Ισραήλ: Απόφαση «χαστούκι» σε Νετανιάχου από το Ανώτατο Δικαστήριο

Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ ακύρωσε νόμο-κλειδί της δικαστικής μεταρρύθμισης μέσω της οποίας η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου επεδίωξε να περιορίσει τις εξουσίες του ανωτάτου δικαστικού οργάνου προκαλώντας πολύμηνο κύμα διαμαρτυριών.

Πρωτοφανής απόφαση

Σε μια πρωτοφανή απόφαση, οκτώ από τους 15 δικαστές αποφαίνονται ότι η τροποποίηση του βασικού νόμου για τη δικαιοσύνη που ψήφισε η Κνέσετ, η οποία υποτίθεται ότι εξάλειψε την εξουσία του δικαστηρίου να ανατρέπει κυβερνητικές αποφάσεις ως παράλογες, είναι άκυρη.

Επιπλέον, η ευρεία πλειοψηφία των δικαστών - 12 από τους 15 - αποφάνθηκε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο έχει την εξουσία να ασκεί δικαστικό έλεγχο των βασικών νόμων του Ισραήλ, οι οποίοι έχουν συνταγματικό καθεστώς στην ισραηλινή νομολογία και να παρεμβαίνει σε εξαιρετικές και ακραίες περιπτώσεις στις οποίες η Κνεσέτ έχει υπερβεί την εξουσία της ως ο κλάδος της κυβέρνησης που είναι εξουσιοδοτημένος να νομοθετεί τις διατάξεις του Συντάγματος μέσω της ψήφισης των βασικών νόμων.

Οι δικαστές Noam Sohlberg και David Mintz διαφώνησαν με την πλειοψηφία στο θέμα της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου να ασκεί δικαστικό έλεγχο βασικών νόμων και της αρμοδιότητας του δικαστηρίου να αποφανθεί επί του θέματος. Υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει καμία πηγή εξουσίας βάσει του ισραηλινού δικαίου για έναν τέτοιο δικαστικό έλεγχο.

Επιπλέον, οι διαφωνούντες έγραψαν ότι, ακόμη και αν υπάρχει τέτοια εξουσία, το δικαστήριο δεν θα έπρεπε να ανατρέψει την τροποποίηση του βασικού νόμου ως προς το εύλογο, διότι, όπως ισχυρίστηκαν, η υπόθεση δεν πληροί τα κριτήρια που έθεσε η πλειοψηφία για τον αποκλεισμό ενός βασικού νόμου.

Ο δικαστής Yosef Elron διατύπωσε τη δική του διαφωνία με τη θέση της πλειοψηφίας, γράφοντας ότι ακόμη και αν είναι σκόπιμο το δικαστήριο να παρεμβαίνει σε ακραίες περιπτώσεις σε σχέση με βασικούς νόμους, όταν πρόκειται για παραβιάσεις των ατομικών ελευθεριών, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η διάταξη περί εύλογου χαρακτήρα που τέθηκε ενώπιον του δικαστηρίου είναι μια τέτοια περίπτωση. Δεν είναι ακόμη σαφές, έγραψε, ποιες είναι οι συνέπειες της τροποποίησης του βασικού νόμου για τη δικαιοσύνη και δεν μπορεί να υποτεθεί ότι είναι τόσο σοβαρές όσο η πλειοψηφία ισχυρίζεται.

Σε απάντηση, το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου δήλωσε ότι η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου «αντιτίθεται στη βούληση του λαού για ενότητα, ειδικά σε καιρό πολέμου». Ο νόμος που καταργεί το κριτήριο του εύλογου λόγου αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο των προσπαθειών της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου να αποδυναμώσει το δικαστικό σύστημα της χώρας.

Η ρήτρα του εύλογου αφορά μια διάταξη που απαιτεί οι κυβερνητικές ενέργειες να είναι εύλογες και αναλογικές και χρησίμευε ως σημείο αναφοράς για τις νομικές αξιολογήσεις και τις δικαστικές αναθεωρήσεις των κυβερνητικών αποφάσεων.