Ανάλυση CNN: Ο επιχειρησιακός αιφνιδιασμός στο Κουρσκ, η αποτυχία του ρωσικού στρατού και ο μεγάλος φόβος της Μόσχας

Η Ουκρανία συνέχισε την προέλασή της εντός του ρωσικού εδάφους στην περιφέρεια του Κουρσκ, προσπαθώντας να καταλάβει μια πόλη κοντά στα σύνορα και στέλνοντας μικρές μονάδες για να πραγματοποιούν επιδρομές βαθύτερα στη συγκεκριμένη περιοχή της δυτικής Ρωσίας, όπως επιβεβαιώνουν ανεξάρτητοι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες και Ρώσοι στρατιωτικοί μπλόγκερ που κάθε άλλο παρά αντίπαλοι του Κρεμλίνου είναι, μεταδίδει το CNN σε ανάλυσή του, την ώρα που ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι για πρώτη φορά μίλησε ανοιχτά για την εισβολή.

Το ψυχρό βλέμμα στον Γερασίμοφ

Την ίδια στιγμή ο Πούτιν βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και οι τελευταίες εξελίξεις προκαλούν πονοκέφαλο στον Ρώσο πρόεδρο. Είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές σε ΜΜΕ της Ρωσίας, για το ψυχρό βλέμμα και το ύφος απόγνωσης που αντάλαξε με τον αρχιστράτηγο του ρωσικού στρατού, στρατηγό Βαλέρι Γερασίμοφ. Μάλιστα βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Κρεμλίνο, δείχνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν ήταν ευχαριστημένος με τα νέα από τη νότια περιοχή του Κουρσκ.

Εκείνη τη στιγμή, εκατοντάδες ουκρανικά στρατεύματα, υποστηριζόμενα από άρματα μάχης και προστατευόμενα από την αεράμυνα, προέλαυναν στην περιοχή. Οι Ρώσοι στρατιώτες παραδίδονταν ενώ εκατοντάδες Ρώσοι πολίτες μέσα και γύρω από την πόλη Sudzha έφευγαν με ό,τι μπορούσαν να αρπάξουν.

Μετά από δυόμισι χρόνια πολέμου, ήταν μια άνευ προηγουμένου ουκρανική επίθεση στη Ρωσία. Ο Πούτιν δήλωσε στη συνεδρίαση του Κρεμλίνου ότι επρόκειτο για «άλλη μια μεγάλη πρόκληση» από το Κίεβο. Ο εκτελών χρέη κυβερνήτη της περιοχής κήρυξε την πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, περιγράφοντας την κατάσταση ως «πολύ δύσκολη». Πάνω απ' όλα, όμως η εξέλιξη αυτή ήταν ταπεινωτική για ένα ρωσικό κράτος που υπερηφανεύεται για την προστασία της πατρίδας.

«Πέτυχαν επιχειρησιακό αιφνιδιασμό»

Η επίθεση στο Κουρσκ ήταν μια τολμηρή κίνηση από τον ουκρανικό στρατό, αυτό που ένας αναλυτής περιγράφει ως «να κάνει το λιγότερο προφανές πράγμα». 

Παρά το γεγονός ότι χάνει σταθερά έδαφος στο ανατολικό Ντονέτσκ, επέλεξε να στείλει έμπειρες ταξιαρχίες στο ρωσικό έδαφος, με προφανείς στόχους να φέρει σε δύσκολη θέση το Κρεμλίνο και να αναγκάσει το ρωσικό υπουργείο Άμυνας να αναδιατάξει τους πόρους και να δώσει στο εσωτερικό μέτωπο μια αναγκαία τόνωση του ηθικού.

Ο George Barros από το Ινστιτούτο Μελέτης Πολέμου με έδρα την Ουάσιγκτον λέει ότι οι Ουκρανοί «πέτυχαν επιχειρησιακό αιφνιδιασμό παρά τις μεγάλες πιθανότητες και σήμερα εκμεταλλεύονται την έλλειψη ετοιμότητας της Ρωσίας στις παραμεθόριες περιοχές της».

Το ρωσικό τάγμα που ήταν επιφορτισμένο με την υπεράσπιση αυτού του τμήματος των συνόρων εγκατέλειψε τις θέσεις του. Αρκετοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν, γεγονός που οδήγησε τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να εκφράσει την Παρασκευή «ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη στους πολεμιστές και τις μονάδες μας που αναπληρώνουν το "ταμείο ανταλλαγής" - παίρνοντας τους κατακτητές ως αιχμαλώτους και βοηθώντας έτσι να απελευθερωθεί ο λαός μας».

