Κλειστοφοβικό πεδίο μάχης η Γάζα: Η χερσαία επιχείρηση θα γίνει σε... κολαστήριο - Προετοιμάζεται για «βρώμικο πόλεμο» το Ισραήλ

Τα βλέμματα ολόκληρου του πλανήτη είναι στραμμένα στη Μέση Ανατολή και στην προαναγγελθείσα χερσαία επιχείρηση που ετοιμάζεται να εξαπολύσει το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας. Την Πέμπτη, ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ συναντήθηκε με στρατιώτες που συγκεντρώνονταν κοντά στα σύνορα με τη Λωρίδα της Γάζας και τους είπε ότι σύντομα θα τους διατάξει να πολεμήσουν.

Ετοιμάζεται η χερσαία επιχείρηση

Την Πέμπτη, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Yoav Gallant συναντήθηκε με στρατιώτες που συγκεντρώνονταν κοντά στα σύνορα με τη Λωρίδα της Γάζας και τους είπε ότι σύντομα θα τους διατάξει να πολεμήσουν. Η ενδεχόμενη εισβολή θα έφερνε αντιμέτωπους έναν από τους ισχυρότερους στρατούς του κόσμου με εξαιρετικά προσηλωμένους αμυνόμενους, οι οποίοι είναι δυναμωμένοι από την επιτυχημένη αιφνιδιαστική επίθεσή τους στις 7 Οκτωβρίου, όταν μαχητές της Χαμάς σκότωσαν περισσότερους από 1.400 ανθρώπους και άρπαξαν περισσότερους από 200 ομήρους.

Οι επιθέσεις ταπείνωσαν ένα σύστημα ασφαλείας που υπερηφανευόταν για τη διατήρηση άψογης πληροφόρησης και συνεχούς ετοιμότητας. Η αποφασιστικότητα του Ισραήλ να αντεπιτεθεί θα δοκιμάσει την ικανότητα του στρατού του να επικρατήσει σε ένα πεδίο μάχης που υπόσχεται να είναι ένα χαοτικό και κλειστοφοβικό αστικό πεδίο μάχης. Οι ζούγκλες, οι βάλτοι και οι βουνοκορφές είναι βάναυσα περιβάλλοντα μάχης, αλλά η πολυπλοκότητα των πόλεων μπορεί να ανατρέψει ακόμη και τις επίλεκτες δυνάμεις.

«Το έδαφος είναι πιο δύσκολο από οποιοδήποτε άλλο», δήλωσε στη Wall Street Journal, ο Λίαμ Κόλινς, συνταξιούχος συνταγματάρχης του αμερικανικού στρατού που υπηρέτησε στις Ειδικές Δυνάμεις. «Οι περισσότεροι στρατοί απεχθάνονται τον πόλεμο στις πόλεις τόσο πολύ που το δόγμα τους είναι να τον αποφεύγουν».

Το Ισραήλ έχει περάσει σχεδόν δύο εβδομάδες σφυροκοπώντας τη Λωρίδα της Γάζας. Έχει ρίξει χιλιάδες βόμβες σε χιλιάδες στόχους, καταστρέφοντας ολόκληρες γειτονιές, ανατρέποντας πολυώροφες πολυκατοικίες και σκοτώνοντας ηγέτες της Χαμάς. Στόχος των αεροπορικών επιδρομών είναι να υπονομευθεί η ικανότητα των μαχητών της Χαμάς να υπερασπιστούν τη Λωρίδα της Γάζας όταν τα ισραηλινά στρατεύματα και τα τανκς εισέλθουν.

Το Ισραήλ έχει ορκιστεί να σκοτώσει όλους όσοι εμπλέκονται στην επίθεση, από τους κορυφαίους ηγέτες της και κάτω. Περισσότεροι από 3.750 Παλαιστίνιοι -κυρίως γυναίκες και παιδιά- έχουν ήδη σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, και αυτό πριν εισέλθουν στην περιοχή ισραηλινά χερσαία στρατεύματα. Κατά την επόμενη φάση, οι δυνάμεις του Ισραήλ θα αντιμετωπίσουν το είδος του πεδίου μάχης που φοβούνται οι στρατιώτες.

