«Ποιον θα δει ο Ερντογάν; Τον κανένα;» - Έντονες επικρίσεις στην Τουρκία για την επίσκεψη στην Αθήνα - Ποιοι οι στόχοι και η ατζέντα Ερντογάν

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά το υπουργικό συμβούλιο ξανά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, εντάσσοντας αυτό το ταξίδι στην πρόοδο, που σημειώνει η χώρα υπό την ηγεσία του σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Η δήλωση αυτή ενισχύει την άποψη ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό για να στείλει τα μηνύματά του προς τη Δύση.

Λίγες ώρες πριν φτάσει ο Τούρκος ηγέτης στην Ελλάδα, το κλίμα στην Τουρκία ήταν διφορούμενο.

Από τη μία, ο άνεμος που θα φέρει τον Ερντογάν σήμερα στην Αθήνα δείχνει ούριος, γεμάτος αισιοδοξία και θετικότητα, αλλά από την άλλη, υπάρχουν κι αρκετές επικρίσεις για την επίσκεψη.

Χαρακτηριστικότερη, αυτή του πολιτικού αρθρογράφου, Φατίχ Αλταϊλί. «Είμαι πολύ περίεργος ποιον θα συναντήσει ο Ερντογάν στην Αθήνα... Κάποιον που δεν υπάρχει;», ρώτησε, κάνοντας λογοπαίγνιο με το «Μητσοτάκης γιοκ για μένα», που είχε πει ο Ερντογάν πριν από έναν χρόνο. «Τα πράγματα βεβαίως και αλλάζουν στην εξωτερική πολιτική, Αλλά όταν κάνεις ένα τόσο μεγάλο βήμα πίσω, πρέπει να αισθάνεται έστω λίγη ντροπή», συμπλήρωνε ο Αλταϊλί.

Παράλληλα, ο αντιπολιτευόμενος τύπος κατηγορούσε τον Ερντογάν ότι είχε ήδη άρχισε τις υποχωρήσεις, πριν καν πατήσει το πόδι του στην Αθήνα. «Πήρε πίσω ακόμη και το «μπορεί να έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά», λέγοντας τάχα ότι διαστρεβλώθηκαν τα λόγια του...», ανέφερε.

Με ‘οδηγό’ τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου και βασικό συστατικό τους χαμηλούς τόνους, στην Τουρκία αναμένεται μία συνάντηση που θα έχει περιορισμένη ένταση, πλαισιωμένη θετικά, αλλά χωρίς ενθουσιασμό και χωρίς αιχμές.

Το μήνυμα Ερντογάν στην Αθήνα θα είναι «ας μιλήσουμε για ό,τι μπορούμε να συμφωνήσουμε ή να συνεργαστούμε» και «ας αφήσουμε τα δύσκολα για αργότερα». Παραμένει σαφές ότι οι διαφορές σε σημαντικά θέματα υπάρχουν και θα παραμείνουν, αλλά χωρίς την ένταση που τις χαρακτήριζε εδώ και χρόνια.

Στόχος πάντα της Άγκυρας στην παρούσα συγκυρία «να μειώσει όσο γίνεται τους εχθρούς και να αυξήσει τους φίλους», οικοδομώντας πάνω «σε αυτά που ενώνουν», ενώ η επανάληψη της ανάγκης “να συνομιλήσουμε με την Αθήνα χωρίς παρεμβάσεις τρίτων” από τον Ερντογάν λειτουργεί ‘κατασταλτικά’ απέναντι στην εθνικιστική, ισλαμιστική και αντιπολιτευόμενη κριτική. Απορροφά αντιδράσεις του ακραίου χώρου, προκειμένου να αποφύγει επικρίσεις περί ‘παραχωρήσεων’ προς την Ελλάδα.

Στόχοι Ερντογάν

Οι εμφατικές αναφορές του Τούρκου προέδρου στην επίσκεψή του στην Αθήνα δείχνουν τη μεγάλη σημασία που αποδίδει στην επαφή σε αυτή τη συγκυρία. Η Ελλάδα είναι μια χώρα-κλειδί αυτή τη στιγμή για τον Ερντογάν, που λόγω Μεσανατολικού αναδιπλώθηκε σε πρότερες αντιδυτικές θέσεις και το εξηγούν οι ίδιες του οι δηλώσεις.

• Ελπίζω να ξεκινήσει μια νέα εποχή με την Ελλάδα, αλλά και με τη Δύση: Ο Ερντογάν έχει ανάγκη τις καλές επαφές του Μητσοτάκη με τη Δύση και ειδικά με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Θέλει να τις «εκμεταλλευτεί» για να διατηρήσει την απόψυξη των σχέσεων με τη Δύση, για την οποία έχει κοπιάσει εδώ και περίπου ένα χρόνο, αλλά κινδυνεύουν και πάλι να ψυχθούν με την στάση σου στο Παλαιστινιακό.
• Έρχομαι με αντίληψη win-win: Στο μεταναστευτικό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προσφέρει ‘καρότο’ στον Ερντογάν για να αποτρέψει τη μεταναστευτική ροή κι ο Τούρκος πρόεδρος για να αμβλύνει τη σοβαρή οικονομική κρίση θα φανεί διαλλακτικός, σύμφωνα με τη Τζουμχουριέτ.

