Τι σημαίνει να σταματήσει η Τουρκία την εφαρμογή της CFE και πώς επηρεάζει την Ελλάδα;

Η απόφαση της Τουρκίας να αναστείλει την εφαρμογή της συνθήκης για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη (CFE) σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στην εθνική της πολιτική άμυνας. Η Τουρκία, ως μέλος της CFE, υποχρεούταν να ενημερώνει τα άλλα κράτη μέλη για την ανάπτυξη και την τοποθεσία των συμβατικών της όπλων, σε ένα πνεύμα αμοιβαιότητας. Ωστόσο, η νοτιοανατολική περιοχή της χώρας εξαιρούνταν από αυτούς τους περιορισμούς, καθώς οι γειτονικές χώρες δεν συμμετείχαν στη συνθήκη.

Με την αναστολή της εφαρμογής της CFE, η Τουρκία αποκτά την ελευθερία να αναπτύξει συμβατικά όπλα σε οποιαδήποτε περιοχή και σε οποιαδήποτε ποσότητα επιθυμεί, χωρίς την ανάγκη ενημέρωσης άλλων κρατών. Αυτό ανοίγει νέους δρόμους για την ανάπτυξη συμβατικών όπλων, ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά στον Καύκασο.

Ο έγκριτος καθηγητής Σερχάτ Γκιουβέντς από το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Καντίρ Χας, εκτιμά ότι η κίνηση αυτή αποτελεί απάντηση στην παρόμοια στάση που υιοθέτησε κι η Ρωσία πριν από λίγους μήνες.

"Υπάρχουν κάποιοι που το ερμηνεύουν ως χαστούκι από την Τουρκία. Κατά τη γνώμη μου, η Τουρκία απαντά σε αυτό που έκανε η Ρωσία".
Σύμφωνα με τον Γκιουβέντς, στην πράξη η παραμονή στη συνθήκη δεν είχε καμία πρακτική αξία. Η συνθήκη είχε νόημα για την Τουρκία μόνο όταν οι χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας είχαν διαλυθεί και ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, με την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία, η σημασία της CFE για την Τουρκία είχε ήδη μειωθεί.

Το ίδιο αναφέρει κι ο Τούρκος δημοσιογράφος και αναλυτής, Μουράτ Γετκίν, επικαλούμενος διπλωματικές πληροφορίες. Η Τουρκία σταμάτησε την εφαρμογή της συνθήκης με την αιτιολογία ότι «η συμφωνία έχει χάσει το νόημά της».

Σύμφωνα με τις πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, «η Τουρκία είχε ανακοινώσει νωρίτερα ότι είχε σταματήσει την εφαρμογή και η δημοσίευση στην εφημερίδα της κυβερνήσεως απλά το επισημοποίησε».

Η απόφαση αυτή ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην περιφερειακή ασφάλεια και την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, καθώς η Τουρκία θα μπορεί πλέον να αναπτύσσει συμβατικά όπλα σε άλλα μέρη της χώρας σε οποιαδήποτε ποσότητα και ανά πάσα στιγμή χωρίς να ενημερώνει τις άλλες χώρες.

Η σημασία της CFE στην περιφέρειά μας

Η συνθήκη για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη (CFE) έχει σημαντική σημασία, γιατί επιδιώκει τον έλεγχο και την ισορροπία των συμβατικών ενόπλων δυνάμεων και βοηθά στην πρόληψη της ανάπτυξης υπερβολικών στρατιωτικών δυνάμεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανταγωνισμό και αντιπαράθεση μεταξύ γειτονικών κρατών.

Η συνθήκη, λοιπόν, λειτουργεί ως ένας περιοριστικός μηχανισμός ανάπτυξης στρατιωτικών δυνάμεων και η αποχώρηση από αυτήν μπορεί να αλλάξει τον χαρακτήρα των σχέσεων σε μία περιφέρεια.

Πώς επηρεάζει η απόφαση της Τουρκίας την Ελλάδα;

Η αναστολή της εφαρμογής της συνθήκης CFE από την Τουρκία δεν φαίνεται να έχει άμεσο αντίκτυπο στην Ελλάδα. Ωστόσο, παλαιότερα η Ελλάδα είχε εκφράσει διαφωνία για την εξαίρεση μιας μεγάλης περιοχής της Τουρκίας από τους περιορισμούς της Συνθήκης, καθώς αυτό είχε σχέση με την εκκίνηση των τουρκικών δυνάμεων κατά την εισβολή στην Κύπρο. Μετά από αυτή την κίνηση της Τουρκίας, τίθεται το ερώτημα εάν η Ελλάδα θα ακολουθήσει παρόμοια πορεία, ώστε να καταργηθούν και τυπικά οι προβλεπόμενες «οροφές» σε δυνάμεις και εξοπλισμό που ορίζει η συνθήκη.

Η συνθήκη CFE έχει αδρανοποιηθεί εδώ και σχεδόν 20 χρόνια όσον αφορά τις «οροφές» και τους ελέγχους για τήρηση των περιορισμών, και η απόσυρση της Ρωσίας από την CFE καθώς και η ανακοίνωση του ΝΑΤΟ ότι «παγώνει» τη συνθήκη, έχει μειωμένη πρακτική της αξία. Ωστόσο, οποιαδήποτε -υπερβολική- αλλαγή στην στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή μπορεί να επηρεάσει τις διπλωματικές σχέσεις και την ασφάλεια, ιδιαίτερα μεταξύ γειτονικών κρατών όπως η Ελλάδα και η Τουρκία.