Δημοτικές εκλογές Τουρκία: Θα επηρεάσει τα ελληνοτουρκικά η καθίζηση Ερντογάν; Τι απαντούν αναλυτές

Τα χθεσινά αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών στην Τουρκία ήταν ηχηρό χαστούκι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθώς το κυβερνών κόμμα έχασε όλους τους μεγάλους δήμους της χώρας.

Πέραν αυτού όμως, και ενδεχομένως το σημαντικότερο στοιχείο είναι πως το AKP σε εθνικό επίπεδο, μετά από πάρα πολλά χρόνια βρέθηκε στη δεύτερη θέση, με τους Κεμαλιστές του CHP να βρίσκονται στην πρώτη.

Πλέον το πολιτικό σκηνικό είναι διαφορετικό στη χώρα με την… ισχυροποίηση του Ιμάμογλου από την θριαμβευτική νίκη στην Κωνσταντινούπολη ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για τον νυν δήμαρχο να γίνει ο ηγέτης της αντιπολίτευσης και ο Τούρκος πρόεδρος αναμφίβολα θα αναζητήσει τρόπους διαχείρισης με το μικρότερο δυνατό κόστος.

Έτσι λοιπόν, μετά την πανωλεθρία του Ερντογαν στις αυτοδιοικητικές εκλογές οι πιθανότητες ο θριαμβευτής Εκρεμ Ιμάμιγλου να είναι ο νικητής και των επομένων προεδρικών εκλογών το 2028 πολλαπλασιάζονται και ήδη υπάρχουν σενάρια για το πώς κάτι τέτοιο θα επηρέαζε τις  ελληνοτουρκικές σχέσεις.

«Ο Ιμάμογλου έχει δείξει δείγματα φιλικών προθέσεων αλλά υπάρχει το βαθύ τουρκικό κράτος»

Ο ρόλος του Ιμάμογλου σαν δήμαρχος δεν του έδωσε τη δυνατότητα να διαχειριστεί θέματα ελληνοτουρκικών σχέσεων ωστόσο έχει δείξει κάποια δείγματα φιλικών προθέσεων, τόνισε ο διευθυντής του slpress.gr Σταύρος Λυγερός. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Ο Ιμάμογλου είναι ο μόνος που μπορεί να νικήσει τον Ερντογάν. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ο Ιμάμογλου, μέχρι στιγμής, έχει δώσει κάποια δείγματα, όχι σπουδαία δείγματα γιατί δεν ήτανε  και ο ρόλος του. Δεν χειρίστηκε θέματα ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο Ιμάμογλου έχει δείξει κάποια δείγματα φιλικών προθέσεων».

Αυτό ωστόσο που προβληματίζει τον κ. Λυγερό είναι το λεγόμενο… βαθύ τουρκικό κράτος το οποίο όπως επεσήμανε έχει «ορισμένες σταθερές και είναι ανθελληνικές» που ίσως δεν μπορεί να… παραβιάσει ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Όπως τόνισε σχετικά: «Όμως, υπάρχει το βαθύ τουρκικό κράτος, το οποίο έχει ορισμένες σταθερές και είναι ανθελληνικές. Αυτά δεν μπορεί να τα παραβιάσει ο Ιμάμογλου ακόμη κι αν είχε τέτοια πρόθεση».

«Στην οικονομία οφείλεται η πανωλεθρία Ερντογάν»

Η στάση της Αθήνας πάντως απέναντι στα αποτελέσματα των τουρκικών δημοτικών εκλογών είναι πολύ προσεκτική και σύμφωνα με τους αναλυτές ο Ερντογάν δεν συνετρίβη για την εξωτερική του πολιτική. «Ο λόγος για οποίο συνετρίβη ο Ερντογάν είναι η οικονομία, όχι η εξωτερική πολιτική, όπου δεν μπορεί να εγγυηθεί οικονομική μεγέθυνση. Έχουμε μπροστά μας 4 χρόνια και κάνεις δεν μπορεί να ξεγράψει τον Ερντογάν που έχει τέτοια εμπειρία και απήχηση. Ο Ερντογάν έχει φτιάξει ένα κίνημα στην Τουρκία» υπογράμμισε ο καθηγητής Δημοσίων Σχέσεων, Κώστας Υφαντής.

