτό στο νησί μόνο αν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, τόσο μεταξύ των δύο λαών εντός του νησιού, όσο και μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας», υποστηρίζει ο Τούρκος αναλυτής, προσθέτοντας ότι «θα μπορούσε να δημιουργηθεί επιπλέον ένα νέο κλίμα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, εάν μπορέσει να τεθεί σε εφαρμογή ένας παρόμοιος μηχανισμός συνεργασίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας για το Αιγαίο, ο οποίος θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, να μειώσει την πιθανότητα συγκρούσεων και εντάσεων και να δημιουργήσει μια πιο σταθερή κατάσταση για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια».

Η συνάντηση Ερντογάν – Μητσοτάκη ακρογωνιαίος λίθος της νέας εποχής

Ο Τούρκος αναλυτής θεωρεί ότι «οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι υπάρχει πολιτική αποφασιστικότητα μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας να ξεκινήσουν μια νέα εποχή μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης ή τουλάχιστον αποφυγής συμπεριφορών που οδηγούν σε απώλεια της εμπιστοσύνης. Τόσο η συμφωνία απόψεων μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Φιντάν και Γεραπετρίτη στην Άγκυρα όσο και η συμφωνία μεταξύ Ερντογάν και Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη για ένα νέο οδικό χάρτη που θα ακολουθηθεί στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις θεωρούνται ακρογωνιαίοι λίθοι για τη νέα αυτή εποχή.

Η απόφαση να συγκληθεί το Συμβούλιο Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου Τουρκίας-Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη στις 7 Δεκεμβρίου μετά από 7 χρόνια θεωρείται ένδειξη ότι η περίοδος «χωρίς επαφές, με ένταση» στις σχέσεις των δύο χωρών από το 2019 έως το 2022 σταδιακά αντικαθίσταται από ένα νέο και θετικό κλίμα».

Η Τουρκία θα δεχτεί τη Χάγη;

«Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, η Τουρκία θα δεχθεί την παραπομπή των θεμάτων του Αιγαίου στο Δικαστήριο της Χάγης, όπως επιθυμεί η Ελλάδα; Ενώ στην Αθήνα υπάρχει προσδοκία για μια τέτοια εξέλιξη, η Άγκυρα διατηρεί την παραδοσιακή της στάση για επίλυση των πολιτικών ζητημάτων μεταξύ των δύο χωρών μέσω διαλόγου και βλέπει θετικά τη δημιουργία ενός νέου κλίματος στο Αιγαίο με μια προσέγγιση συνεργασίας και αμοιβαίου οφέλους», υποστηρίζει ο Τούρκος αναλυτής.

Τα εθνικιστικά στοιχεία είναι ανήσυχα

Σύμφωνα με τον Γιουσούφ Κανλί, «τα εθνικιστικά στοιχεία και στις δύο πλευρές της Κύπρου, που ανησυχούν σοβαρά για τις εξελίξεις, εκδηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους με διάφορους τρόπους. Ενδεικτικά αναφέρουμε την πρόσκληση [sic] προς τον υπεύθυνο ιερέα της Μονής Αποστόλου Ανδρέα να ασπαστεί το Ισλάμ, αρθρώνοντας το takbir [σσ. δηλ. να πει το Allahuakbar] μέσα στο μοναστήρι, καθώς και την κρίση στα Πύλα, η οποία ξεσήκωσε τα ακραία εθνικιστικά στοιχεία της 'Τ/Κ' πλευράς».

Οι Ε/Κ θυμωμένοι με την Ελλάδα

«Ο 'Ε/Κ' ηγέτης Νίκος Χριστοδουλίδης εξαπέλυσε τρόπον τινά πόλεμο κατά της ελληνικής κυβέρνησης μέσω ενός άρθρου του πρώην διπλωμάτη και εθνικιστή ιδεολόγου Κώστα Βενιζέλου», ισχυρίζεται ο Τούρκος αναλυτής.

«Ο Βενιζέλος, ο οποίος είναι γνωστό ότι βρίσκεται κοντά στον Χριστοδουλίδη και σε υπερσυντηρητικούς κύκλους, με άρθρο του στην δεξιά ε/φ Πολίτης επιβεβαίωσε τη διαφορά απόψεων μεταξύ της ελληνικής και της ‘Ε/Κ’ κυβέρνησης, η οποία φέρεται να υπάρχει εδώ και καιρό. Η κριτική του Βενιζέλου στην «υποθήκευση του Κυπριακού» έναντι της προσέγγισης «θετικής ατζέντας» και βημάτων οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας βρήκε απήχηση τόσο στις δύο πλευρές του νησιού όσο και στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον Βενιζέλο, ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας και αντιπρόεδρος του ΕΔΔΑ, Χρήστος Ροζάκης, κατηγορούσε τους 'Ε/Κ' για την έλλειψη λύσης στο Κυπριακό. Ο Βενιζέλος επέκρινε τον Ροζάκη για την άποψή του ότι ο πρώην πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης δεν άξιζε πλέον την άνευ όρων υποστήριξη της Ελλάδας καθώς, με την ενθάρρυνση του Χριστοδουλίδη, είχε αποχωρήσει το 2017 από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων οδηγώντας σε αποτυχία τη διαδικασία, ‘παρά το γεγονός ότι είχαν εκπληρωθεί σχεδόν όλα τα αιτήματά του’».

Η στάση της Αθήνας είναι σημαντική

«Το γεγονός ότι η προτεραιότητα της Αθήνας εστιάζει σε θέματα όπως η νέα σελίδα στις διμερείς σχέσεις και η συνεργασία στο προσφυγικό, όπως τονίστηκε στη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, προφανώς και δεν ευχαριστεί τον Χριστοδουλίδη και αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για να ριζώσει η τετραμερής προσέγγιση «win-win». Το να μπορέσει να αποδεχθεί η 'Ε/Κ' πλευρά τον διαμοιρασμό της κυριαρχίας και του εδάφους του νησιού με τους ‘Τ/Κ’ ‘εταίρους’ στη βάση της πολιτικής ισότητας και της κοινής πατρίδας των δύο λαών αποτελεί προϋπόθεση για τη λύση, ανεξάρτητα από την ονομασία και τη μορφή αυτής.

Όλες αυτές οι εξελίξεις και το μεταβαλλόμενο διεθνές κλίμα είναι πρόσφορα για την εποχή των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο», καταλήγει ο Γιουσούφ Κανλί.