Επόμενη ημέρα στην Τουρκία: Τι σημαίνουν τα «χτυπήματα» στον Ερντογάν

Νικητής μεν στο σύνολο αλλά με σημαντικές απώλειες σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφήνει «λαβωμένος» πίσω του της δημοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν χθες στην Τουρκία, βάζοντας πλώρη για το επετειακό 2023 εν μέσω αγκαθιών. Οι απώλειες για το κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), που έχασε τη δημαρχία σε Κων/πολη (εκτός απροόπτου της τελευταίας στιγμής), Άγκυρα, Σμύρνη και Αττάλεια, δεν φαίνεται να συνεπάγονται, τουλάχιστον όχι προς το παρόν, μια γενικότερη αποσταθεροποίηση της κεντρικής πολιτικής εξουσίας στη γείτονα, πλην όμως αλλάζουν τις «δυναμικές» στο εσωτερικό της τουρκικής πολιτικής σκηνής, ενδεχομένως προετοιμάζοντας το έδαφος και για αλλαγές σε ισορροπίες, συσχετισμούς και συμμαχίες (εάν όχι κομμάτων, τότε ίσως προσώπων).

Η δυσαρέσκεια εντός των κομμάτων που γνώρισαν απώλειες (AKP, MHP) θα οδηγήσει εκ των πραγμάτων σε παιχνίδια αλληλοεπίρριψης ευθυνών, δίνοντας τροφή σε ανταγωνιστικές διεργασίες, αλλά και σε πιθανά ανοίγματα προς τις μεγαλύτερες αντιπολιτευόμενες δυνάμεις (ενδεχομένως προς το δεξιό İyi Parti και τη δεξιά πτέρυγα του κεμαλικού CHP). Σε καθαρά επίπεδο διακυβέρνησης, προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί από το καθεστώς στην... ανάκαμψη της τουρκικής οικονομίας, μια ανάκαμψη η οποία ωστόσο περνάει μέσα και από την αποκατάσταση των δεσμών του Ερντογάν με τη Δύση (ΕΕ, ΗΠΑ), με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται μια τέτοια ανάγκη για τις σχέσεις της Άγκυρας με τη Ρωσία (S-400) και το Ιράν.   

Κρίνοντας από τις επιδόσεις του τα τελευταία σχεδόν 17 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία, ο 65χρονος Ερντογάν μοιάζει να παίζει χωρίς αντίπαλο… πλέον ως ο μακροβιότερος ηγέτης της σύγχρονης Τουρκίας. Βρίσκεται στην εξουσία αδιαλείπτως από το 2002, έχοντας στην πορεία βγει νικητής μέσα από συνολικά… 15 διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις (έξι βουλευτικές, δύο προεδρικές, τέσσερις δημοτικές και τρία δημοψηφίσματα), ενώ επιβίωσε και απόπειρας πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016.

Ωστόσο, τα σύννεφα δείχνουν να πυκνώνουν εσχάτως πάνω από το λευκό παλάτι του 65χρονου Τούρκου ηγέτη στην Άγκυρα, υπό μορφή αρνητικών οικονομικών στοιχείων, πολλαπλών προβλημάτων στις σχέσεις της Τουρκίας με γείτονες και συμμάχους, αλλά και σημαντικών εκλογικών απωλειών. Το κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό AKP μπορεί να έκοψε χθες πρώτο το νήμα στις περισσότερες από τις 81 επαρχίες της χώρας, γνώρισε όμως και κάποιες διόλου ευκαταφρόνητες ήττες. Η Αττάλεια (γενέτειρα του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου) βάφτηκε χθες κόκκινη, περνώντας στα χέρια των κεμαλιστών του αντιπολιτευόμενου CHP. Τα Άδανα, όπου κυριαρχούσαν παραδοσιακά εθνικιστές και ισλαμιστές, εμφανίζονταν επίσης να περνούν στον έλεγχο του CHP, το οποίο γενικώς ανέβασε τα ποσοστά του σε σύγκριση με τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές του 2014.

Πρώτη φορά ύστερα από 25 χρόνια

Οι με διαφορά μεγαλύτερες ήττες, όμως, για τον Ερντογάν και το AKP είναι δύο: η απώλεια του δημαρχικού θώκου στην πρωτεύουσα Άγκυρα για πρώτη φορά έπειτα από 25 χρόνια, και η (εκτός απροόπτου) απώλεια της Κων/πολης για πρώτη φορά επίσης έπειτα από 25 χρόνια. Ο 63χρονος Μανσούρ Γιαβάς του CHP «νίκησε» τον ερντογανικό Μεχμέτ Οζχασεκί, ανατρέποντας τα δεδομένα στην τουρκική πρωτεύουσα, στην οποία βρίσκεται και το φαραωνικό προεδρικό μέγαρο του Ερντογάν. Με καταμετρημένο το 99,75% των ψήφων, εκείνος συγκεντρώνει 48,79% έναντι 48,51% του αντιπάλου του.  

