Τρύπα του όζοντος: Πώς τα ζώα της Ανταρκτικής «καίγονται» από τον ήλιο

Η έκθεση της άγριας ζωής της Ανταρκτικής στις βλαβερές ακτίνες του ήλιου αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, όπως προειδοποιούν επιστήμονες, κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου για την τρύπα του όζοντος, την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.

Οι επιστήμονες που εργάζονταν στην Ανταρκτική ανακάλυψαν την τρύπα στο στρώμα του όζοντος το 1985 - μετρώντας την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη.

Πρόβλημα η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική 

Το στρώμα του όζοντος έχει πλέον επουλωθεί, ωστόσο «υπάρχει όμως μια τρύπα - μια περιοχή όπου το στρώμα του όζοντος είναι πολύ εξαντλημένο - που εμφανίζεται κάθε άνοιξη πάνω από την Ανταρκτική», εξήγησε η καθηγήτρια Ρόμπινσον, αναπληρώτρια διευθύντρια  του ερευνητικού κέντρου του πανεπιστημίου Securing Antarctica's Environmental Future, η οποία συμμετείχε σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Global Change Biology».

Όπως εξηγεί, αυτή η απώλεια όζοντος είναι σημαντική για την πολική ήπειρο, λόγω των χημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλά ατμοσφαιρικά νέφη. Οι αντιδράσεις αυτές διασπούν το όζον - ανοίγοντας μια τρύπα στο στρώμα.

Η ετήσια εμφάνιση αυτής της τρύπας κορυφώνεται συνήθως τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, όταν τα περισσότερα χερσαία φυτά και ζώα κρύβονται κάτω από το χιόνι και τα θαλάσσια ζώα προστατεύονται από τον εκτεταμένο θαλάσσιο πάγο.

Τώρα, διαρκεί μέχρι και τον Δεκέμβριο αλλά και τα μέσα του καλοκαιρού της Ανταρκτικής. «Τότε είναι που τα πράγματα θα είναι εκτεθειμένα και πιο ευάλωτα», τονίζει η επιστήμονας.

Ορισμένοι τύποι υπεριώδους ακτινοβολίας από τον ήλιο, που ονομάζονται ακτίνες UV-B, αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και καταρράκτη στους ανθρώπους, αλλά οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη αν το ίδιο ισχύει και για τα θηλαστικά και τα πτηνά της Ανταρκτικής, αναφέρει το BBC. 

Πώς επηρεάζει ο ήλιος τα πλάσματα της Ανταρκτικής 

Πιθανολογείται πως οτιδήποτε καλύπτεται από γούνα και φτερά – δηλαδή ζώα όπως οι φώκιες και οι πιγκουίνοι – προστατεύονται, ωστόσο «ο μεγαλύτερος ίσως κίνδυνος για τα ζώα της Ανταρκτικής είναι η βλάβη των ματιών», σύμφωνα με την ειδικό.

Εξετάζοντας όλες τις μελέτες σχετικά με την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στα φυτά και τα ζώα της Ανταρκτικής, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε πως τα βρύα της Ανταρκτικής συνθέτουν τις δικές τους προστατευτικές «αντηλιακές ενώσεις».

«Εάν επενδύουν ενέργεια στην αντηλιακή προστασία, αυτό σημαίνει ότι επενδύουν λιγότερη ενέργεια στην ανάπτυξή τους», εξήγησε η ερευνήτρια. «Η προστασία από τον ήλιο έχει πάντα ένα κόστος» πρόσθεσε.

Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα κριλ – τα μικρά και άφθονα θαλάσσια πλάσματα που αποτελούν το θεμέλιο της τροφικής αλυσίδας της Ανταρκτικής – μετακινούνται βαθύτερα στον ωκεανό για να αποφύγουν τις υπεριώδεις ακτίνες, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις φάλαινες, τις φώκιες, τους πιγκουίνους και άλλα θαλασσοπούλια που τρέφονται με αυτά.

«Γνωρίζουμε επίσης ότι το φυτοπλαγκτόν με το οποίο τρέφονται τα κριλ θα πρέπει να φτιάξει αντηλιακά για να αποφύγει τη ζημιά», δήλωσε η Ρόμπινσον.

Όπως τόνισε η ερευνήτρια: «Το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε την Ανταρκτική είναι να δράσουμε για την κλιματική αλλαγή – να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα το συντομότερο δυνατό, ώστε να έχουμε λιγότερες πυρκαγιές και να μην ασκήσουμε πρόσθετη πίεση στην αποκατάσταση του στρώματος του όζοντος».