Το «μετρό της Γάζας» και ο ανταρτοπόλεμος

Στα χρόνια που μεσολάβησαν από την τελευταία μάχη του Μπέρνσταϊν και του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, οι μαχητές της Χαμάς έχουν αναπτύξει ένα πιο εξελιγμένο δίκτυο σηράγγων - γνωστό ως «Μετρό της Γάζας» - που θα μπορούσε να τους δώσει το πλεονέκτημα του αντάρτη.

Ο υπόγειος λαβύρινθος κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας, ο οποίος έχει μήκος περίπου 25 μίλια και πλάτος 8 μίλια, εκτείνεται σε περίπου 500 μίλια. Ορισμένες σήραγγες βρίσκονται πάνω από 200 πόδια κάτω από το έδαφος, ώστε να μπορούν να αντέξουν τους βομβαρδισμούς από ψηλά. Πολλές είναι εξοπλισμένες με φώτα, αποθήκες, προμήθειες και όπλα που επιτρέπουν στους μαχητές της Χαμάς να παραμένουν κρυμμένοι κάτω από το έδαφος για ημέρες, αν όχι εβδομάδες.

«Ο πόλεμος στις σήραγγες και ο πόλεμος στις πόλεις είναι εγγενώς δύσκολος», δήλωσε ο Μπράιαν Μάικλ Τζένκινς, ανώτερος σύμβουλος της δεξαμενής σκέψης για την ασφάλεια Rand και ειδικός στην τρομοκρατία. «Πολλά πλεονεκτήματα που θα έχει ένας σύγχρονος στρατός υποβαθμίζονται από ένα αστικό περιβάλλον».

Προβληματισμός για τους ομήρους

Οι σήραγγες αντιπροσωπεύουν επίσης ένα νέο αίνιγμα για το Ισραήλ: Πιθανότατα χρησιμοποιούνται για να κρύψουν από το Ισραήλ και άλλες χώρες πολλούς από τους άνδρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που απήγαγε η Χαμάς κατά τη διάρκεια της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου.

Οι οικογένειες αυτών των ομήρων εκλιπαρούν την ισραηλινή κυβέρνηση να κάνει ό,τι μπορεί για να απελευθερώσει τους αγαπημένους τους. Οι Ισραηλινοί ηγέτες εργάζονται για να εξασφαλίσουν μια συμφωνία, αλλά αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν είναι πιθανό να καθυστερήσουν μια επίθεση για πολύ καιρό, αν οι συνομιλίες βαλτώσουν, όπως αναμένεται. Η Χαμάς λέει ότι ορισμένοι από τους ομήρους έχουν ήδη σκοτωθεί από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.

Οι δυνάμεις πυρός

Ενώ οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί ηγέτες λένε ότι αιφνιδιάστηκαν από την επίθεση της Χαμάς, θα φέρουν συντριπτική δύναμη πυρός στη μάχη στη Γάζα. Το πιο προηγμένο όπλο της Χαμάς είναι το οπλοστάσιό της με έως και 15.000 ρουκέτες που χρησιμοποιεί πλέον καθημερινά για να στοχεύει το Ισραήλ. Το σύστημα αεράμυνας Iron Dome του Ισραήλ είναι σε μεγάλο βαθμό σε θέση να εξουδετερώσει την απειλή, προς το παρόν. Αλλά αν ο πόλεμος παραταθεί, το Ισραήλ θα μπορούσε να εξαντλήσει τους πυραύλους που χρησιμοποιούνται για να χτυπήσουν τους πυραύλους της Χαμάς από τον ουρανό.

Στο έδαφος, το Ισραήλ θα φέρει μονάδες πυροβολικού, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, ελεύθερους σκοπευτές, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τηλεχειριζόμενο εξοπλισμό, ογκώδεις μπουλντόζες, ελικόπτερα και μαχητικά αεροσκάφη στη μεγαλύτερη στρατιωτική εκστρατεία του εναντίον της Χαμάς. Οι μαχητές της Χαμάς είναι γενικά οπλισμένοι με αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους, χειροβομβίδες με ρουκέτες και βόμβες στην άκρη του δρόμου.

