To NATO έγινε 70 ετών και το γιορτάζει... με νέες προκλήσεις

Εάν ήταν άνδρας, θα είχε... συνταξιοδοτηθεί, όντας πια 70 ετών. Το ΝΑΤΟ από την άλλη, γιορτάζει τα 70 χρόνια του χωρίς όμως καμία διάθεση... συνταξιοδότησης, με λαμπρές εκδηλώσεις και βαρύγδουπες ανακοινώσεις από την Ουάσιγκτον, όπου βρίσκονται και οι υπουργοί Εξωτερικών των 29 κρατών μελών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας για να τιμήσουν την επέτειο.

Οπως ένας άνδρας στα 70 του, ωστόσο, έτσι και το ΝΑΤΟ βρίσκεται έπειτα από επτά δεκαετίες ύπαρξης  να εμφανίζει κάποιες «αρρυθμίες» αναζητώντας νέες, περισσότερο «επικαιροποιημένες» αποστολές μέσα σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει συθέμελα σε σύγκριση με το 1949.

Ως ένδειξη «αρρυθμιών» ερμηνεύεται, κατά κάποιους, ακόμη και το γεγονός ότι τα 70ά γενέθλιά της η Συμμαχία τα γιορτάζει σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, και όχι ηγετών όπως είχε κάνει για παράδειγμα προ δεκαετίας.

Μεταξύ των ΥΠΕΞ που βρίσκονται στην Ουάσιγκτον είναι όμως και ο Νίκολα Ντιμιτρόφ της Βόρειας Μακεδονίας, η χώρα του οποίου οδεύει προς ένταξη στο ΝΑΤΟ με ορίζοντα τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που αναμένεται να διεξαχθεί τον ερχόμενο Δεκέμβριο στο Λονδίνο.

Εκείνα τα πολυθρύλητα λόγια του πρώτου γενικού γραμματέα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, Αγγλου λόρδου Λιονέλ Ισμέι, ότι το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε «για να κρατάει τη Σοβιετική Ενωση έξω, τους Αμερικανούς μέσα, και τους Γερμανούς κάτω» ηχούν σήμερα εκ των πραγμάτων αναχρονιστικά.

Η (διάδοχος της Σοβιετικής Ενωσης) Ρωσία έχει πάψει προ πολλού να αντιμετωπίζεται ως... υπαρξιακή απειλή από μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου. Εάν εξαιρέσει κανείς τους Βρετανούς, τους Αμερικανούς, τους Πολωνούς και τις ΝΑΤΟϊκές χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία), δεν υπάρχουν σήμερα άλλες κρίσιμες μάζες στον δυτικό κόσμο που να πιστεύουν ότι πραγματικά απειλούνται από τη Ρωσία.

Τα δεδομένα έχουν, ωστόσο, αλλάξει και ως προς τις άλλες παραμέτρους εκείνης της περίφημης ρήσης του λόρδου Ισμέι.

Στον αστερισμό του Τραμπ

Οι Αμερικανοί εμφανίζουν πια τάσεις απεμπλοκής από τη ρήτρα της συλλογικής άμυνας, με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να ανακατεύει την τράπουλα ποικιλοτρόπως: εγκαλώντας τους Ευρωπαίους με την κατηγορία ότι δεν πληρώνουν αρκετά για την ασφάλειά τους, αποσύροντας τις ΗΠΑ από διεθνείς συμφωνίες (που είχαν συνάψει με τη Ρωσία για τα πυρηνικά και με το Ιράν) προς μεγάλη απογοήτευση των Ευρωπαίων, προειδοποιώντας (και μάλιστα κατ’ επανάληψη μέσα στο 2018) ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν… ακόμη και να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ το οποίο αποκηρύσσεται ως «παρωχημένο», διαμηνύοντας ότι ο ίδιος δεν θα είχε καμία διάθεση να υπερασπιστεί στρατιωτικά χώρες όπως είναι το «πολύ επιθετικό» Μαυροβούνιο (που εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ μόλις το 2017 προς μεγάλη απογοήτευση της Ρωσίας).

Αλλά, και από την πλευρά της Γερμανίας, οι διαθέσεις έχουν αλλάξει, τόσο απέναντι στις ΗΠΑ (με τις οποίες οι σχέσεις του Βερολίνου έχουν επιδεινωθεί αισθητά, ειδικά την τελευταία διετία) όσο και απέναντι στη Ρωσία (σε συνεργασία με την οποία όμως το Βερολίνο προωθεί κομβικά ενεργειακά έργα όπως είναι ο υπό κατασκευή αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream II... προκαλώντας την αντίδραση των Αμερικανών).

Τουρκία

Μέσα σε όλα αυτά, έρχεται να προστεθεί ως πηγή τριγμών και η κατά κάποιους οριακά «αντισυμμαχική» στάση της Τουρκίας, η οποία «φλερτάρει» πια έντονα με τη Ρωσία (S400, TurkStream, Akkuyu) προκαλώντας τα αντίποινα των ΗΠΑ (F-35). Υπό άλλες συνθήκες, η αμερικανοτουρκική ρήξη μπορεί να αντιμετωπιζόταν και ως διαχειρίσιμη από ΝΑΤΟϊκή σκοπιά. ΗΠΑ και Τουρκία ξεχωρίζουν, όμως, ως οι δύο μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις μεταξύ των 29 κρατών-μελών της Συμμαχίας, γεγονός που από μόνο του (εάν συνδυαστεί και με τη γεωγραφική θέση της Τουρκίας) περιπλέκει τις γεωπολιτικές ισορροπίες.

Κίνα και ευρωστρατός

Το σκηνικό στη διεθνή σκακιέρα έρχονται να περιπλέξουν, ωστόσο, έτι περαιτέρω, και οι διαθέσεις της Κίνας, που επεκτείνεται προς τη Δύση («Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος») προκαλώντας εντονότατη ανησυχία στην Ουάσιγκτον αλλά και σε μερίδα Ευρωπαίων.

Ο Λευκός Οίκος από την πλευρά του πιέζει τους Ευρωπαίους να υιοθετήσουν μια πιο σκληρή στάση απέναντι στο Πεκίνο, προκρίνοντας την ανάσχεση της κινεζικής ενίσχυσης ως προτεραιότητα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Πολλά από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ωστόσο, επιθυμούν να διατηρήσουν ανοιχτούς τους διαύλους με το Πεκίνο στη βάση «αμοιβαία επωφελών» συμφωνιών. Παράλληλα, ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συζητούν ανοιχτά ακόμη και προτάσεις όπως είναι για παράδειγμα η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού, ερμηνεύοντας τις όποιες ρητορικές «εκρήξεις» του Τραμπ όχι ως «περαστικές» και «μεμονωμένες», αλλά ως προάγγελο νέων μακροπρόθεσμων στρατηγικών επιλογών εκ μέρους των ΗΠΑ.