«Δεν θα αλλάξει η στάση Ερντογάν απέναντι στην Ελλάδα»

Αναλυτές της Τουρκίας επιχειρούν να εξηγήσουν τη συντριπτική ήττα Ερντογάν και τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται ενώ απαντούν και στο ερώτημα αν οι τελευταίες εξελίξεις θα οδηγήσουν τον Ερντογάν σε αλλαγή εξωτερικής πολιτικής. Τούρκοι Καθηγητές μίλησαν στην ανταποκρίτρια του OPEN, Μαρία Ζαχαράκη και εκτίμησαν ότι το χθεσινό εκλογικό αποτέλεσμα δεν θα αλλάξει τη στάση του Ερντογαν απέναντι στη Ελλάδα.

«Δεν νομίζω ότι οι τοπικές εκλογές θα έχουν μεγάλη επίδραση στην εξωτερική πολιτική ή μπορεί να έχουν μικρή επιρροή. Η Τουρκία έχει μπει προσφάτως σε διαδικασία εξομάλυνσης με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της αναζωογόνησης των σχέσεων με χώρες της ΕΕ» επεσήμανε η Καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κεράτιος, Αϊλίν Ουνβέρ Νοί.

«Η εξωτερική πολιτική δεν επηρεάζεται από τις αυτοδιοικητικές εκλογές»

Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν επηρεάζεται από τις αυτοδιοικητικές εκλογές δηλώνει στο OPEN ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Γαλατάσαράι, Φαίκ Ντεμίρ.

«Φυσικά, πρόκειται για τοπικές εκλογές. Δεν θα έλεγα ότι θα επηρεάσουν την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης ή της προεδρίας. Αλλά αν είναι να κάνουμε έναν απολογισμό, το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών αντικατοπτρίζει το τί έχει κάνει μέχρι τώρα η κυβέρνηση και το κράτος και θα επηρεάσει αναμφίβολα» επεσήμανε σχετικά και συνέχισε: «Αλλά το αν θα επηρεάσει την εξωτερική πολιτική ή όχι, ως καθηγητής που ασχολείται με την εξωτερική πολιτική, θεωρώ ότι η εξωτερική πολιτική γενικά δεν επηρεάζεται πολύ από τέτοιες αυτοδιοικητικές εκλογές».

Οι λόγοι της συντριβής του προεδρικού στρατοπέδου

Όπως είναι φυσικό οι αναλύσεις για τους λόγους της καθίζησης του AKP. Ποια όμως ήταν τα σημεία-κλειδιά που οδήγησαν στη συντριβή του προεδρικού στρατοπέδου;

Εμπλεκόμενος προσωπικά στην προεκλογική εκστρατεία για τις δημοτικές εκλογές στο πλευρό των υποψηφίων του AKP, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, την οποία ήθελε να ανακτήσει με κάθε κόστος, ο Ερντογάν έδωσε σε αυτές τις τοπικές εκλογές εθνικό χαρακτήρα. Περισσότερο από τη συντριβή του υποψηφίου του AKP στην Κωνσταντινούπολη, του ελάχιστα χαρισματικού Μουράτ Κουρούμ, σχολιάστηκε η ήττα του Τούρκου προέδρου. Το κόμμα του δεν κατάφερε να ανακτήσει τις μεγάλες πόλεις που είχε χάσει πριν πέντε χρόνια, ανάμεσά τους η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα, και επιπλέον έχασε πρωτεύουσες επαρχιών στη συντηρητική Ανατολία, τις οποίες θεωρούσε εδώ και χρόνια προπύργιά του. Ο Μπερκ Εσέν, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης, έκανε λόγο για «τη μεγαλύτερη εκλογική ήττα στην καριέρα του Ερντογάν», επισημαίνοντας ότι το CHP, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατέγραψε το «καλύτερο αποτέλεσμά του μετά τις εκλογές του 1977».

Το βάρος της οικονομικής κρίσης

Πέρα από την πιθανή κόπωση, δέκα μήνες μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2023, οι ψηφοφόροι, αντιμέτωποι με σοβαρή οικονομική κρίση, τιμώρησαν την κυβέρνηση: ο πληθωρισμός που έφτασε το 67% σε ετήσια βάση και η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος καθιστούν την καθημερινότητα πολλών Τούρκων της μεσαίας τάξης δύσκολη. Η δυσαρέσκεια αυτή φάνηκε και στο μεγαλύτερο ποσοστό αποχής στις δημοτικές εκλογές σε σχέση με το 2019. «Οι πιο σημαντικές αλλαγές στην Τουρκία γίνονται όταν οι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να διασφαλίσουν την καθημερινότητά τους, όταν δεν μπορούν πλέον να φάνε», αποκαλύπτει ο Αλί Φάικ Ντεμίρ καθηγητής στο πανεπιστήμιο Γκαλατάσαραϊ της Κωνσταντινούπολης.