Στα εξοπλιστικά, στέλνει μήνυμα υποχωρητικότητας στη νύφη Ελλάδα για να τα ακούσει η πεθερά ΗΠΑ. «Να, κοιτάξτε, εγώ μιλάω με τους γείτονές μου πλέον, που είναι ένας από τους όρους του Κογκρέσου για να μου εγκρίνει την πώληση».

Ατζέντα Ερντογάν

Πραγματιστές Τούρκοι αξιωματούχοι συμφωνούν ότι οι συνομιλίες θα επικεντρωθούν σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος που δε σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια και βλέπουν τη συνάντηση αυτή ως προετοιμασία του εδάφους για την αντιμετώπιση της βαριάς ατζέντας. «Έχουμε ένα παράθυρο δύο έως τριών ετών για να επιτύχουμε πραγματική πρόοδο στις διμερείς μας σχέσεις», δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος. «Δεν βιαζόμαστε να συζητήσουμε ακανθώδη θέματα. Η επιρροή των σκληροπυρηνικών εξακολουθεί να περιορίζει το περιθώριο ελιγμών των δύο ηγετών, ιδιαίτερα σε παραχωρήσεις σε εθνικά ζητήματα».

Όσον αφορά το Κυπριακό, Έλληνες και Τούρκοι αξιωματούχοι, που επιθυμούν πρόοδο στις διμερείς σχέσεις, θα ήθελαν η Κύπρος να τεθεί με κάποιο τρόπο στην άκρη, εδώ.

Η συνάντηση κορυφής από τουρκικής πλευράς θα επικεντρωθεί:

Στο εμπόριο, τον τουρισμό, τη μετανάστευση, την ενέργεια και τις μεταφορές. Οι πλευρές έχουν εξετάσει ήδη τα σημεία.

• Μιας συμφωνίας στο μεταναστευτικό, που θα επεκτείνεται και στη θάλασσα, εκτός του Έβρου.
• Ένα σύστημα "βίζα στην πόρτα", που θα επιτρέπει στους Τούρκους υπηκόους να επισκέπτονται ευκολότερα τα κοντινά ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
• Την αναβάθμιση των συνοριακών διαβάσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας δεύτερης γέφυρας στον Έβρο για να βελτιωθεί η διαδρομή Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη.
• Και τέλος πρωτοβουλίες που αφορούν την επέκταση των ηλεκτρικών συνδέσεων και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
• Όσον αφορά τα περιφερειακά ζητήματα, ο πόλεμος στη Γάζα προσθέτει απρόβλεπτο χαρακτήρα στην προσέγγιση. «Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που απείχαν από την ψηφοφορία για τη Γάζα στα ΗΕ και ο πρόεδρος Ερντογάν έχει πει: "Θα πείσουμε τις χώρες που απείχαν". Περιμένουμε από τον πρόεδρο Ερντογάν να ασχοληθεί και με το θέμα της Γάζας στην Αθήνα», σύμφωνα με το ρεπορτάζ του φιλο-κυβερνητικού Α Χαμπέρ..

Aναγκαστική αλλαγή σελίδας και modus vivendi

Η επίσκεψη αυτή του Ερντογάν στην Αθήνα μετά από όλα όσα έχουν ειπωθεί από τον ίδιο, δεν ήταν -για τους καλούς γνώστες των ελληνο-τουρκικών- μια εκούσια αλλαγή στάσης, αλλά μία αναγκαστική στροφή, λόγω των δυσκολιών και των πιέσεων που αντιμετωπίζει η τουρκική κυβέρνηση στην εξωτερική πολιτική από τη Δύση και δη τις ΗΠΑ. Το μαλάκωμα της πολιτικής τού "μπορεί να έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα", αποκαλύπτει περίτρανα ότι η Ελλάδα έχει αποκτήσει διεθνή υποστήριξη λόγω της πολιτικής της Τουρκίας κι αυτό ανάγκασε τον Ερντογάν να "γυρίσει σελίδα" με την Αθήνα.

Βέβαια μόνο σε επικοινωνιακό επίπεδο σελίδα... Γιατί κανείς, ούτε και στην Τουρκία έχει την ψευδαίσθηση ότι σήμερα θα σημειωθεί οποιαδήποτε πρόοδος. Οι δύο πλευρές θα έχουν την ευκαιρία να επαναβεβαιώσουν τις επίσημες σκληρές θέσεις τους και να "συμφωνήσουν ότι διαφωνούν". Επομένως, η επίσκεψη δεν θα υπερβεί τις δηλώσεις "καλής θέλησης" και "σχέσεων καλής γειτονίας".

Αυτό που θα συμφωνηθεί αύριο θα είναι ένα «modus vivendi», λέει ο πρώην πρέσβης και πρόεδρος του Κέντρου Πολιτικής της Άγκυρας, Φατίχ Τζεϊλάν, στη DW. Μια κατάσταση όπου τα μέρη με διαφορετικές απόψεις συμφωνούν να κάνουν μία "παύση" μέχρι την επόμενη κλιμάκωση.