Ο ισραηλινός στρατός πήρε μια ιδέα για το τι θα έφερνε η Χαμάς στη μάχη όταν συνέλεξε όπλα από τους νεκρούς μαχητές που συμμετείχαν στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Στα όπλα περιλαμβάνονταν ισχυρές, θωρακισμένες βόμβες στην άκρη του δρόμου, ικανές να ανατινάξουν ισραηλινά θωρακισμένα οχήματα.

Στην πολυπλοκότητα προσθέτουν και τα μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάχης που χρησιμοποίησε η Χαμάς κατά την αιφνιδιαστική της επίθεση για να ρίχνει χειροβομβίδες σε ισραηλινούς κόμβους επικοινωνίας, εμποδίζοντας τη στρατιωτική αντίδραση. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συχνά φθηνά εμπορικά μοντέλα, αποτέλεσαν ζωτικό εργαλείο για τα ουκρανικά στρατεύματα στην απόκρουση της ρωσικής επίθεσης στο Κίεβο πέρυσι.

Ο πολύπλοκος και δύσκολος αστικός πόλεμος

Πολλοί ισραηλινοί στρατιώτες εκπαιδεύονται για τον αστικό πόλεμο σε μια στρατιωτική βάση περίπου 12 μίλια από τη Λωρίδα της Γάζας, όπου ο στρατός έχτισε μια εικονική πόλη της Μέσης Ανατολής για να τους θέσει σε δοκιμασία. Η ψεύτικη πόλη, που χτίστηκε το 2005 και είναι γνωστή ως «Baladia», περιλαμβάνει στενά σοκάκια, τζαμιά, πανύψηλες πολυκατοικίες και παγιδευμένα σπίτια.

Οι Ισραηλινοί στρατιώτες που αναμένεται να κατευθυνθούν στη Γάζα έχουν εμπειρία στη μάχη με μαχητές σε στενούς δρόμους και σοκάκια στη Δυτική Όχθη. Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν περάσει μήνες πολεμώντας ελαφρά οπλισμένους μαχητές από σπίτι σε σπίτι στις πόλεις της Δυτικής Όχθης Ναμπλούς και Τζενίν.

Οι μαχητές της Χαμάς έχουν μεγαλύτερη δύναμη πυρός από τους μαχητές της Δυτικής Όχθης και είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι.

«Το Ισραήλ έχει μεγάλη εμπειρία στον αστικό πόλεμο, αλλά η κλίμακα στη Γάζα είναι πολύ μεγαλύτερη», δήλωσε ένας πρώην διοικητής ισραηλινού λόχου που πολέμησε στη Γάζα το 2014. «Η κλίμακα της πόλης, η κλίμακα του οπλισμού τους και η κλίμακα της ετοιμότητάς τους».

Το Ισραήλ έχει διεξάγει τέσσερις πολέμους εναντίον της Χαμάς από τότε που η ομάδα κατέλαβε την εξουσία από την Παλαιστινιακή Αρχή το 2007, αλλά οι Ισραηλινοί στρατιώτες δεν έχουν πολεμήσει μέσα στην πόλη της Γάζας από το 2009. Ακόμα και τότε, πολέμησαν μόνο στις άκρες. Το 2014, οι περισσότερες ισραηλινές δυνάμεις κινήθηκαν μόνο μερικές εκατοντάδες μέτρα μέσα στη Γάζα. Κατά τη διάρκεια αυτών των επτά εβδομάδων, ο ισραηλινός στρατός έχασε 67 στρατιώτες.

«Το μεγαλύτερο πράγμα θα είναι όταν θα πρέπει να πας από πόρτα σε πόρτα», δήλωσε ο πρώην διοικητής του ισραηλινού λόχου. «Μόλις μπεις μέσα σε μια αστική περιοχή, κάθε πλεονέκτημα μιας μεγάλης δύναμης μειώνεται».

«Αποστειρωμένη ζώνη μάχης»

Η Λωρίδα της Γάζας είναι γεμάτη με δύο εκατομμύρια κατοίκους, οι οποίοι είναι εγκλωβισμένοι στα κλειστά σύνορα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τα ισραηλινά στρατιωτικά πλήγματα έχουν ήδη αναγκάσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έχουν ωθήσει τη Γάζα σε αυτό που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε ότι είναι «στο χείλος της αβύσσου».

