Τέσσερα χρόνια τουρκολιβυκό μνημόνιο: Τι έχασε και τι κέρδισε η χώρα και ο Ερντογάν

Πριν από τέσσερα χρόνια, στις 27 Νοεμβρίου 2019 η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν τη συμφωνία για την οριοθέτηση Ζώνης Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο, αλλά οι απόψεις ακόμη διίστανται για τη συμβολή του στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας. Έδωσε ώθηση και έκανε πράξη τη λεγόμενη αναθεωρητική πολιτική της Μεγάλης Τουρκίας που ευαγγελίζεται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή η Άγκυρα πυροβόλησε τα πόδια της με ένα άχρηστο -μέχρι στιγμής- χαρτί που δεν έχει επικυρώσει ακόμη ούτε το άλλο συμβαλλόμενο μέρος, η Λιβύη, και δεν αναγνωρίζει καμία άλλη χώρα;

Το Αναντολού υπερθεματίζει ότι το Μνημόνιο παρήγαγε τα εξής θετικά αποτελέσματα για την Τουρκία:

1. Αποτελεί ένα από τα σημεία καμπής στην εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Τουρκίας.
2.  Έδωσε στην Τουρκία την ευκαιρία να αποκτήσει ισχυρή νομική και πολιτική θέση ενάντια στις πολιτικές αποκλεισμού και απομόνωσής της στην περιοχή.
3.  Διευκρίνισε τα δυτικά σύνορα της θάλασσας της Τουρκίας στην ανατ. Μεσόγειο.
4. Αποτελεί ‘απάντηση’ στις μονομερείς κινήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου στη Μεσόγειο.
5. Απέτρεψε πιθανές συμφωνίες Ελλάδας-Αιγύπτου και Ελλάδας-Κύπρου.
6. Έσπασε το αντι-τουρκικό μέτωπο με πρωταγωνίστρια την Ελλάδα.
7. Εξασφάλισε τη διατήρηση και αναζωογόνηση της περιορισμένης επιρροής της κυβέρνησης της Τρίπολης.
8. Αυτό το Μνημόνιο θα είναι σαφώς το κύριο σημείο αναφοράς της Τουρκίας σε όποια διαδικασία ακολουθήσει.

Τι έχασε η Τουρκία;

Ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής, Αϊντίν Σεζέρ, συνοψίζει αντίστοιχα τις αρνητικές επιπτώσεις του Μνημονίου:

1. Με τη Συμφωνία αυτή εγκαταλείφθηκε το status quo, που αναγνώριζε την ισχύ της Τουρκίας στη Μεσόγειο και τη θέση της εδώ και 50 χρόνια.
2. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος υπέγραψαν έπειτα συμφωνία μεταξύ τους. Ως αποτέλεσμα, χάθηκε εντελώς η περιοχή δυτικά του 28ου μεσημβρινού, η Τουρκία δεν μπορεί καν να εκδώσει Navtex.
3. Ακόμα πιο σημαντικό από τις περιοχές που έχασε η Τουρκία στην ανατ.Μεσόγειο, εξαιτίας του Μνημονίου, είναι οι κίνδυνοι που γεννήθηκαν με το να τραβηχτούν τα σύνορα Αιγαίου-Μεσογείου βορειότερα.
4. Παραχωρήθηκε καθεστώς ΑΟΖ στα ελληνικά νησιά με τη συμφωνία Αιγύπτου-Ελλάδας.
5. Με τη Συμφωνία αυτή, η Τουρκία όχι μόνο αυτοπυροβολήθηκε στα πόδια, αλλά προκάλεσε ζημιά που δημιουργεί προηγούμενο στις θέσεις της για το Αιγαίο. Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να λυθεί με μια ειρήνευση με τον Σίσι και με την έναρξη μιας νέας διαδικασίας διαπραγμάτευσης με την Ελλάδα

Στην επέτειο της υπογραφής, από τη μία το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Αναντολού κι από την άλλη η πολιτική ανάλυση της Τουρκίας εξέφρασαν εντελώς αντίθετες γνώμες για τη σημασία του, με το μόνο σημείο που συγκλίνουν να είναι ότι το Μνημόνιο, τουλάχιστον το σκέλος της οριοθέτησης ΑΟΖ, δεν έχει τύχει, 4 χρόνια μετά, καμίας εφαρμογής.

Τα σκαμπανεβάσματα Ερντογάν καταγράφονται στις παγκόσμιες πρωτεύουσες

Το παράδειγμα του Μνημονίου, η μακροχρόνια διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας από Μέση Ανατολή και Δύση και η πρόσφατη αποτυχημένη διπλωματική μόχλευση της Άγκυρας στη σύγκρουση στη Γάζα δείχνει ότι η τουρκική διπλωματία τα τελευταία χρόνια δεν έχει επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, παραδέχεται ο φιλο-κυβερνητικός αρθρογράφος Ραγκίπ Σοϊλού.

Η κατάσταση διαφέρει από την επιτυχία της Τουρκίας να μεσολαβήσει στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Στον πόλεμο της Γάζας, η Άγκυρα δεν είχε επαρκή πολιτικά εργαλεία για να αναγκάσει το Ισραήλ να συμμετάσχει στις συνομιλίες. Αλλά το πιο σημαντικό όλων είναι η σαφώς περιορισμένη επιρροή της Άγκυρας στο Λευκό Οίκο την τελευταία δεκαετία.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει κι ο αντιπολιτευόμενος δημοσιογράφος-συγγραφέας Μουράτ Γετκίν, που διαπιστώνει ότι η κυκλοθυμία και η σκληρή ρητορική του Ερντογάν δεν έτυχαν ανταπόκρισης στις παγκόσμιες πρωτεύουσες. Ο Ερντογάν κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία, αλλά ποτέ δεν σκέφτεται τι θα γινόταν, αν ένας ξένος πρόεδρος ερχόταν στην Τουρκία και έλεγε: «Διαπράξατε γενοκτονία κατά των Αρμενίων», παρατηρεί αντίστοιχα ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Μπασκίν Οράν.