Κωνσταντινούπολη: η οικονομική πρωτεύουσα και ένας «εθνικός» θησαυρός

«Όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία», συνήθιζε να λέει ο Ερντογάν. Η μεγαλούπολη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων (σχεδόν το ένα πέμπτο του τουρκικού πληθυσμού) αποτελεί το στολίδι της χώρας λόγω της λαμπρής ιστορίας της, την πολιτιστική πρωτεύουσα της Τουρκίας αλλά και τον «θησαυρό» της με την πιο στενή έννοια του όρου, καθώς αντιπροσωπεύει το 30% του ΑΕΠ της χώρας. «Δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς την Κωνσταντινούπολης, μια πόλη πιο πολυπληθή από περισσότερες από είκοσι πόλεις της ΕΕ (…) Πρόκειται για ένα εμπορικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο. Είναι μία χώρα» από μόνη της, σχολιάζει η Αϊλίν Ουνβέρ Νόι καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Χαλίτς της Κωνσταντινούπολης, για την οποία «όσοι καταφέρουν να διαχειριστούν αυτή την πόλη και αποδείξουν την αξία τους», βλέπουν στη συνέχεια την καριέρα τους να απογειώνεται. Απόδειξη ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης.

Η δύση του Ερντογάν;

Στην εξουσία από το 2003 ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος από το 2014, αυτές ήταν οι πέμπτες δημοτικές εκλογές που διεξήχθησαν υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις μεταξύ των οποίων τις μεγάλες διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης στην Κωνσταντινούπολη το 2013, που εξαπλώθηκαν σε 80 από τις 81 επαρχίες της χώρας και μια απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, της οποίας ακολούθησαν διώξεις.

Όμως η ήττα του AKP σημαίνει το τέλος του Ερντογάν; Οι αναλυτές είχαν ανακοινώσει τη δύση του το 2019 μετά την απώλεια στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας. Ωστόσο, κατάφερε να διατηρηθεί στην εξουσία και επανεξελέγη τον Μάιο του 2023 με το 52% των ψήφων.Αυτή τη φορά άφησε να εννοηθεί ότι αυτές οι δημοτικές εκλογές θα είναι «οι τελευταίες» του. Ο Μπαϊράμ Μπαλγκί, ερευνητής στο CER-Sciences Po στο Παρίσι, είναι πεπεισμένος για αυτό: «είναι ικανός να προκαλέσει την έκπληξη και να βάλει τέλος στην καριέρα του. Ένας τρόπος να αποχωρήσει με χάρη, παραμένοντας πιστός στο όραμα του ισλάμ και στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες τίποτα δεν είναι αιώνιο σε αυτή τη γη».

Το επόμενο βήμα του Ιμάμογλου 

Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης που επανεξελέγη αποτελεί πλέον περισσότερο από ποτέ «τον αρχηγό» της αντιπολίτευση: διαθέτει το κύρος, τη δημοτικότητα και πάνω απ’ όλα την επιθυμία για ανέλιξη ως την προεδρία. Όμως αυτό για το οποίο δεν σταματούν να επικρίνουν τον Ιμάμογλου ακόμη και στελέχη του κόμματός του είναι ότι ασχολείται περισσότερο με την καριέρα του παρά με τις υποθέσεις της Κωνσταντινούπολης.

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου παραμένει και στο στόχαστρο της τουρκικής κυβέρνησης. Στα τέλη του 2022 καταδικάστηκε σε δύο χρόνια και επτά μήνες φυλάκιση για «προσβολή» μελών της ανώτερης εκλογικής επιτροπής της Τουρκίας. Ο δήμαρχος έχει ασκήσει έφεση στην απόφαση, αλλά η υπόθεση εξακολουθεί να απειλεί το πολιτικό του μέλλον και τον απέκλεισε από την προεδρική κούρσα το 2023.