Πωλούσε πολύτιμα αντικείμενα από το Βρετανικό Μουσείο στο eBay! Πώς ξεσκεπάστηκε η δράση ενός... ένδοξου ληστή

Το 2020 ο Δανός έμπορος αρχαιοτήτων Dr Ittai Gradel είχε αρχίσει να υποψιάζεται πως ένας πωλητής στο eBay, από τον οποία αγόραζε αντικείμενα, ήταν στην πραγματικότητα ληστής που «ξάφριζε» το Βρετανικό Μουσείο. Περισσότερο από δύο χρόνια μετά, το μουσείο ανακοίνωσε πως χιλιάδες αντικείμενα έλειπαν -είχαν κλαπεί ή καταστραφεί. Πίστεψαν τελικά τον Dr Ittai Gradel; Αν ναι, γιατί τους πήρε τόσο καιρό να το παραδεχθούν;

Πώς ξεκίνησαν όλα

Η συλλογή αρχαιοτήτων είναι ένα... ιδιαίτερο πάθος. Ο κύκλος των εμπόρων είναι μικρός, έτσι το διαδίκτυο έχει γίνει ένα ζωτικό εργαλείο συναλλαγών και το eBay ειδικότερα μια πλούσια πηγή προσφορών. Εκατομμύρια αντικείμενα αναρτώνται προς πώληση κάθε μέρα, αλλά στις 7 Αυγούστου 2016 συνέβη κάτι ασυνήθιστο, γράφει το BBC.

Ένα γκρι και λευκό κομμάτι ενός πολύτιμου λίθου με τον Πρίαπο -τον ελληνικό θεό της γονιμότητας- αναρτήθηκε από έναν χρήστη με το όνομα «sultan1966» για μόλις 40 λίρες. Η καταχώριση κατέβηκε μετά από λίγες ώρες, χωρίς να πωληθεί. Ο πωλητής μπορεί να ήλπιζε ότι η σύντομη εμφάνιση του Πρίαπου στο διαδίκτυο πέρασε απαρατήρητη - αλλά δυστυχώς όχι. Την εντόπισε ο Dr Gradel, ο οποίος λέει ότι γεννήθηκε με φωτογραφική μνήμη.

Λέει ότι αυτή η ασυνήθιστη ικανότητα τον βοήθησε να εντοπίσει σπάνια ευρήματα. Σε αυτή την περίπτωση, τον βοήθησε επίσης να αποκαλύψει την ταυτότητα ενός ύποπτου κλέφτη. Συγκεκριμένα, όταν είδε τον Πρίαπο, ήξερε ότι τον είχε ξαναδεί. Ήταν σίγουρος ότι υπήρχε σε έναν παλιό κατάλογο πολύτιμων λίθων που είχε στην κατοχή του από ένα από τα πιο διάσημα ιδρύματα του κόσμου, το Βρετανικό Μουσείο.

«Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι επρόκειτο για το ίδιο αντικείμενο», λέει.

Ο Dr Gradel αγόραζε πολύτιμους λίθους από τον sultan1966 στο eBay για σχεδόν δύο χρόνια. Ο πωλητής τού είχε πει ότι το όνομά του ήταν Paul Higgins και ότι είχε κληρονομήσει τους πολύτιμους λίθους από έναν παππού. Πωλούνταν σε τιμές ευκαιρίας, αλλά ο Dr Gradel λέει ότι πολλοί από αυτούς ήταν εξαιρετικά πολύτιμοι.

Το πρώτο στοιχείο που τον πρόδωσε

Το μουσείο ανέφερε έκτοτε σε έγγραφα που κατατέθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο ότι πιστεύει πως το αντικείμενο είχε αφαιρεθεί από μια αποθήκη του τμήματος Ελλάδας και Ρώμης από έναν ανώτερο επιμελητή, τον Dr Peter Higgs, μόλις μια εβδομάδα πριν εμφανιστεί προς πώληση. Ο Dr Higgs άρχισε να εργάζεται στο Βρετανικό Μουσείο το 1993 ως βοηθός ερευνητής, έχοντας σπουδάσει αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.

Μέσα στις ώρες από την αφαίρεση της καταχώρισης στο eBay το 2016, το μουσείο πιστεύει ότι ο Dr Higgs μπήκε στη βάση δεδομένων του και προσπάθησε να παραποιήσει την καταχώρηση του Πριάπου στον κατάλογο.