Ο Γιαβάς ανήκει εδώ και χρόνια στις τάξεις των κεμαλιστών του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Ο ίδιος, όμως, προέρχεται από την εθνικιστική άκρα δεξιά καθώς ήταν στέλεχος του MHP επί σειρά δεκαετιών, έως και το 2013. Υπενθυμίζεται ότι ο Γιαβάς ήταν υποψήφιος για τη δημαρχία της τουρκικής πρωτεύουσας και στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές του 2014, τις οποίες είχε μάλιστα χάσει… στον πόντο, με διαφορά τότε μόλις μίας ποσοστιαίας μονάδας, κατηγορώντας το καθεστώς για νοθεία και παρατυπίες στην καταμέτρηση.

Στην Κων/πολη από την άλλη, μια πόλη επίσης σημαντική σε συμβολικό επίπεδο καθώς από εκεί ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα και ο ίδιος ο Ερντογάν, ο πρώην πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ το πάλεψε αλλά ως φαίνεται δεν κατάφερε τελικώς να σώσει την παρτίδα για λογαριασμό του AKP, χάνοντας στο νήμα από τον Εκρέμ Ιμάμογλου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Με καταμετρημένο το 99,82% των ψήφων, εκείνος συγκεντρώνει 50,9% έναντι 47,1% του αντιπάλου του. 

Υπενθυμίζεται ότι ο 63χρονος Μπιναλί Γιλντιρίμ, πρωθυπουργός της Τουρκία την περίοδο 2016-2018, είχε πάρει μέρος και στις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 αλλά ως υποψήφιος δήμαρχος στη Σμύρνη, χάνοντας τότε από τον υποψήφιο του CHP με διαφορά σχεδόν 15 ποσοστιαίων μονάδων. Όσο για τη Σμύρνη, εκείνη παραμένει πολιτικά υπό τον έλεγχο των κεμαλιστών, ο υποψήφιος των οποίων, Μουσταφά Τουντς Σογιέρ, επικράτησε χθες με διαφορά περίπου 20 ποσοστιαίων μονάδων ενάντια στον προερχόμενο από το AKP, Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί.

«Αλύγιστο» το HDP

Πολύ σκληρό για να πεθάνει έμελλε να αποδειχθεί, όμως, και το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), που παρά τον «πόλεμο» που έχει δεχθεί από το καθεστώς, παρέμεινε πρώτη δύναμη στη νοτιοανατολική Τουρκία (σε Ντιγιάρμπακιρ, Βαν, Μαρντίν, Μπατμάν κ.α.). Συνολικά σε εθνικό επίπεδο, με καταμετρημένο το 99,93% των ψήφων, η ισλαμοεθνικιστική «Συμμαχία του Λαού» των Ερντογάν (AKP) και Μπαχτσελί (MHP) εμφανίζεται να συγκεντρώνει 51,63%, ενώ η αντιπολιτευόμενη «Συμμαχία του Έθνους» (CHP, İyi Parti) βρίσκεται στο 37,55%.

Ως μεμονωμένες παρατάξεις, το AKP βρίσκεται στο 44,32%, το CHP στο 30,1%, το İyi Parti στο 7,45%, το MHP στο 7,3%, και το HDP στο 4,24%. Συγκριτικά, στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές του 2014, το ισλαμοσυντηρητικό AKP είχε συγκεντρώσει 42,9%, το κεμαλικό CHP 26,3%, το εθνικιστικό MHP 17,8% και οι Κούρδοι κοντά στο 6,3%, ενώ η Μεράλ Ακσενέρ που σήμερα ηγείται του Καλού Κόμματος (İyi Parti) τότε ήταν ακόμη στέλεχος του MHP.

Οι απώλειες για τον Ερντογάν είναι μεγάλες για το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) που φαίνεται να μετράει απώλειες προς το İyi Parti (που πήρε μέρος για πρώτη φορά σε δημοτικές εκλογές) και το AKP. Οι κεμαλιστές από την άλλη, θα πρέπει να είναι ικανοποιημένοι καθώς ανέβασαν τα ποσοστά τους, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο σε όλες τις μεγάλες πόλεις: Κων/πολη, Άγκυρα, Αττάλεια, Άδανα, αλλά και στην παραδοσιακά κεμαλική Σμύρνη.