Βόρεια Μακεδονία: Εσωτερικό πυροτέχνημα ή διπλωματική στροφή; Ερωτηματικά και εκκρεμότητες

Την πάγια θέση του εθνικιστικού VMRO που ανέκαθεν εξέφραζε την πλήρη διαφωνία με τη Συμφωνία των Πρεσπών εξέφρασε σήμερα κατά την ορκωμοσία της η νέα πρόεδρος της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα σε μία κίνηση που έρχεται να ταράξει για τα καλά τα μέχρι πρότινος ήρεμα νερά μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων.

Η προκλητική κίνηση της Σιλιάνοφσκα βρήκε άμεση απάντηση τόσο από την Ελλάδα, η οποία διαμήνυσε πως η περαιτέρω πρόοδος στις διμερείς σχέσεις της με τη Βόρεια Μακεδονία καθώς και η ευρωπαϊκή πορεία της τελευταίας εξαρτώνται από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενώ σαφές ήταν και το ευρωπαϊκό μήνυμα εκ μέρους της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που ουσιαστικά έκανε σαφές πως καταγγελία της Συμφωνίας των Πρεσπών αυτόματα συνεπάγεται και τέλος στην ενταξιακή διαδικασία της χώρας στην ΕΕ.

Πάντως το VMRO έλεγε πως διαφωνούσε 100% με τη Συμφωνία των Πρεσπών που υπέγραψαν Τσίπρας και Ζάεφ και τόνιζε ότι όταν έρθει στην εξουσία δεν θα την αναγνωρίσει, επομένως η ελληνική διπλωματία σίγουρα δεν έπεσε από τα σύννεφα με την κίνηση της  Σιλιάνοφσκα.

Τα ερωτήματα και οι εκκρεμότητες

Αυτό που μένει να φανεί είναι αν η κίνηση της νέας προέδρου αποτελεί ένα πυροτέχνημα για εσωτερική κατανάλωση ή προάγγελο στροφής 180 μοιρών στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Σημειώνεται ότι από το 2020 και μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών οι βόρειοι  γείτονες  πήραν αυτό που επιθυμούσαν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, δηλαδή την ένταξη στη συμμαχία του NATO, ενώ έχουν εντείνει τις προσπάθειες για να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν αποφασίσουν να προχωρήσουν σε διαφοροποίηση και σε καταγγελία της Συμφωνίας, θα ρισκάρουν να τινάξουν και τις δύο κατακτήσεις τους στον αέρα, ενώ θα δεχθούν ασφυκτικές πιέσεις. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να λέει η νέα πρόεδρος της χώρας (καθηγήτρια του Συνταγματικού Δικαίου), το Σύνταγμά τους αναφέρει ότι η χώρα ονομάζεται «Βόρεια Μακεδονία» και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει -τουλάχιστον με τα υπάρχοντα δεδομένα και με τις παρούσες συνθήκες-.

Ωστόσο,  ένα ακόμα ερωτηματικό έχει να κάνει με την τήρηση των ήδη υπαρχουσών δεσμεύσεων τους, τις οποίες δεν έχουν ακόμα υλοποιήσει. Αν θα αλλάξουν δηλαδή το όνομα της χώρας σε σχολικά βιβλία, δρόμους, εμπορικές ονομασίες και άλλα. Επίσης ενδιαφέρον έχει να φανεί αν η ελληνική κυβέρνηση που έχει επιδείξει ανεκτικότητα σε αυτές τις καθυστερήσεις θα ασκήσει περισσότερη πίεση για αλλαγές εδώ και τώρα.

Η προκλητική ορκωμοσία

Σήμερα (12/5) το μεσημέρι, πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, ορκίστηκε σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής.

Η Σιλιάνοφσκα, κατά την ορκωμοσία αποκάλεσε τη χώρα ως «Μακεδονία», παρά το γεγονός ότι στο κείμενο του όρκου, το οποίο απήγγειλε ο πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής, Γιόβαν Μίτρεσκι, καλώντας την Σιλιάνοφσκα να το επαναλάβει, η χώρα αναφερόταν ως «Βόρεια Μακεδονία».

