9 φορές που η Eurovision έγινε πολιτική - Όσα κρύβονται πίσω από τις νότες και η σημασία τους

Ο διαγωνισμός της Eurovision, από τη διακήρυξή του είναι μη πολιτικός, με σκοπό να ενώσει τους λαούς της Ευρώπης μέσω της μουσικής και αποτελεί το αγαπημένο τηλεοπτικό προϊόν των οπαδών της μουσικής αλλά και του γεωπολιτικού «δράματος».

Δεν είναι λίγες οι φορές στο πέρασμα των χρόνων που ο διεθνής αυτός διαγωνισμός «χρησιμοποιήθηκε» από κάποιες χώρες για να περάσει πολιτικά μηνύματα. Μηνύματα που δύσκολα μπορούν να περάσουν με άλλο τρόπο.

Αντιδράσεις με τη φετινή συμμετοχή του Ισραήλ

Φέτος έχουν ξεσπάσει αντιδράσεις για το τραγούδι που κατέθεσε το Ισραήλ για τη Eurovision 2024 λόγω αναφορών στη Χαμάς, με αποτέλεσμα να είναι υπό εξέταση το εάν τελικά οι διοργανωτές του θα επιτρέψουν τη συμμετοχή.

Οι στίχοι από τη συμμετοχή του Ισραήλ «October Rain», που τραγουδά η Eden Golan, διέρρευσαν στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Israel Hayom», οι στίχοι του τραγουδιού περιλαμβάνουν τα εξής:

“Βράδυ, όλα είναι ασπρόμαυρα. Ποιος είναι ο ανόητος; Ποιος σου ότι τα αγόρια δεν κλαίνε; Η ζωή δεν είναι παιχνίδι για τους δειλούς. Όσο περνάει ο καιρός, κάθε μέρα, χάνω το μυαλό μου. Δεν μένει αέρας για να αναπνεύσω. Κανένα μέρος, κανένας εγώ, από μέρα σε μέρα.” Το τραγούδι, όπως μετέδωσε το πρωί της Παρασκευής το Mega, αναφέρεται επίσης στα «λουλούδια», τα οποία είναι στρατιωτικός κωδικός για τους νεκρούς του πολέμου.

Η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU), η οποία διεξάγει τον διαγωνισμό -που θα διεξαχθεί στο Μάλμο της Σουηδίας τον Μάιο- χαρακτηρίζει τον διαγωνισμό τραγουδιού ως μη πολιτικό γεγονός και οι διαγωνιζόμενοι ενδέχεται να αποκλειστούν, αν παραβιάσουν αυτόν τον κανόνα.

Οι 9 περιπτώσεις που η Eurovision έγινε πολιτική

Μεταφερόμαστε στο μακρινό 1974 και στη συμμετοχή της Ιταλίας. Το τραγούδι Si της Gigliola Cinquetti -μια πραγματικά πολύ καλή σαρωτική μπαλάντα σε στυλ Bacharach- βλέπει την ηρωίδα μας να σκέφτεται έναν χωρισμό, αλλά αποφασίζει να δεσμευτεί και να πει "ναι, ναι!" στην αγάπη. Κανένα πρόβλημα εδώ με τους διοργανωτές της Eurovision, αλλά δυστυχώς ο διαγωνισμός συνέπεσε με ένα δημοψήφισμα για το διαζύγιο στην Ιταλία και το τραγούδι θεωρήθηκε προπαγάνδα υπέρ του γάμου και απαγορεύτηκε στο ιταλικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Η διαμαρτυρία της Ελλάδας το 1976 για την τουρκική εισβολή

Δεν έχουμε στα χέρια μας τους κανόνες της Eurovision στα μέσα της δεκαετίας του '70, αλλά φάνταζε δύσκολο ένα τραγούδι που θρηνούσε ευθέως για την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 ότι θα έπαιρνε το πράσινο φως. Η Μαρίζα Κωχ δεν κρατιέται, αναφερόμενη σε προσφυγικούς καταυλισμούς, ακόμα και στους βομβαρδισμούς με ναπάλμ εναντίον της Κύπρου τη δεκαετία του '60. Η Τουρκία, που δεν συμμετείχε στον διαγωνισμό, το λογόκρινε στην τηλεοπτική της μετάδοση και το αντικατέστησε με ένα εθνικιστικό τουρκικό τραγούδι.

Η διαμαρτυρία της βενζίνης

Το 1980, η Τουρκία βρισκόταν σε πολιτική κρίση και σε αντίθεση με άλλες χώρες της περιοχής, έπρεπε να εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της. Θα περίμενε κανείς να κάνει κάτι χνουδωτό στη Eurovision, αλλά όχι, αντιμετώπισε τα προβλήματά της κατά μέτωπο με το Petr'oil του Ajda Pekkan, το οποίο ανθρωπομορφοποιεί τη βενζίνη σε ένα - κυριολεκτικά - ερωτικό τραγούδι υψηλών οκτανίων. Μόνο στη Eurovision!

Διαβάστε τους στίχους:

Όταν ήρθες, σαν να ξημέρωσε ο ήλιος

Φωτίζοντας τη μέρα και τη νύχτα μου, η ζωή μου ήταν υπέροχη

Τώρα, ξαφνικά, όλα άλλαξαν

Χωρίς εσένα, η ζωή είναι δύσκολη και σκληρή

[οι χειρονομίες εντείνονται καθώς το ρεφρέν πέφτει]

Υπέροχη βενζίνη, γλυκιά βενζίνη!

Σε χρειάζομαι τώρα, βενζίνη!