Εκτιμάται ότι 2,4 εκατομμύρια αντικείμενα στο μουσείο είναι μη καταγεγραμμένα ή μερικώς καταγεγραμμένα, από τη συνολική συλλογή του που ανέρχεται σε 8 εκατομμύρια. Το μουσείο, το οποίο έχει τώρα ασκήσει πολιτική αγωγή κατά του Dr Higgs, πιστεύει ότι στόχευε κυρίως αυτά τα μη καταχωρισμένα αντικείμενα -και ότι, εκείνη τη φορά, απλά έκανε λάθος.

Την επόμενη ημέρα, ο Dr Higgs επέστρεψε στην αποθήκη όπου φυλασσόταν το αντικείμενο, λέει το μουσείο. Πιστεύει ότι αυτό έγινε για να μπορέσει να την επιστρέψει.

Ωστόσο, κάτι πολύτιμο έλειπε -η χρυσή βάση της καμέας. Το μουσείο πιστεύει ότι το αφαίρεσε ο Dr Higgs και το πούλησε.

Από ένα μικρό νησί, ανακάλυψε τι συνέβαινε στο Βρετανικό Μουσείο

Ο Dr Gradel λέει ότι είναι «εντελώς αλλόκοτο» το γεγονός ότι καθόταν σε έναν υπολογιστή σε ένα μικρό νησί της Δανίας και ήταν το πρώτο άτομο που ανακάλυψε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στο Βρετανικό Μουσείο.

Έγραψε στον sultan1966, τον άνθρωπο που γνώριζε ως Paul Higgins, ρωτώντας γιατί είχε αποσυρθεί η καμέα του Πριάπου. Ο πωλητής απάντησε λέγοντας ότι είχε γίνει λάθος -ανήκε στην αδελφή του, η οποία δεν ήθελε να την πουλήσει.

Ο Dr Gradel επέλεξε να μην ειδοποιήσει τον sultan1966 για τις υποψίες του. «Αυτό θα του επέτρεπε να καλύψει τα ίχνη του», είπε.

Αντ' αυτού αποφάσισε να τον παρακολουθεί -για να δει αν εμφανίζονταν και άλλα κομμάτια που ανήκαν στο μουσείο. Τέσσερα χρόνια πέρασαν μέχρι το επόμενο στοιχείο -όταν ο Dr Gradel έκανε τη σοκαριστική ανακάλυψη ότι επρόκειτο για δουλειά εκ των έσω.

Το δεύτερο στοιχείο

Τον Μάιο του 2020, ο Dr Gradel παρατήρησε μια φωτογραφία σε πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο για τους πολύτιμους λίθους. Ήταν ένας πολύτιμος λίθος με έναν άνδρα που έμοιαζε με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο. Είχε αναφερθεί ότι ανήκε στο Βρετανικό Μουσείο.

Καχύποπτος για άλλη μια φορά, ο Dr Gradel κοίταξε τα αρχεία του. Ταίριαξε την εικόνα στο βιβλίο με μια φωτογραφία στον υπολογιστή του ενός θραύσματος πολύτιμου λίθου που του είχε πουλήσει στο παρελθόν ένας Βρετανός έμπορος ονόματι Malcolm Hay.

Ο Dr Gradel του είπε αμέσως για τις υποψίες του σχετικά με το πετράδι.

Αλλά όταν ο Malcolm Hay απευθύνθηκε εγγράφως στο μουσείο για να ρωτήσει σχετικά με την εκπληκτική ομοιότητα, του είπαν ότι ήταν κλειστό λόγω Covid: «Ο αναπληρωτής διευθυντής μου απάντησε και μου είπε, φυσικά, ότι δεν υπάρχει τρόπος να επιβεβαιώσουμε τίποτα αυτή τη στιγμή, επειδή κανείς δεν μπορούσε να μπει στο μουσείο», δήλωσε. «Μου ζήτησε να το κρατήσω».

Ευτυχώς, το πρόσωπο που το είχε πουλήσει πρώτος στον Hay έτυχε να είναι ένας κοινός φίλος του Gradel -ιδιοκτήτης γκαλερί στο Bath που ονομαζόταν Rolf von Kiaer. Ο Gradel ήρθε αμέσως σε επαφή μαζί του.

Ο Rolf απάντησε ότι είχε αγοράσει το αντικείμενο στο eBay πριν από μερικά χρόνια. Το όνομα του πωλητή; Sultan1966!

Σε αυτό το σημείο, ο Dr Gradel φοβήθηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Άρχισε να χτενίζει τα αρχεία του υπολογιστή και τα έντυπα αρχεία όλων όσων είχε αγοράσει από τον sultan1966. Έψαξε σχολαστικά τις καταχωρίσεις στο eBay, την αλληλογραφία και τις αποδείξεις συναλλαγών, που χρονολογούνται από την πρώτη του αγορά από τον sultan1966 το 2014.