Ο αντισυνταγματάρχης Πίτερ Λέρνερ, εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, δήλωσε το Σάββατο στο CNN ότι το Ισραήλ έδωσε εντολή σε 1,1 εκατομμύριο Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν όλη τη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης της πόλης της Γάζας, "προκειμένου να μπορέσουμε να κάνουμε διάκριση μεταξύ των Παλαιστινίων που δεν εμπλέκονται και της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς».

Η τακτική αυτή, που μερικές φορές αναφέρεται ως δημιουργία «αποστειρωμένης ζώνης μάχης», δίνει στο στρατό περισσότερα περιθώρια για να χρησιμοποιήσει συντριπτική δύναμη. Όμως πολλοί Παλαιστίνιοι στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας δεν μπορούν να φύγουν επειδή είναι ηλικιωμένοι, ανάπηροι ή νοσηλεύονται σε νοσοκομεία, γεγονός που καθιστά αδύνατη την πλήρη εκκαθάριση της περιοχής από τους αμάχους. Πολλοί αρνούνται να φύγουν επειδή ανησυχούν ότι δεν θα τους επιτραπεί να επιστρέψουν. Η Χαμάς έχει αποθαρρύνει τους πολίτες να φύγουν.

«Βρώμικη μάχη»

Ο Νιρ Ντινάρ, εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, δήλωσε ότι οι κίνδυνοι για τους στρατιώτες στη Γάζα είναι μεγάλοι και ότι τους λένε πάντα να ακολουθούν τους κανόνες του πολέμου.

«Ο καθένας μπορεί να προκαλέσει μια απειλή», είπε. «Οι στρατιώτες γνωρίζουν ότι κατά τη διάρκεια της μάχης σε αστικές περιοχές, υπάρχουν άμαχοι. Ελπίζουμε ότι όλοι οι μη μαχητές θα εγκαταλείψουν την περιοχή για τη δική τους ασφάλεια».

Οι επιτυχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις σε αστικό έδαφος, όπως είναι επίσημα γνωστές οι μάχες, απαιτούν εκτεταμένη εκπαίδευση και προετοιμασία των στρατευμάτων. Οι αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ πέρασαν χρόνια μαθαίνοντας να επιχειρούν σε αστικές ζώνες μάχης, όπως η Φαλούτζα και η Μοσούλη, αναπτύσσοντας εξειδικευμένα όπλα και τακτικές.

Ο Steve Walsh, ο οποίος ήταν αντισυνταγματάρχης του Σώματος Πεζοναυτών στη Φαλούτζα, δήλωσε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις προετοιμάζονταν για την επίθεση επί δύο έως τρεις μήνες και χρησιμοποίησαν το είδος της τεχνολογίας που θα έχει το Ισραήλ, όπως θερμικά οπτικά συστήματα, αισθητήρες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Παρά το γεγονός ότι είχαν συνεχή και πλήρη αεροπορική υπεροχή, η μάχη -η πιο έντονη στα 26 χρόνια υπηρεσίας του- ήταν «συχνά πολύ βρώμικη, πολύ κοντινή μάχη», είπε.

«Συχνά αυτό που χρειαζόταν για να σκοτωθούν οι κακοί ήταν απλά η παλιομοδίτικη δύναμη, μια ομάδα πεζοναυτών με χειροβομβίδες που ακολουθούσε μέσα από μια τρύπα που μόλις είχε ανοίξει ένα τανκ στον τοίχο ενός σπιτιού», είπε.

Κομβικοί οι ελεύθεροι σκοπευτές

Ο αστικός πόλεμος θεωρείται ιδανικό έδαφος για ελεύθερους σκοπευτές. Οι ελεύθεροι σκοπευτές λένε ότι τα κτίρια παρέχουν κάλυψη και παραμορφώνουν τον ήχο, καθιστώντας δυσκολότερο τον εντοπισμό τους. Η Χαμάς χρησιμοποίησε ελεύθερους σκοπευτές για να σκοτώσει έναν Ισραηλινό στρατιώτη σε μια συμπλοκή το 2018.

