Derechos: Οι καταστροφικές γίγα καταιγίδες με ανέμους πάνω από 200 χλμ απειλούν την Ευρώπη - Το 2023 εμφανίστηκαν και στα Βαλκάνια

Το όνομα τους είναι αιτία καταστροφής και θανάτου. O χαρακτηρισμός μιας καταιγίδας ως Derecho περιγράφει με ένα από τα πιο βίαια και απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα στον πλανήτη Γη. Εάν μάλιστα επιβεβαιωθεί πως η αύξηση της δύναμης του εξαρτάται από την κλιματική αλλαγή, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την άνοδο της θερμοκρασίας των θαλασσών τότε η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να είναι έτοιμη για τα χειρότερα.

Το derecho είναι ένα ισχυρό μετεωρολογικό φαινόμενο που οι άνεμοι του εκδηλώνονται σε ευθεία γραμμή, εκτεταμένη και μακράς διαρκείας. Μπορεί να διαρκέσει και 4-5 ημέρες. Συνδέεται με μια ομάδα ισχυρών καταιγίδων που είναι γνωστά ως συστήματα μεταφοράς μεσοκλίμακας και δυνητικά φτάνει ή και ξεπερνάει τη δύναμη των τυφώνων και των ανεμοστρόβιλων.

Αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση

Μια νέα μελέτη Γάλλων ερευνητών που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 3 Απριλίου 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Weather and Climate Dynamics δείχνει ότι οι καταιγίδες που παράγουν θυελλώδεις και καταστροφικούς ανέμους, αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση.
Αυτή η ειδική κατηγορία καταιγίδων που ονομάζεται «Derecho» πριν μερικά χρόνια ήταν «προνόμιο» μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών και παρέμενε «άγνωστη» για την Ευρώπη. Για την ακρίβεια σημειώνονταν εξαιρετικά σπάνια, αλλά τα τελευταία χρόνια η συχνότητα τους έχει ανέβει σημαντικά.

Η νύχτα που ισοπεδώθηκε η Κορσική

Τον Αύγουστο του 2022 και συγκεκριμένα τη νύχτα της 17ης προς 18 Αυγούστου ένα πολύ βίαιο Derecho σάρωσε την Κορσική. Οι άνεμοι έφτασαν τα 225 χιλιόμετρα την ώρα και συνδυάστηκαν με έντονες βροχοπτώσεις, χαλάζι, και 100.000 κεραυνούς. Συνολικά 12 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και εκτεταμένες ζημιές καταγράφηκαν σε όλη την καταστροφική διαδρομή των καταιγίδων, από τις Βαλεαρίδες Νήσους, την Ιταλία, την Αυστρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία.

38 Derechos σε 22 χρόνια

Συνδυάζοντας δορυφορικά δεδομένα και παρατηρήσεις, οι δύο Γάλλοι επιστήμονες έφτασαν σε μια τυπολογία των Derechos στη Γαλλία. Εντόπισαν συνολικά 38 Derechos μεταξύ 2000 και 2022.

Πέρασμα από τα Βαλκάνια

Στη... γειτονιά μας ένα Derecho στις 19 Ιουλίου 2023 έκανε καταστροφικό πέρασμα από την Ιταλία, τη Σλοβενία, την Κροτία και τη Σερβία αφήνοντας πίσω πάνω 10 νεκρούς. Το μέγεθος του χαλαζιού έφτασε τα 13 εκατοστά. Λίγο νωρίτερα, στις 21 Ιουνίου ένα Derecho καταγράφηκε σε Γερμανία, Αυστρία, Σλοβακία και Τσεχία με αρκετά θύματα και πολλές ζημιές.

Χαλάζι σε μέγεθος μπάλας πινγκ πονγκ

Είναι πιο συχνό φαινόμενο στις ΗΠΑ προκαλώντας κάθε χρόνο μεγάλες απώλειες σε ζωές αλλά και μεγάλες ζημιές σε σπίτια, επιχειρήσεις και υποδομές. Στις 15 Μαίου 2018 ένα derecho ταξίδεψε πάνω από 400 μίλια (640 χλμ.) από το Κολόμπους του Οχάιο στην ανατολική ακτή της Βιρτζίνια, προκαλώντας ισχυρές καταιγίδες, πλημμύρες και χαλάζι στο μέγεθος μπάλες του πινγκ πονγκ.

Πότε εμφανίζονται

Κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η εμφάνιση τους. Σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου και συγκεκριμένα από το Μάιο έως τον Σεπτέμβριο (στο βόρειο ημισφαίριο) και από το Μάρτιο στο Μάιο (στο νότιο ημισφαίριο). Κατά μέσο όρο στην Ευρώπη παρουσιάζονται 1,7 Derechos το χρόνο. Ο αριθμός αυτός είναι κοντά στα ποσοστά που καταγράφει η Γερμανία αλλά πολύ χαμηλότερος από αυτόν των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου υπάρχουν 10 με 15 Derechos κάθε χρόνο.

Η αύξηση της θερμοκρασίας

Οι ερευνητές κατέληξαν στην εκτίμηση πως οι υψηλότερες θερμοκρασίες κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, οι αλλαγές στην ατμοσφαιρική ροή στην τροπόσφαιρα και οι αυξημένες βροχοπτώσεις, έχουν προκαλέσει περισσότερες καταιγίδες Derechos στη Δυτική Ευρώπη. Εκτιμούν επίσης πως ο της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής σε αυτές τις αλλαγές παραμένει αβέβαιος και χρειάζονται επιπλέον μελέτες για την κατανόηση αυτών των φαινομένων που ολοένα και γίνονται πιο ισχυρά και απρόβλεπτα.

Ο νονός των Derechos

Η ετυμολογία του όρου Derechos είναι «ευθεία» με την έννοια του άμεσου και είναι μέρος των χαρακτηριστικών του φαινομένου καθώς οι ισχυροί άνεμοι κινούνται σε ευθεία γραμμή σε αντίθεση με τον ανεμοστρόβιλο. Ο Αμερικανός μετεωρολόγος Gustavus Detlef Hinrichs είχε αναφέρει πρώτος τον όρο Derecho το 1888 για να περιγράψει ένα σημαντικό γεγονός που διέσχισε την Αϊόβα στις 31 Ιουλίου 1877.