Bloomberg: Ο διπλός ρόλος του Κατάρ στο Μεσανατολικό - Η επιρροή στο Ισραήλ και η... χρηματοδότηση της Χαμάς
NewsroomΤο ρόλο του Κατάρ στον πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και Χαμάς αναλύει το Bloomberg τονίζοντας ότι χρειάστηκαν μόλις λίγες ώρες μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου για να συγκεντρώσει ο Καταριανός πρωθυπουργός μια ομάδα σε μια άγνωστη τοποθεσία στην πρωτεύουσα Ντόχα.
Το δημοσίευμα αναφέρει ότι το Κατάρ λειτουργούσε τηλεφωνικές γραμμές - μία με τη Χαμάς, μία με τους Ισραηλινούς - για να μεσολαβήσει καθώς οι βόμβες έπεφταν βροχή στη Γάζα.
Για το Κατάρ, είχε έρθει η ώρα να αναλάβει δράση. Το έθνος έχει περάσει πάνω από μια δεκαετία προσπαθώντας να τοποθετηθεί ως ο απαραίτητος μεσολαβητής της Μέσης Ανατολής, επικριμένο από τους γείτονές του για τη στέγαση ηγετών της Χαμάς, διατηρώντας παράλληλα διαύλους προς το Ισραήλ.
Είναι αυτό το καθεστώς σε μια ασταθή περιοχή που το Κατάρ θεωρεί ως κλειδί για την ασφάλεια της μικροσκοπικής χερσονήσου, που βρίσκεται ανάμεσα στους δύο μεγάλους αντιπάλους, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Η κρίση στη Γάζα - με το Ισραήλ να εξαπολύει χερσαία εισβολή - έχει γίνει τώρα η απόλυτη δοκιμασία της ικανότητας του Κατάρ να δείξει στους δυτικούς συμμάχους του ότι το χρειάζονται όσο τους χρειάζεται και το ίδιο.
Πώς κινείται το Κατάρ
Η Ντόχα έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια μια στενή σχέση με τη Χαμάς, με πολλούς να τη θεωρούν από τους βασικούς χρηματοδότες της.
Παράλληλα, το Κατάρ, που είναι από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής φυσικού αερίου και κινεί τα νήματα της παγκόσμιας ενέργειας μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη η οποία βασίζεται ενεργειακά στο αέριο του.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια επένδυσε 475 δισεκατομμυρίων δολαρίων, από το κρατικό του ταμείο, σε εταιρείες όπως η Barclays Plc και η Volkswagen AG, αγόρασε την ποδοσφαιρική ομάδα της Παρί Σεν Ζερμέν και φιλοξένησε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2023 ενώ το τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera με έδρα στην Ντόχα, έχει μεγάλη επιρροή στον Αραβικό κόσμο.
Σε εμπορικό επίπεδο, το Κατάρ έχει υπογράψει σημαντικές συνεργασίες με το Ισραήλ από το 1996, παρόλο που δεν έχει επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος.
Στην ανατροπή της κυβέρνησης του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, το Κατάρ ήταν και πάλι εκεί, φιλοξενώντας τους πολιτικούς εκπροσώπους του και αναλαμβάνοντας μεσολαβητικό ρόλο για την απελευθέρωση Αμερικανών κρατουμένων από το Ιράν.
Το 2022, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν πρόσθεσε το Κατάρ στη λίστα των μεγάλων συμμάχων εκτός ΝΑΤΟ, ενώ η Ντόχα βοήθησε στη διαπραγμάτευση για την απελευθέρωση των παιδιών της Ουκρανίας που κατέλαβε η Ρωσία μετά την εισβολή της.
Κι ενώ στην παγκόσμια διπλωματική σκακιέρα η θέση του γέρνει προς τη Δύση και τα συμφέροντά της, η σχέση του με την Χαμάς -που χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την ΕΕ- και η στήριξη του στη Μουσουλμανική Αδελφότητα της Αιγύπτου, προκάλεσε την οργή του Αραβικού κόσμου απέναντι του.
«Δεν μπορούν να παίζουν σε δύο ταμπλό – να υποστηρίζουν ότι είναι η γέφυρα με την Χαμάς αλλά να μην μπορούν πραγματικά να την επηρεάσουν σε σχέση με την απελευθέρωση των ομήρων», υπογραμμίζει ο Ντένις Ρος, απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή υπό τον Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον και τώρα είναι ανώτερος σύμβουλος στην WestExec Advisors.
Ο στόχος της Ντόχα
Για την κυβέρνηση της Ντόχα, ο βασικός στόχος είναι να κρατήσει ευαίσθητες ισορροπίες ανάμεσα στη Δύση και τον Αραβικό κόσμο και να έχει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Παλαστινιακό όταν θα έρθει εκείνη η ώρα.
Το πρόβλημα είναι ότι θα πάει στη διαπραγμάτευση με τη «ρετσινιά» ότι στο ξενοδοχείο Four Seasons στη Ντόχα διαμένει ο ηγέτης της Χαμάς, που συντόνισε την επιχείρηση της 7ης Οκτωβρίου.
Μια χώρα μικρότερη από την Ελλάδα, το Κατάρ επέζησε για τρία χρόνια από το μποϊκοτάζ των γειρόνων του στον Κόλπο, όταν η Σαουδική Αραβία διέκοψε κάθε δεσμό κατηγορώντας τη Ντόχα ότι υποστηρίζει εξτρεμιστικές ομάδες που συνδέονται με το Ιράν.
