Κινέζοι επιστήμονες δημιούργησαν κλωνοποιημένο πίθηκο - Προβληματίζουν τα ηθικά ερωτήματα

Ερευνητές στην Κίνα κλωνοποίησαν έναν πίθηκο (μακάκο ρήσο) στις 16 Ιουλίου 2020. Ο Ρετρό, όπως ονομάστηκε, είναι 3 ετών περίπου σήμερα και «τα πάει καλά» στη ζωή του, αναφέρει ο Φάλονγκ Λου, ένας από τους συγγραφείς μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο περιοδικό Nature Communications.

Ο Ρετρό είναι μόλις το δεύτερο είδος πρωτεύοντος θηλαστικού που οι επιστήμονες κατάφεραν να κλωνοποιήσουν με επιτυχία. Η ίδια ομάδα ερευνητών ανακοίνωσε το 2018 ότι δημιούργησε δύο πανομοιότυπους κλωνοποιημένους πιθήκους μακάκου, οι οποίοι εξακολουθούν να ζουν σήμερα, αναφέρει το CNN. 

«Πετύχαμε τον πρώτο ζωντανό και υγιή κλωνοποιημένο πίθηκο ρήσο. Είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός που μετέτρεψε το αδύνατο σε δυνατό, αν και η αποτελεσματικότητα είναι πολύ χαμηλή σε σύγκριση με τα κανονικά γονιμοποιημένα έμβρυα», δήλωσε ο Λου. 

Το πρόβατο Ντόλι άνοιξε τον δρόμο για τις κλωνοποιήσεις

Το πρώτο θηλαστικό που κλωνοποιήθηκε, το πρόβατο Ντόλι, δημιουργήθηκε το 1996 με τη χρήση μιας τεχνικής που ονομάζεται σωματική κυτταρική πυρηνική μεταφορά ή SCNT, κατά την οποία οι επιστήμονες ουσιαστικά ανακατασκευάζουν ένα μη γονιμοποιημένο ωάριο με τη συνένωση ενός πυρήνα σωματικού κυττάρου με ένα ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί ο πυρήνας.

Έκτοτε, οι επιστήμονες έχουν κλωνοποιήσει πολλά είδη θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων χοίρων, αγελάδων, αλόγων και σκύλων, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό των εμβρύων που μεταφέρονται σε παρένθετες μητέρες ζώα, επιζούσε.

«Κατά κάποιον τρόπο έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο, καθώς, μετά την Ντόλι, πολλά είδη θηλαστικών κλωνοποιήθηκαν, αλλά η αλήθεια είναι ότι η αναποτελεσματικότητα παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο», ανέφερε με τη σειρά του ο Μιγκέλ Εστεμπάν, επικεφαλής ερευνητής του Ινστιτούτου Βιοϊατρικής και Υγείας της Guangzhou στην Κινεζική Ακαδημία Επιστημών. Ο ίδιος δεν συμμετείχε στην τελευταία έρευνα, αλλά έχει συνεργαστεί με ορισμένα μέλη της ερευνητικής ομάδας σε άλλες μελέτες πρωτευόντων.

Πώς έγινε η κλωνοποίηση του πιθήκου

Η κινεζική ομάδα, με έδρα τη Σαγκάη και το Πεκίνο, χρησιμοποίησε μια τροποποιημένη έκδοση της SCNT στην εργασία της σε πιθήκους και βελτίωσε περαιτέρω την τεχνική για την κλωνοποίηση αυτού του είδους.

Έχοντας κάνει εκατοντάδες αποτυχημένες προσπάθειες κλωνοποίησης,  οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι, στα πρώτα κλωνοποιημένα έμβρυα, η εξωτερική μεμβράνη που σχηματίζει τον πλακούντα δεν αναπτυσσόταν σωστά. Για να λύσουν αυτό το πρόβλημα, πραγματοποίησαν μια διαδικασία που ονομάζεται μεταμόσχευση μάζας εσωτερικών κυττάρων, η οποία περιλάμβανε την τοποθέτηση κλωνοποιημένων κυττάρων σε ένα μη κλωνοποιημένο έμβρυο και αυτό επέτρεψε στον κλώνο να αναπτυχθεί κανονικά, εξηγεί ο Εστεμπάν.

