Οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν ουρές - Εμείς γιατί δεν έχουμε;

Περίπου 20 ή 25 εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν οι πιθηκοειδείς γενετικοί πρόγονοί μας διαχωρίστηκαν από τους πιθήκους, το ανθρώπινο γένος βρέθηκε ενώπιον του κομβικού σημείου κατά το οποίο απώλεσε την ουρά του.

Οι επιστήμονες αναρωτιούνται από την εποχή του Δαρβίνου για ποιο λόγο – αλλά και πώς – συνέβη. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 28 Φεβρουαρίου στο περιοδικό Nature παρουσιάζεται μία εκδοχή που μπορεί να απαντάει στο ερώτημα.

«Μία μοναδική μετάλλαξη σε ένα πολύ σημαντικό γονίδιο»

Οι ερευνητές της μελέτης υποστηρίζουν ότι έχουν εντοπίσει τουλάχιστον μία από τις βασικές γενετικές τροποποιήσεις που οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή. «Εντοπίσαμε μία μοναδική μετάλλαξη σε ένα πολύ σημαντικό γονίδιο», δήλωσε στο Associated Press ο γενετιστής στο Broad Institute και συν-συγγραφέας της μελέτης, Bo Xia.

Προκειμένου να εντοπίσουν τις βασικές διαφορές μεταξύ των ομάδων, οι ερευνητές συνέκριναν τα γονιδιώματα έξι ειδών πιθήκων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, και 15 ειδών πιθήκων με ουρά. Μόλις εντόπισαν μια σημαντική μετάλλαξη, δοκίμασαν τη θεωρία τους χρησιμοποιώντας το εργαλείο γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR, ώστε να «πειράξουν» το ίδιο σημείο σε έμβρυα ποντικιών. Τα ποντίκια γεννήθηκαν χωρίς ουρά. O Xia επισημαίνει ότι, στην απώλεια της ουράς, μπορεί να έχουν παίξει ρόλο και άλλες γενετικές αλλαγές.

Οι ερευνητές προσπαθούν να ρίξουν φως και σε ένα άλλο μυστήριο: μήπως η εξαφάνιση της ουράς βοήθησε, στην πραγματικότητα, αυτούς τους προγόνους των πιθήκων -και τελικά τους ανθρώπους- να διαιωνίσουν το είδος τους; Ή πρόκειται για μία τυχαία μετάλλαξη σε έναν πληθυσμό που ευδοκίμησε για άλλους λόγους;

«Ένα μεγάλο, εξελικτικό πλεονέκτημα»

Η εξελικτική γενετίστρια στο Πανεπιστήμιο Clemson, Miriam Konkel, που δε συμμετείχε στη μελέτη, επισημαίνει πως, «θα μπορούσε να είναι τυχαίο γεγονός αλλά θα μπορούσε και να έχει επιφέρει ένα μεγάλο, εξελικτικό πλεονέκτημα». Οι θεωρίες σχετικά με το πώς μπορεί να βοήθησε η απώλεια της ουράς, είναι πολλές.

Ορισμένες από αυτές συνδέουν αυτή την απώλεια με το ότι οι άνθρωποι, τελικά, έμαθαν να περπατούν όρθιοι. Όπως σημείωσε ο Rick Potts, διευθυντής του προγράμματος προέλευσης του ανθρώπου στο Ινστιτούτο Smithsonian, η έλλειψη της ουράς μπορεί να υπήρξε ένα πρώτο βήμα προς την αλλαγή στάσης του σώματος ορισμένων πιθηκοειδών, πριν ακόμα αυτά εγκαταλείψουν τα δέντρα. Ο Potts δεν συμμετείχε στην έρευνα.

Σημαντική μετάβαση

Σήμερα δε ζουν όλοι οι πίθηκοι στο έδαφος. Οι ουρακοτάγκοι και οι γίββονες, είδη πιθήκων χωρίς ουρά, εξακολουθούν να ζουν στα δέντρα. Ο Potts σημειώνει, ωστόσο, ότι κινούνται πολύ διαφορετικά από τους πιθήκους που «τρέχουν» από κλαδί σε κλαδί χρησιμοποιώντας την ουρά τους για να διατηρούν την ισορροπία τους. Τα δύο προαναφερθέντα είδη, κρέμονται από τα κλαδιά, αιωρούμενοι και, σε μεγάλο βαθμό, όρθιοι.

Ο συν-συγγραφέας της μελέτης, βιολόγος του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Itai Yanai, δήλωσε ότι, σαφώς, η απώλεια της ουράς, υπήρξε μία σημαντική μετάβαση. Όπως είπε, όμως, ο μόνος τρόπος για να μάθουμε σίγουρα τον λόγο για τον οποίο συνέβη, θα ήταν «να εφεύρουμε μία μηχανή του χρόνου».