Το ρήγμα άλλαξε την πορεία της χώρας η οποία φιλοξενεί στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ και της Τουρκίας, η οποία έστρεψε τα συμφέροντας της πέρα από το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, την εξαμελή ομάδα στην οποία κυριαρχούν οι Σαουδάραβες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Έτσι, σήμερα η θέση του Κατάρ είναι πιο καθοριστική από ποτέ. Εάν μάλιστα η σύγκρουση στη Γάζα επεκταθεί, το πιθανότερο είναι ότι το Ιράν θα κλείσει το στρατηγικής σημασίας Στενό του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχεται το ένα πέμπτο των αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο.
Αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει το Κατάρ αλλά και τις άλλες χώρες να πουλήσουν το φυσικό τους αέριο και το πετρέλαιο, ενώ σε περίπτωση εμπλοκής και της Αιγύπτου, θα δημιουργηθεί μιας άνευ προηγουμένου κατάστασης από την Ερυθρά Θάλασσα έως και τη Διώρυγα του Σουέζ, απ όπου περνά το 12% του παγκόσμιου εμπορίου.
«Η κεντρική θέση της εξωτερικής πολιτικής του Κατάρ δεν μπορεί να αγνοηθεί», δήλωσε ο Bader Al-Saif, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ.
«Έχει σήμερα ένα ενισχυμένο «ρόλο διαμεσολάβησης» που έχει αποδειχθεί ανεκτίμητος σε πολλές από τις κρίσεις των τελευταίων ετών και αναμένεται να είναι καθοριστικός και στην Γάζα».
Η μεγάλη οικονομική δύναμη του Κατάρ
Το Κατάρ, είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο, το οποίο τροφοδοτεί την Ασία και την Ευρώπη. Αυτή η θέση ενισχύθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς η Ευρώπη αναζήτησε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, με τις εισαγωγές από το Κατάρ να σημειώνουν ρεκόρ.
Λίγα έθνη είναι τόσο πλούσια με μια δύναμη έξω από τα σύνορά του, Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στο Κατάρ είναι περίπου 82.000 δολάρια, υπερδιπλάσιο από αυτό της Σαουδικής Αραβίας και ισότιμο με χώρες όπως η Ελβετία, η Σιγκαπούρη και η Νορβηγία.
Οι πολίτες του Κατάρ διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία 824 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο εξωτερικό, που ισοδυναμεί με περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια για κάθε πολίτη του Κατάρ.
Όλα αυτά οφείλονται στην στοιβαρή γεσία του 43χρονου εμίρη, Σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, που ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας το 2013 μετά την παραίτηση του πατέρα του. Υπό την ηγεσία του Αλ Θάνι, η χώρα άρχισε να χρησιμοποιεί τον πλούτο της για να αγοράσει επιρροή, επενδύοντας τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.
Ο Αλ Θάνι, ήταν ο πρώτος αρχηγός κράτους που επισκέφτηκε τη Γάζα από τότε που η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία το 2007 μετά από εκλογική αναμέτρηση με την παλαιστινιακή Φατάχ. Σε εκείνη την επίσκεψη του, οι Παλαιστίνιοι πλημμύρησαν τους δρόμους με πλακάτ που έφεραν το πρόσωπό του καθώς δώρισε 400 εκατομμύρια δολάρια στη Γάζα.
«Το Κατάρ βλέπει αυτόν τον ρόλο ως μέρος της εθνικής του ασφάλειας», δήλωσε ο Αλ Σάιφ στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ. «Μια ασφαλής περιοχή είναι προς το συμφέρον όλων, ειδικά των μικρών κρατών που έχουν την ικανότητα να διαδραματίσουν με επιτυχία έναν μεγάλο ρόλο όπως έχει κάνει το Κατάρ».
Όμως το Κατάρ, βρέθηκε στην αντίθετη πλευρά των ΗΑΕ σε έναν πόλεμο αντιπροσώπων στη Λιβύη και υποστήριξε τα ισλαμιστικά κινήματα σε Αίγυπτο και Τυνησία όταν αντιτάχθηκαν στα άλλα κράτη του Αραβικού Κόλπου.
Επιπλέον, έχει κατακριθεί έντονα για το Al Jazeera, ένα από τα κύρια διεθνή δίκτυα που καλύπτουν τα εξελισσόμενα γεγονότα στη Γάζα.
Το δίκτυο, που έγινε γνωστό μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, βρίσκεται συχνά στο στόχαστρο ηγεμόνων του αραβικού κόσμου επειδή θίγει ζητήματα που «απαγορεύονται».
Πρόσφατα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ζήτησε από το Κατάρ να μετριάσει τη ρητορική του Al Jazeera για τον πόλεμο στη Γάζα, λέγοντας ότι πυροδοτεί την ένταση στην περιοχή καθώς το παρακολουθούν δεκάδες εκατομμύρια τηλεθεατές.
Παρά την κριτική που δέχεται το Κατάρ από τη Δύση και τους γείτονες του για τις διασυνδέσεις του με τη Χαμάς, όλοι αναγνωρίζουν ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική αυτή τη στιγμή.
«Κανείς άλλος δεν μπορεί να παίξει διαπραγματευτικό ρόλο όταν στην μια πλευρά είναι η Χαμάς. Παρόλα αυτά, είναι σκανδαλώδες να βλέπεις ότι οι αξιωματούχοι της Χαμάς θα διαπραγματεύονται από τα κρυσφύγετά τους στην Ντόχα» αναφέρει η Kristin Diwan, ανώτερη αξιωματούχος του Ινστιτούτου Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον.
Και καταλήγει λέγοντας: «Πολλές αραβικές χώρες θα ήταν ικανοποιημένες από την εξαφάνιση της Χαμάς από την πολιτική σκηνή - και αυτό το συγκεκριμένο χαρτί δεν είναι στα χέρια του Κατάρ».