DW: Γιατί ο Ζελένσκι παραμένει πρόεδρος της Ουκρανίας παρότι ολοκληρώθηκε η θητεία του;

Στις 20 Μαΐου ολοκληρώθηκε η πενταετής θητεία του Βολοντιμίρ Ζελένσκι στην προεδρία της Ουκρανίας. Υπό φυσιολογικές συνθήκες οι εκλογές θα είχαν διεξαχθεί στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, αλλά το κοινοβούλιο ανέβαλε την ψηφοφορία καθώς η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο και υπό στρατιωτικό νόμο.

Ωστόσο δυο είναι τα ερωτήματα για τους Ουκρανούς: Μπορεί να μείνει στην εξουσία χωρίς εκλογές; Και ποιος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Ζελένσκι μόλις αποχωρήσει από την εξουσία;

Ουκρανοί νομικοί εμπειρογνώμονες που συμβουλεύτηκε η DW δήλωσαν ότι αναμένουν ότι ο Ζελένσκι θα παραμείνει στην εξουσία μέχρι να εκλεγεί νέος πρόεδρος. «Το ουκρανικό σύνταγμα το δηλώνει ξεκάθαρα», δήλωσε ο Andriy Mahera, του Κέντρου Πολιτικής και Νομικής Μεταρρύθμισης στο Κίεβο. «Ο πρόεδρος δεν χάνει αυτόματα τις εξουσίες του πέντε χρόνια μετά την ορκωμοσία. Αυτές οι εξουσίες αφαιρούνται μόνο όταν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος αναλάβει τα καθήκοντά του, δηλαδή μετά από εκλογές».

Μπορούν να γίνουν εκλογές σε καιρό πολέμου;

Πολλοί είναι οι νομικοί στην Ουκρανία που εξήγησαν πως ο Ζελένσκι διατηρεί την εξουσία του μέχρι να εκλεγεί νέος πρόεδρος. «Αυτό είναι σαφές στο Ουκρανικό Σύνταγμα: οι εξουσίες του Προέδρου δεν τερματίζονται αυτομάτως με την παρέλευση του πενταετούς διαστήματος της θητείας του. Αντιθέτως, παύουν με την ανάληψη των καθηκόντων από τον νοεκλεγέντα Πρόεδρο, δηλαδή μετά τις εκλογές», δηλώνει στην DW ο Αντρί Μάχερα, συνταγματολόγος από το ουκρανικό Centre of Policy and Legal Reform (CPLR). Παράλληλα στην Ουκρανία έχουν απαγορευτεί επί του παρόντος τόσο οι προεδρικές όσο και οι βουλευτικές εκλογές – με διαφορετικό νομικό έρεισμα. Το Σύνταγμα απαγορεύει τις βουλευτικές εκλογές, ενώ το δίκαιο του πολέμου απαγορεύει κάθε είδους εκλογική διαδικασία.

Αίτημα για οικειοθελή παραίτηση

Ο πρώην βουλευτής και μέλος της επιτροπής που συνέταξε το Σύνταγμα της Ουκρανίας Χριχόρι Ομελτσένκο τόνισε ότι δεν αποτελεί παράλειψη το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία ευθεία ρύθμιση για την επιμήκυνση της θητείας του προέδρου – και μάλιστα πρόκειται για σκόπιμη δικλείδα ασφαλείας. Πάντως σε ανοιχτή επιστολή του στον Ζελένσκι πριν τρεις μήνες ζήτησε ζητά από τον Ουκρανό Πρόεδρο να «μη σφετεριστεί την κρατική εξουσία» - με άλλα λόγια να παραιτηθεί οικειοθελώς και μάλιστα τον Μάιο.

Μεγάλη η στήριξη των πολιτών

Σύμφωνα πάντως με τους νομικούς η νομιμοποίηση του Ζελένσκι δεν θεμελιώνεται μόνο στην κείμενη νομοθεσία, αλλά και στην στήριξη των Ουκρανών πολιτών. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ουκρανικού ερευνητικού κέντρου Rasumkow ο Ζελένσκι απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του 69% των Ουκρανών. Μία άλλη δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου (KIIS) έδειξε πως το 69% θεωρεί ότι ο Ζελένσκι θα έπρεπε να παραμείνει στην προεδρία μέχρι τη λήξη του πολέμου.