Μια διαδικτυακή απόδειξη παρείχε ένα κρίσιμο στοιχείο - που αποκάλυπτε το πραγματικό όνομα του πωλητή. Αναφερόταν ως Peter Higgs και όχι ως Paul Higgins. «Οι αποδείξεις από PayPal πρέπει να συνδέεονται με έναν πραγματικό τραπεζικό λογαριασμό», εξηγεί ο Gradel. «Άρα, αυτό ήταν το πραγματικό του όνομα».

Κάλεσε ξανά τον Rolf von Kiaer. «Ο Rolf τότε μου είπε: “Ittai, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό είναι το όνομα ενός επιμελητή στο τμήμα Ελλάδας και Ρώμης του Βρετανικού Μουσείου, έτσι δεν είναι;”. Και το θυμάμαι αυτό καθαρά, σηκώθηκαν οι τρίχες μου, ήμουν απολύτως σοκαρισμένος από αυτό».

Τις επόμενες ημέρες, ο Dr Gradel συνέχισε να ανακαλύπτει νέες συνδέσεις μεταξύ του διαδικτυακού πωλητή και του Peter Higgs...

Το τέλος ενός... ένδοξου ληστή

Τον Δεκέμβριο του 2021, ένας έλεγχος ρουτίνας αποκάλυψε ότι έλειπαν αντικείμενα από το τμήμα Ελλάδας και Ρώμης και ξεκίνησε μια άκρως απόρρητη δεύτερη έρευνα. Τον επόμενο Απρίλιο, προσλήφθηκε ένας επιμελητής για να ελέγξει κάθε αντικείμενο -αν και υπό την επίβλεψη του επικεφαλής του τμήματος, Peter Higgs, που είχε πάρει προαγωγή...

Παρόλα αυτά, γινόταν σαφές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.

Το μουσείο λέει ότι η προσληφθείσα έφορος ανακάλυψε ότι περισσότερα από 300 καταχωρημένα αντικείμενα, πολλά από τα οποία είχαν χρυσές βάσεις, είχαν υποστεί ζημιές ή είχαν κλαπεί. Ορισμένα από αυτά που είχαν απομείνει είχαν βαθιές χαρακιές και γρατζουνιές, οι οποίες έμοιαζαν με σημάδια που άφησε πένσα. Όταν η επιμελήτρια συνέχισε να εξετάζει τα μη καταχωρημένα αντικείμενα που περιέχονταν σε μια συγκεκριμένη αποθήκη, με τα δικαστικά έγγραφα να δείχνουν ότι έλειπαν 1.161 αντικείμενα.

Η επιμελήτρια παρέδωσε τις προκαταρκτικές εκθέσεις στο αφεντικό της, τον Dr Higgs, στα τέλη Δεκεμβρίου 2022 και τα δικαστικά έγγραφα του μουσείου υποστηρίζουν ότι ο Peter Higgs προσπάθησε να καθυστερήσει την περαιτέρω ανάλυση των ευρημάτων αρκετές φορές.

Στην αρχή, έλεγε ότι δεν θα ήταν ωραίο να ανακοινώσει τα νέα πριν από ένα Σαββατοκύριακο ή τα Χριστούγεννα. Στη συνέχεια είπε ότι είχε τα γενέθλιά του και δεν ήθελε να ασχοληθεί με το θέμα. Όμως, σύμφωνα με το μουσείο, η επιμελήτρια επέμεινε και τα ευρήματά της έφτασαν γρήγορα στους ανώτερους.

Ο τότε διευθυντής του μουσείου, Hartwig Fisher, μοιράστηκε τις πληροφορίες με τον πρόεδρο George Osborne. Δύο μήνες πριν, ο Dr. Gradel είχε καταφέρει να επικοινωνήσει με τον Osborne για να του γνωστοποιήσει τις υποψίες του.

«Αμέσως είπα: “Λοιπόν, μισό λεπτό, αυτό πρέπει να συνδέεται με εκείνο το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που είδα πριν από δύο μήνες”», δήλωσε ο Osborne στο BBC. Αποφάσισαν να καλέσουν αμέσως την αστυνομία και ο Dr Higgs τέθηκε σε διαθεσιμότητα.

Τελικά, ο ληστής απολύθηκε από το μουσείο τον Ιούλιο του 2023 -δηλαδή πάνω από δύο χρόνια μετά την προειδοποίηση του ο Dr Gradel.

Σύμφωνα με την αστυνομία, η έρευνα συνεχίζεται και κανείς δεν έχει συλληφθεί ή κατηγορηθεί για κάποιο αδίκημα -προς το παρόν. Όσο για τον Dr Gradel θα επιστρέψει όλα όσα αγόρασε...