Την ίδια χρονιά, η Νορβηγία ενσωμάτωσε την παραδοσιακή τραγουδοποιία του λαού των Σάμι και τραγούδησε σε ένδειξη αλληλεγγύης στους ακτιβιστές Σάμι που έκαναν απεργία πείνας έξω από το νορβηγικό κοινοβούλιο για την κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού φράγματος.

Η συμμετοχή της Γεωργίας που ακυρώθηκε

Όπως γίνεται σαφές, στη Eurovision μπορείς να ξεφύγεις με αρκετά κραυγαλέα πράγματα, αλλά να ένα που δεν πέρασε. Το We Don't Wanna Put In είναι ένα ντίσκο κομμάτι για τη Γεωργία το 2009 που βάλλει κατά του Πούτιν, ενώ κάνει ανοίγματα για να ενταχθεί στην ΕΕ με όλη τη φινέτσα ενός 17χρονου αγοριού την ώρα του κλεισίματος: "Μ' αρέσουν όλες οι χώρες της Ευρώπης και αγαπώ την Ευρώπη-αχ / λέω: δώσε μου σέξι, αχ!" Ο τίτλος ήταν φλύαρα προφανής και η ατάκα "Imma try to shoot in", σε συνδυασμό με μια χορευτική κίνηση με όπλο στο κεφάλι, θα μπορούσε να διαβαστεί ως προτροπή σε δολοφονία.

Η γενοκτονία της Αρμενίας

Το τραγούδι Don't Deny της Αρμενίας το 2015 χαρακτηρίστηκε από τους διοργανωτές της Eurovision ως τραγούδι για την ευτυχία "όταν οι άνθρωποι είναι ενωμένοι και ζουν σε αρμονία με τον εαυτό τους, τις οικογένειές τους, τις ερωτικές τους σχέσεις και ούτω καθεξής". Αλλά η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν είπαν ότι ο τίτλος ήταν μια πολιτική δήλωση που απευθυνόταν σε αυτές σχετικά με τη γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, και επικαλέστηκαν επίσης το - ομολογουμένως αρκετά προφανές - μουσικό βίντεο με οικογένειες με ρούχα των αρχών του 20ού αιώνα, διανθισμένο με εικόνες άδειων καρεκλών.

Ελευθερία στην Ουκρανία

Στην Ουκρανία δόθηκε δικαίως λίγο περισσότερη ελευθερία από τους περισσότερους τα τελευταία δύο χρόνια: το Heart of Steel του 2023 ήταν μια αναφορά στη μάχη στη χαλυβουργία Azovstal, και υπήρχε μια πατριωτική απόχρωση στις εικόνες με τη μητέρα του τραγουδιστή, Stefania το 2022 που κέρδισε τον διαγωνισμό. Αλλά στο παρελθόν υπήρξαν ακόμη πιο έντονα πολιτικές επιρροές. Η συμμετοχή τους το 2005 ήταν το Razom Nas Bahato των χιπ-χοπερ GreenJolly, το οποίο ήταν ύμνος της Πορτοκαλί Επανάστασης του προηγούμενου έτους.

Στο πλευρό της Παλαιστίνης η Ισλανδία

Οι Hatari της Ισλανδίας μας χάρισαν ένα ιδιαίτερο κομμάτι της Eurovision όλων των εποχών, το 2019, το μηδενιστικό τεχνο-φαντασμαγορικό κακό του Hatri Mun Sigra - "το μίσος θα επικρατήσει" - και τις κραυγαλέες εντολές του: "Παγκόσμια συσκότιση! Μονομερής εκτέλεση!" Αντισταθμισμένο με θρήνο στο ρεφρέν, το τραγούδι στόχευε ξεκάθαρα στο φασισμό, και το συγκρότημα έκανε μια ακόμα πιο ξεκάθαρη πολιτική δήλωση ανεμίζοντας μια παλαιστινιακή σημαία κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας. Στο συγκρότημα επιβλήθηκε πρόστιμο 5.000 ευρώ.

Το… άκυρο στην Κροατία

Ο αυταρχικός πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ήταν το θέμα της συμμετοχής της χώρας το 2021 από το συγκρότημα Galasy ZMesta, το οποίο, έχοντας υποστηρίξει τον ίδιο σε πολιτικές συγκεντρώσεις, τραγούδησε: "Θα σε μάθω να χορεύεις στο ρυθμό, θα σε μάθω να τσιμπάς το δόλωμα, θα σε μάθω να περπατάς στη γραμμή, θα είσαι ευτυχισμένος με τα πάντα". Φυσικά τους απαγορεύτηκε η συμμετοχή.

Οι διαχρονικά ουδέτεροι Ελβετοί στα… όπλα

Ίσως ήταν πιο εύκολο να το καταπιούν οι στρατιωτικά ουδέτεροι Ελβετοί, αλλά τα πιο έντονα αντιπολεμικά μηνύματα εν μέσω της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας ήρθαν στη συμμετοχή τους Watergun του Remo Forrer: "Δεν θέλω να γίνω στρατιώτης, στρατιώτης / Δεν θέλω να παίζω με αληθινό αίμα ... Δεν μπορώ να γυρίσω και να τρέξω / Χωρίς νεροπίστολα / Μόνο σακούλες με πτώματα που έχουμε γίνει". Οι συνεντεύξεις του Forrer είναι επίσης ένα μάθημα αντικειμένου για το πώς οι φαινομενικά ουδέτεροι συμμετέχοντες στη Eurovision πρέπει να ελπίζουν ότι ο κόσμος μπορεί να διαβάσει τα υπονοούμενα: "Η γενιά μου πρέπει να ζήσει με τις συνέπειες των αποφάσεων που δεν πήραμε εμείς. Είναι απογοητευτικό, αλλά εξακολουθώ να ελπίζω ότι οι αλλαγές είναι δυνατές".