Αποχώρησε η πρέσβης της Ελλάδας

Η πρέσβης της Ελλάδας στη Βόρεια Μακεδονία, Σοφία Φιλιππίδου, η οποία είχε προσκληθεί στη συνεδρίαση της Βουλής για την ορκωμοσία της Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, αποχώρησε ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το γεγονός ότι η τελευταία αποκάλεσε κατά την ορκωμοσία της τη χώρα ως «Μακεδονία», παραβιάζοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Η 71χρονη Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα εξελέγη πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών που διεξήχθη την Τετάρτη 8 Μαϊου, ως υποψήφια του VMRO-DPMNE, επικρατώντας, με ποσοστό 65%, του μέχρι σήμερα προέδρου της χώρας, Στέβο Πεντάροφσκι.

Παράλληλα με τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών διεξήχθησαν στη χώρα και οι βουλευτικές εκλογές, στις οποίες το δεξιό αντιπολιτευόμενο κόμμα VMRO-DPMNE κατήγαγε μεγάλη νίκη, καταλαμβάνοντας 58 εκ των 120 εδρών της Βουλής.

Το κόμμα αυτό ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον συνασπισμό των αντιπολιτευόμενων αλβανικών κομμάτων «Αξίζει» για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

H απάντηση της Αθήνας στην Σιλιάνοφσκα

Η κίνησή της  Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα προκάλεσε την αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών το οποίο τόνισε ότι «η πράξη αυτή παραβιάζει κατάφωρα τη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και το Συντάγμα της γείτονος χώρας» ενώ πρόσθεσε πωςη περαιτέρω πρόοδος στις διμερείς σχέσεις της με τη Βόρεια Μακεδονία καθώς και η ευρωπαϊκή πορεία της τελευταίας εξαρτώνται από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και κυρίως από τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας της χώρας.

Νωρίτερα και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έστειλε σαφές μήνυμα προς τη γειτονική χώρα χαρακτηρίζοντας την τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ενταξιακή πορεία προς την ΕΕ.

Αναλυτικά η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ

«Κατά τη σημερινή ορκωμοσία της στη Βουλή και παρά το γεγονός ότι στο επίσημο κείμενο του όρκου που της υπαγορεύθηκε η χώρα αναφερόταν ως «Βόρεια Μακεδονία», η νέα Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, κυρία Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα, επέλεξε να αποκαλέσει τη χώρα της «Μακεδονία».

Η πράξη αυτή παραβιάζει κατάφωρα τη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και το Συντάγμα της γείτονος χώρας, το οποίο έχει εναρμονιστεί με τις διεθνείς της υποχρεώσεις. Η ελληνική κυβέρνηση, παρά τις αντιρρήσεις που είχε εκφράσει ως αντιπολίτευση κατά την κύρωση της συμφωνίας, τη σεβάστηκε ως επικυρωθείσα διεθνή συνθήκη που υπερέχει κάθε άλλης διάταξης νόμου.

Η Ελλάδα, στο πλαίσιο αυτό, δηλώνει κατηγορηματικά ότι η περαιτέρω πρόοδος στις διμερείς σχέσεις της με τη Βόρεια Μακεδονία καθώς και η ευρωπαϊκή πορεία της τελευταίας εξαρτώνται από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και κυρίως από τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας της χώρας».

Φον ντερ Λάιεν: Απαραίτητη προϋπόθεση η συμφωνία των Πρεσπών για να μπει στην ΕΕ

Αυστηρό και παράλληλα ξεκάθαρο μήνυμα προς τη νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας αποστέλει η πρόεδρος της ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά τις δηλώσεις ορκωμοσίας της προέδου της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, η οποία  αποκάλεσε τη χώρα ως «Μακεδονία», δημιουργώντας διπλωματικό ζήτημα με την Ελλάδα.

Στην ουσία η πρόεδρος της Κομισιόν καλέι την κυβέρνηση της χώρας αφενώς να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και μα τηρήσεις τις συμφωνίες της, κάνοντας ονομαστική αναφορά σε εκείνη της Συμφωνίας των Πρεσπών. Διαφορετικά δεν θα μπορέσει να συνεχίσει την ενταξιακή της πορεία προς την ΕΕ.

«Προκειμένου η Βόρεια Μακεδονία να συνεχίσει την επιτυχημένη πορεία της στην ένταξη στην ΕΕ, είναι υψίστης σημασίας η χώρα να συνεχίσει την πορεία των μεταρρυθμίσεων και τον πλήρη σεβασμό των δεσμευτικών συμφωνιών της, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών», έγραψε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν στο X (πρώην Twitter).