«Αυτό το δάσος είναι η μητέρα σου»: Στην Ινδία, φυλές αυτοχθόνων προσπαθούν να διασώσουν τα ιερά δάση

Ο Tambor Lyngdoh διασχίζει το δάσος. Είναι όλο καλυμμένο με φτέρες και ο ίδιος, κατονομάζει φυτά, δέντρα, λουλούδια, ακόμη και πέτρες - σαν να επισκέπτεται τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειάς του.

Ηγέτης της κοινότητας και επιχειρηματίας, ο Tambor ήταν μικρό παιδί ακόμα όταν ο θείος του τον έφερε στο δάσος και του είπε το εξής: «Αυτό το δάσος είναι η μητέρα σου».

Ο ιερός χώρος βρίσκεται στο χωριό Mawphlang, πάνω στους καταπράσινους λόφους Khasi της πολιτείας Meghalaya της Ινδίας. Το όνομά του σημαίνει «κατοικία των σύννεφων». Μία συννεφιασμένη μέρα, οι ρεπόρτερ του Associated Press το επισκέφθηκαν. Επικρατούσε απόλυτη ησυχία με μοναδική εξαίρεση τους ήχους από τα τριζόνια που κελαηδούσαν και τις σταγόνες της βροχής που θρόιζαν το καταπράσινο φύλλωμα. Στρωμένο με ξερά φύλλα και πράσινα δενδρύλλια, το έδαφος ήταν γεμάτο από ιερές πέτρες καλυμμένες με βρύα. Οι πέτρες, επί αιώνες, χρησιμοποιούνταν ως βωμοί για θυσίες αλλά και ως αποδέκτες ψαλμών, τραγουδιών και προσευχών.

Το Mawphlang είναι ένα από τα ιερά δάση στη Meghalaya. Ο αριθμός των εν λόγω ιερών δασών στην περιοχή ξεπερνά τα 125. Αδιαμφισβήτητα είναι το διασημότερο των αρχαίων, παρθένων δασών που βρίσκονται υπό την προστασία των κοινοτήτων των αυτοχθόνων εδώ και αιώνες. Ανάλογες εκτάσεις έχουν καταγραφεί σε άλλα μέρη της Ινδίας και σε όλο τον κόσμο, από τη Νιγηρία και την Αιθιοπία μέχρι την Τουρκία, τη Συρία και την Ιαπωνία.

Στην περιοχή της Ινδίας, τα δάση αυτά αντιπροσωπεύουν μια αρχαία παράδοση περιβαλλοντικής προστασίας, με ρίζες στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τον πολιτισμό των αυτοχθόνων. Οι άνθρωποι εκεί, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, επισκέπτονται τα ιερά δάση για να πουν τις προσευχές τους, και να θυσιάσουν ζώα στις θεότητες που πιστεύουν ότι κατοικούν εκεί. Οποιαδήποτε μορφή βεβήλωσης του τόπου θεωρείται ιεροσυλία – ακόμα και το μάδημα των πετάλων ενός λουλουδιού ή το ξερίζωμα ενός φύλλου απαγορεύεται αυστηρά.

«Εδώ πραγματοποιείται η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων και Θεού»

Ο Lyngdoh, απόγονος της ιερατικής φυλής που καθιέρωσε το δάσος Mawphlang ως ιερό, επισημαίνει ότι, «εδώ πραγματοποιείται η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Οι πρόγονοί μας προστάτευσαν αυτά τα δάση που σηματοδοτούν την αρμονία μεταξύ ανθρώπου και φύσης». Πολλά από τα ιερά δάση αποτελούν και τις βασικές πηγές ύδρευσης των γύρω χωριών. Είναι, επιπλέον, θησαυροί βιοποικιλότητας. Ο Lyngdoh μετρά τουλάχιστον τέσσερα είδη δέντρων και τρία είδη ορχιδέας που έχουν εξαφανιστεί εκτός του ιερού άλσους Mawphlang.

Η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση και η αποψίλωση των δασών απειλούν αυτούς τους χώρους οι οποίοι έχουν επηρεαστεί και από τον προσηλυτισμό του ιθαγενικού πληθυσμού στον χριστιανισμό, ο οποίος ξεκίνησε τον 19ο αιώνα υπό βρετανική κυριαρχία. Οι προσηλυτισμένοι χριστιανοί αυτόχθονες, έχασαν την πνευματική τους σύνδεση με τα δάση και τις παραδόσεις. Σε μία χώρα κατά το 80% ινδουιστική, η Meghalaya. Είναι χριστιανική κατά 75%. Όπως εξηγεί ο περιβαλλοντολόγος και συνταξιούχος ιερέας της Ενωτικής Εκκλησίας, H.H. Morhmen, οι προσηλυτισμένοι αυτόχθονες, «θεωρούσαν τη νέα τους θρησκεία ως το φως και αυτές τις τελετουργίες ως σκοτάδι, ως παγανιστικές ή ακόμη και ως κακές».

Τα τελευταία χρόνια, περιβαλλοντολόγοι συνεργάζονται με ιθαγενείς και χριστιανικές κοινότητες αλλά και κρατικές υπηρεσίες, προκειμένου να συμβάλλουν στη διάδοση του μηνύματος για την ανεκτίμητη αξία για το οικοσύστημα των εν λόγω δασών, αλλά και την ανάγκη προστασίας τους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της περιοχής.

Τι είναι τα ιερά δάση

Σε πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο, μικρά άλση ή μεγαλύτερα δάση έχουν διατηρηθεί εκατοντάδες χρόνια, ακριβώς επειδή οι ντόπιοι πληθυσμοί τα θεωρούν τόπους σύνδεσής τους με το θείο.

Τα ιερά δάση μοιράζονται ορισμένα κοινά στοιχεία. Συχνά βρίσκονται σε λοφώδεις περιοχές όπου λέγεται ότι κατοικούν θεότητες. Τα δέντρα, τα ποτάμια, τα φυτά, τα ζώα, ακόμη και οι πέτρες που βρίσκονται εντός των εκτάσεών τους θεωρούνται επίσης ιερά. Τα δάση μπορούν να συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα ή και να περιβάλλουν τόπους λατρείας ή προγονικά ιερά.