Ένας καλός ελεύθερος σκοπευτής μπορεί γενικά να ρίξει τρεις βολές πριν εντοπιστεί και μπορεί να διεξάγει αναγνώριση, δήλωσε ο Walsh, ο οποίος ήταν εκπαιδευτής στη σχολή ελεύθερων σκοπευτών των πεζοναυτών στο Quantico, Va. «Η μάχη στις πόλεις γίνεται γενικά σε μικρές αποστάσεις και από κοντά και προσωπικά», είπε.

Οι διεθνείς νόμοι του πολέμου

Ο αστικός πόλεμος υπόκειται σε περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση βίας που επιβάλλουν οι διεθνείς νόμοι του πολέμου. Αυτοί οι περιορισμοί, σε συνδυασμό με τις διάχυτες απειλές, ασκούν τεράστια πίεση στους στρατιώτες.

Ακόμα και όταν οι πόλεις έχουν αδειάσει σε μεγάλο βαθμό από αμάχους, μια αστική επίθεση μπορεί να απαιτεί τριπλάσιο αριθμό στρατευμάτων από ό,τι σε λιγότερο ύπουλες συνθήκες. Σε ανοιχτό έδαφος, οι επιτιθέμενοι θέλουν γενικά να έχουν περίπου τρεις στρατιώτες για κάθε αμυνόμενο, ενώ σε αστικές συνθήκες η αναλογία μπορεί να είναι 5 ή ακόμη και 10 προς 1, δήλωσε ο John Spencer, πρόεδρος του τμήματος Μελετών Αστικού Πολέμου στο Madison Policy Forum, μια δεξαμενή σκέψης.

Η καταστροφή κτιρίων, όπως κάνει το Ισραήλ, μπορεί να εξαλείψει ορισμένα κέντρα διοίκησης και ελέγχου. Αυτό περιπλέκει τις αμυντικές επιχειρήσεις, αλλά δημιουργεί επίσης μπάζα που μπορούν να εμποδίσουν μια χερσαία εισβολή.

Το κόστος και η μέθοδος των επιχειρήσεων

Για να ανοίξουν δρόμους για τα στρατεύματα, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις χρησιμοποιούν βαριά τροποποιημένες μπουλντόζες Caterpillar D9 - ογκώδεις χωματουργικές μηχανές που είναι επενδυμένες με αρκετούς τόνους θωράκισης, εκρηκτικά παράθυρα και προστατευτική θωράκιση. Ορισμένα D9 μπορούν να χειρίζονται εξ αποστάσεως για να μην κινδυνεύουν οι οδηγοί.

Τα μπάζα αποτέλεσαν πρόβλημα για τους επιτιθέμενους σε προηγούμενες αστικές μάχες, μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Στάλινγκραντ από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα γερμανικά βομβαρδιστικά κατεδάφισαν μεγάλα τμήματα της πόλης, με στόχο να σκοτώσουν τις σοβιετικές δυνάμεις. Τα ερείπια που προέκυψαν έδωσαν στα σοβιετικά στρατεύματα περισσότερες κρυψώνες και εμπόδισαν τους Γερμανούς να χρησιμοποιήσουν τανκς στην παρατεταμένη μάχη, την οποία έχασε η Γερμανία.

Τα τελευταία χρόνια, οι ρωσικές δυνάμεις που εμπλέκονται σε αστικές μάχες έχουν προσπαθήσει να υπονομεύσουν τους υπερασπιστές ισοπεδώνοντας πόλεις, όπως το Γκρόζνι στην Τσετσενία και η Μαριούπολη στην Ουκρανία. Ακόμα και μια ισοπεδωμένη πόλη, όμως, μπορεί να ανατρέψει έναν επιτιθέμενο στρατό. Αφού η Ρωσία ισοπέδωσε τη Μαριούπολη -μια πόλη όπου οι Ουκρανοί μαχητές χρησιμοποιούσαν σήραγγες κάτω από ένα γιγαντιαίο χαλυβουργείο- η Ρωσία χρειάστηκε σχεδόν τρεις μήνες για να πάρει τον έλεγχό της.

Η μάχη είχε σημαντικό κόστος, καθώς το 80% έως 90% των κτιρίων της πόλης υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν. Εξόριστοι τοπικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι περίπου 22.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε μια πόλη που είχε προπολεμικό πληθυσμό 430.000 κατοίκων.