«Αποτελεσματικός ηλεκτρονικός πόλεμος»

Μια φάλαγγα ρωσικών ενισχύσεων εξουδετερώθηκε από πυραυλική επίθεση κοντά στην πόλη Ρίλσκ το βράδυ της Πέμπτης, πιθανώς επειδή οι Ουκρανοί είχαν καταφέρει να παραβιάσουν πολλαπλές κάμερες κυκλοφορίας που είναι χαρακτηριστικό των ρωσικών αυτοκινητοδρόμων. Ένας Ρώσος μπλόγκερ, ο Αλεξάντερ Κοτς, δήλωσε ότι είχε οδηγήσει τη διαδρομή. «Παρατήρησα ότι υπάρχουν κάμερες που λειτουργούν κατά μήκος ολόκληρου του αυτοκινητόδρομου. Αναβοσβήνουν κυριολεκτικά τα φώτα τους».

Συναντώντας ελάχιστη αντίσταση, και με τις ρωσικές επικοινωνίες στην περιοχή να φέρονται να έχουν μπλοκαριστεί από αποτελεσματικό ηλεκτρονικό πόλεμο, οι ουκρανικές ταξιαρχίες προωθήθηκαν πάνω από 20 χιλιόμετρα (12 μίλια) μέσα στο Κουρσκ κατά τις δύο πρώτες ημέρες της επιχείρησης.

Οι καλές πληροφορίες επέτρεψαν στις προηγμένες μονάδες να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο σε ένα κάπως χαοτικό πεδίο μάχης, παρακάμπτοντας συχνά τις ρωσικές άμυνες. Μέχρι την Παρασκευή οι ρωσικές αρχές είχαν χάσει τον έλεγχο τουλάχιστον 250 τετραγωνικών χιλιομέτρων εδάφους, σύμφωνα με διάφορες ανεξάρτητες αναλύσεις και τη χαρτογράφηση του CNN.

«Καίρια χτυπήματα»

Ωστόσο δεν επρόκειτο απλώς για μια περιοχή υπαίθρου. Ανάμεσα στα μέρη που περιήλθαν υπό ουκρανικό έλεγχο είναι ένας κόμβος διαμετακόμισης φυσικού αερίου κοντά στα σύνορα, μέσω του οποίου η Ρωσία προμηθεύει την Ευρώπη με σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου.

Την Παρασκευή, ένα κανάλι του ουκρανικού στρατού στο Telegram δήλωσε ότι η εγκατάσταση βρίσκεται «υπό τον έλεγχο του 99ου μηχανοκίνητου τάγματος της 61ης μηχανοκίνητης ταξιαρχίας», μιας από τις έμπειρες μονάδες που συμμετείχαν στην επίθεση. Ένα βίντεο έδειχνε στρατιώτες μπροστά από το κτίριο, αλλά η Gazprom δήλωσε το Σάββατο ότι ο αγωγός εξακολουθούσε να λειτουργεί.

Υποτονική η αντίδραση του ρωσικού στρατού

Ο Andrey Gurulyov, πρώην διοικητής στην περιοχή, αναδημοσίευσε ένα σχόλιο στο Telegram που απαιτούσε από τους στρατιωτικούς εισαγγελείς να διερευνήσουν τις αποφάσεις των διοικητών να μεταφέρουν μονάδες από την περιοχή του Κουρσκ πριν από την επίθεση.

Και υπήρχε δυσαρέσκεια μεταξύ των Ρώσων πολιτών στην περιοχή, χιλιάδες από τους οποίους εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Ο επικεφαλής της πόλης Rylsk - σε κάποια απόσταση από τις πιο προηγμένες ουκρανικές μονάδες - δήλωσε την Παρασκευή ότι πάνω από τον μισό πληθυσμό των 15.000 κατοίκων έχει φύγει. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απεικόνιζαν την απογοήτευση των αμάχων για την υποτονική αντίδραση του στρατού. Μάλιστα ορισμένοι απευθύνθηκαν απευθείας στον πρόεδρο Πούτιν.

«Οι Ρώσοι δεν θα είναι για πάντα ανοργάνωτοι»

Τα ουκρανικά στρατεύματα, ακόμη και αν ενισχυθούν, δεν μπορούν να περιμένουν ότι θα καταλάβουν αρκετές εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους. Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για ένα εκστρατευτικό σώμα, αν και σκληραγωγημένο στη μάχη, το οποίο εκμεταλλεύτηκε την απουσία οργανωμένης αντίστασης για να κερδίσει γρήγορα έδαφος.