Στη συνέχεια, η ομάδα δοκίμασε τη νέα τεχνική χρησιμοποιώντας 113 ανακατασκευασμένα έμβρυα, 11 από τα οποία μεταφέρθηκαν σε επτά παρένθετες, με αποτέλεσμα να υπάρξει μόνο μία ζωντανή γέννηση, σύμφωνα με τη μελέτη.

«Πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρχουν πρόσθετες.... ανωμαλίες που πρέπει να διορθωθούν. Οι στρατηγικές για την περαιτέρω ενίσχυση του ποσοστού επιτυχίας της SCNT σε πρωτεύοντα θηλαστικά παραμένει η κύρια εστίασή μας στο μέλλον», συνέχισε ο Λου.

Οι επιπτώσεις της κλωνοποίησης και οι ηθικές ανησυχίες 

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η επιτυχής κλωνοποίηση πιθήκων μπορεί να βοηθήσει στην επιτάχυνση της βιοϊατρικής έρευνας, δεδομένου ότι υπάρχουν περιορισμοί στο τι μπορούν να μάθουν οι επιστήμονες από τα ποντίκια που χρησιμοποιούν ως πειραματόζωα στα εργαστήρια.

Η έρευνα σε πρωτεύοντα θηλαστικά, τα οποία είναι πιο κοντά στον άνθρωπο, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε σωτήριες ιατρικές προόδους, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας εμβολίων κατά του κορονοϊού, σύμφωνα με έκθεση επιτροπής των Εθνικών Ακαδημιών Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής που δημοσιεύθηκε τον Μάιο.

Η χρήση πιθήκων στην επιστημονική έρευνα ωστόσο είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα λόγω των ηθικών ανησυχιών σχετικά με την ευημερία των ζώων. Η ομάδα δήλωσε ότι ακολούθησε τους κινεζικούς νόμους και τις κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν τη χρήση πρωτευόντων θηλαστικών στην επιστημονική έρευνα.

Η Βασιλική Εταιρεία για την Πρόληψη της Κακοποίησης των Ζώων του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι έχει «σοβαρές ηθικές ανησυχίες για την ευημερία των ζώων με την εφαρμογή της τεχνολογίας κλωνοποίησης σε ζώα. Η κλωνοποίηση ζώων απαιτεί διαδικασίες που μπορεί να προκαλέσουν πόνο και αγωνία, ενώ μπορεί να υπάρχουν υψηλά ποσοστά αποτυχίας και θνησιμότητας».

Η δυνατότητα παραγωγής γενετικά πανομοιότυπων πιθήκων θα μπορούσε να είναι χρήσιμη, σημειώνει στον αντίλογο ο Εστεμπάν.

«Αυτή η έρευνα αποτελεί απόδειξη της αρχής ότι η κλωνοποίηση μπορεί να γίνει σε διάφορα είδη πρωτευόντων ζώων και ανοίγει την πόρτα σε νέους τρόπους ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας. Οι κλωνοποιημένοι πίθηκοι μπορούν να τροποποιηθούν γενετικά με πολύπλοκους τρόπους που οι πίθηκοι άγριου τύπου δεν μπορούν- αυτό έχει πολλές επιπτώσεις στη μοντελοποίηση ασθενειών. Υπάρχει επίσης μια προοπτική διατήρησης των ειδών», πρόσθεσε.

Ο δρ Λούις Μόντολιου, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογίας (CNB-CSIC) στην Ισπανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι η κλωνοποίηση και των δύο ειδών πιθήκων κατέδειξε δύο πράγματα. «Πρώτον, ότι είναι δυνατή η κλωνοποίηση πρωτευόντων θηλαστικών. Και δεύτερον, όχι λιγότερο σημαντικό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πετύχει κανείς αυτά τα πειράματα, με τόσο χαμηλές αποδόσεις», ανέφερε σε δήλωσή του.

Πρόσθεσε ότι το χαμηλό ποσοστό επιτυχίας της διαδικασίας έδειξε ότι «όχι μόνο η κλωνοποίηση του ανθρώπου είναι περιττή και συζητήσιμη, αλλά αν επιχειρηθεί, θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και ηθικά αδικαιολόγητη».

«Η αναπαραγωγική κλωνοποίηση ενός ανθρώπινου όντος είναι εντελώς απαράδεκτη», συμφώνησε ο Λου.