Αλλά η κατοχή ενός μεγάλου κομματιού ρωσικού εδάφους είναι πέρα από τις δυνατότητές τους και πιθανώς πέρα από τον στόχο τους, εκτιμά το CNN. Οι ρωσικές ενισχύσεις τελικά θα αφήσουν το στίγμα τους, ακόμη και αν τους πάρει περισσότερο από τρεις ημέρες για να αρχίσουν αποτελεσματική άμυνα. Το Σάββατο, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι οι μονάδες «ματαίωσαν τις προσπάθειες των κινητών ομάδων του εχθρού να φτάσουν στο βάθος» του ρωσικού εδάφους κοντά στις περιοχές Ivashkovsky, Malaya Loknya και Olgovka στην περιοχή του Κουρσκ. Η Olgovka απέχει 20 χιλιόμετρα (12,4 μίλια) από τα σύνορα.

Υπήρχαν επίσης ενδείξεις το Σάββατο ότι τα ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη «Lancet» άρχισαν να υποβαθμίζουν την ουκρανική θωράκιση. Ο Emil Kastehelmi από την ομάδα Black Bird στη Φινλανδία, η οποία χρησιμοποιεί πληροφορίες ανοικτού κώδικα για την παρακολούθηση της σύγκρουσης, λέει ότι «ο χρόνος τρέχει εναντίον των Ουκρανών – οι Ρώσοι δεν θα είναι για πάντα ανοργάνωτοι».

Ακόμη και αν οι Ουκρανοί πρέπει να αποσυρθούν από πιο προωθημένες θέσεις, μια τέτοια επιχείρηση εξακολουθεί να εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Ο Barros λέει ότι «εκθέτει ορισμένες από τις παραδοχές σχεδιασμού της Ρωσίας και τα κρίσιμα τρωτά σημεία». Και ο Matthew Schmidt, ο οποίος έχει διδάξει στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό στη Σχολή Διοίκησης και Γενικού Επιτελείου του αμερικανικού στρατού, δήλωσε ότι η «δημιουργική χρήση βίας από τους Ουκρανούς είχε σχεδιαστεί για να ασκήσει πίεση στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στη Μόσχα» και ενδεχομένως να κοστίσει σε κάποιους από αυτούς τη δουλειά τους.

«Πολύ επιδέξια στρατηγική»

Ο Ρώσος στρατιωτικός μπλόγκερ Vladislav Shurygin αποκρυστάλλωσε όλα αυτά σε μια ανάρτηση στο Telegram την Παρασκευή, λέγοντας ότι ο εχθρός είχε «πολύ επιδέξια και με ακρίβεια επιλέξει μια διαφορετική στρατηγική - εκμεταλλευόμενος τη γραφειοκρατική ακαμψία και τη βραδύτητα του ρωσικού συστήματος διαχείρισης, για να εξαντλήσει τη Ρωσία με συνεχή απροσδόκητα χτυπήματα σε ευαίσθητες υποδομές και τον άμαχο πληθυσμό, προκαλώντας δυσαρέσκεια, απογοήτευση και απάθεια».

Η επιχείρηση στο Κουρσκ αποδεικνύει επίσης στους συμμάχους της Ουκρανίας ότι εξακολουθεί να έχει την ενέργεια και τη φαντασία να αιφνιδιάζει τον εχθρό της και να φέρνει σε δύσκολη θέση το Κρεμλίνο, σε μια εποχή που πολλά από τα νέα από την πρώτη γραμμή του μετώπου ήταν δυσοίωνα για το Κίεβο.

Αυτό δεν το χάνει ο Shurygin. «Ο στόχος αυτής της νέας στρατηγικής είναι να τεθεί η Ρωσία ενώπιον της προοπτικής ενός όλο και πιο δαπανηρού πολέμου (οικονομικά, φήμης και οργάνωσης) και να αναγκαστεί να διαπραγματευτεί την ειρήνη μέχρι τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο».

Ο Ντάνιελ Φριντ του Ατλαντικού Συμβουλίου λέει ότι υπάρχει μακρά ιστορία τέτοιων αιφνιδιαστικών στρατιωτικών επιδρομών - άλλες ασήμαντες και άλλες με αντίκτυπο. Θυμάται τον τολμηρό ελιγμό του Τζορτζ Ουάσινγκτον να διασχίσει τον ποταμό Ντελαγουέαρ το 1776, όταν επέστρεψε με αιχμαλώτους και προμήθειες και ανέβασε το ηθικό για τον αγώνα κατά των Βρετανών.

Ο Φριντ, πρώην βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για την Ευρώπη, λέει ότι, καταδεικνύοντας την αποτυχία των πληροφοριών και την αδυναμία της Ρωσίας κατά μήκος των συνόρων της, η επιδρομή τρύπησε το αφήγημα του Κρεμλίνου «ότι η ουκρανική αντίσταση είναι άχρηστη και η υποστήριξη προς την Ουκρανία μάταιη».

Φόβος της Ρωσίας για νέα τρωτά σημεία

Το κόλπο της Ουκρανίας στο Κουρσκ αναγκάζει το ρωσικό υπουργείο Άμυνας σε δύσκολες επιλογές. Φαίνεται ότι οι υπάρχουσες ομάδες στο Κουρσκ, όπως η Εθνοφρουρά, η FSB και τα παράνομα στοιχεία, δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τους Ουκρανούς.

Ο Barros δήλωσε στο CNN ότι η στρατιωτική διοίκηση μπορεί να αναδιατάξει στοιχεία της πρόσφατα δημιουργηθείσας βόρειας ομάδας, αλλά η αναδιάταξη σημαντικών στοιχείων «πιθανότατα θα δημιουργήσει τρωτά σημεία στη ρωσική άμυνα σε άλλα σημεία των συνόρων».

Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα σημαντικά αποθέματα της Ρωσίας σε μια μεγαλύτερης κλίμακας επιχείρηση - αλλά αυτά είναι κρίσιμα για τις τρέχουσες ρωσικές επιθετικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας, όπου η συνεχής δέσμευση μεγάλου αριθμού στρατευμάτων έχει διαβρώσει την ουκρανική άμυνα.

Ή, λέει ο Barros, οι Ρώσοι μπορεί να στραφούν στην αεροπορία για να επιτεθούν στα ουκρανικά τεθωρακισμένα μέσα στο Κουρσκ, εμποδίζοντας έτσι τις ουκρανικές δυνάμεις να εδραιώσουν τις θέσεις τους και να βοηθήσουν τις τρέχουσες ρωσικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή.

Όποιον συνδυασμό και αν επιλέξουν οι Ρώσοι, προσπαθούν να αντιστρέψουν ένα ταπεινωτικό επεισόδιο στη σύγκρουση, τη στιγμή που η καθαρή μαζική και αεροπορική υπεροχή στο ανατολικό Ντονέτσκ είχε αρχίσει να προσφέρει σταδιακή πρόοδο, στηρίζοντας την επιμονή του Κρεμλίνου να παραδώσει η Ουκρανία τέσσερις ανατολικές περιοχές ως προϋπόθεση για διαπραγματεύσεις.

«Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται καταδεικνύουν τον βαθμό στον οποίο η Μόσχα έχει εξαρτηθεί βαθιά από το καταφύγιο στο ρωσικό έδαφος για να διεξάγει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας», δήλωσε ο Barros στο CNN. «Η Ρωσία έχει υποστελεχώσει τα σύνορά της και τις συνοριακές οχυρώσεις της, βασιζόμενη στην αντίληψη της ασφάλειας, επειδή δεν αισθανόταν ευάλωτη».

Σε ένα νότιο σύνορο με την Ουκρανία που έχει μήκος εκατοντάδων χιλιομέτρων, αυτή η αντίληψη έχει αμφισβητηθεί σοβαρά και απροσδόκητα.

Επίσημη παραδοχή Ζελένσκι για πρώτη φορά

«Σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις, ο στρατηγός Σίρσκι (σ.σ. αρχηγός γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων) έδωσε αναφορά από το μέτωπο, για τις ενέργειές μας και τη μετατόπιση του πολέμου στο έδαφος του επιτιθέμενου (...). Η Ουκρανία αποδεικνύει ότι μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη και να ασκήσει την απαραίτητη πίεση: πίεση στον επιτιθέμενο», δήλωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι στο καθημερινό βραδινό τηλεοπτικό μήνυμά του.

Ούτε ο Ζελένσκι ούτε ο ουκρανικός στρατός παρείχαν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση της προέλασης των ουκρανικών στρατευμάτων στο ρωσικό έδαφος.