Μέση Ανατολή: Διπλωματικός πυρετός για να αποτραπούν τα αντίποινα του Ιράν στο Ισραήλ - Φόβοι για ντόμινο στην περιοχή

Η απειλή του Ιράν για χτύπημα αντιποίνων στο Ισραήλ λόγω της δολοφονίας του αξιωματούχου της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια έχει προκαλέσει πυρετό διπλωματικών διαβουλεύσεων για να εξομαλυνθεί η κατάσταση στην περιοχή.

Κρίσιμες διαπραγματεύσεις στη Ντόχα για τη Γάζα

Η αναχαίτιση ή ο περιορισμός ενός ιρανικού χτυπήματος θα μπορούσε να ενισχύσει μια πολύμηνη προσπάθεια για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός σε έναν πόλεμο που έχει καταστρέψει τη Λωρίδα της Γάζας και έχει σκοτώσει σχεδόν 40.000 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της περιοχής. Θα μπορούσε να ξεκλειδώσει την απελευθέρωση των ισραηλινών ομήρων που παραμένουν αιχμάλωτοι εκεί από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ που σκότωσε 1.200 ανθρώπους και ξεκίνησε τη σύγκρουση.

Σε κάθε περίπτωση, κρίσιμες θεωρούνται οι αυριανές διαπραγματεύσεις στη Ντόχα του Κατάρ για κατάπαυση του πυρός, όπου όμως δεν θα συμμετάσχει η Χαμάς.

Εάν δεν υπάρξει θετική κατάληξη, το Ιράν θα μπορούσε να εξαπολύει μια σύνθετη επίθεση με drone και πυραύλους σε συνδυασμό με την πολιτοφυλακή Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία τώρα προαναγγέλλει τα δικά της αντίποινα για τη δολοφονία ενός από τους κορυφαίους διοικητές της από το Ισραήλ, επιβαρύνοντας την ικανότητα της πυραυλικής άμυνας του Ισραήλ και των συμμάχων του να αμυνθούν.

Όπως εκτιμά το Associated Press, πιθανές εκτεταμένες απώλειες θα μπορούσαν να ωθήσουν τη σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου σε μια δική της άμεση επίθεση κατά του Ιράν - και να παρασύρουν την ευρύτερη Μέση Ανατολή σε έναν περιφερειακό πόλεμο.

Αυτός ο φόβος έχει προκαλέσει διπλωματικό πυρετό στην περιοχή: Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο κάλεσαν τη Δευτέρα το Ιράν και τους συμμάχους του να «απέχουν από επιθέσεις που θα κλιμάκωναν περαιτέρω τις περιφερειακές εντάσεις και θα έθεταν σε κίνδυνο την ευκαιρία να συμφωνήσουν (σε) κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων».

Ο Πεζεσκιάν απέρριψε το μήνυμα: «Η τιμωρητική απάντηση σε έναν επιτιθέμενο είναι δικαίωμα των εθνών και λύση για τον τερματισμό των εγκλημάτων και της επιθετικότητας», δήλωσε ο Πεζεσκιάν.

Τον νέο Ιρανό πρόεδρο κάλεσαν επίσης ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, υφυπουργός Εξωτερικών του Βατικανού, και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς για την απειλή αντιποίνων.

Ο Πεζεσκιάν παραδέχθηκε ότι θα ακολουθήσει τις εντολές του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος δήλωσε ήδη ότι το Ισραήλ «άνοιξε το δρόμο για μια σοβαρή τιμωρία εναντίον του με αυτή την ενέργεια».

Το Ιράν έχει επανειλημμένα γίνει στόχος ύποπτων δολοφονιών και εκστρατειών δολιοφθοράς από το Ισραήλ, αυξάνοντας την πίεση στο καθεστώς να δράσει για να διατηρήσει την ηγετική του θέση στον αυτοανακηρυγμένο «Άξονα της Αντίστασης» με πολιτοφυλακές που εξοπλίζει στην περιοχή. Αλλά αντιμετωπίζει επίσης χρόνια εκτεταμένων διαδηλώσεων, οικονομικών δυσχερειών και άλλων εσωτερικών προκλήσεων που τσαλακώνουν την υποστήριξη του κοινού προς την κυβέρνηση. Η πρώτη σύνθετη επίθεσή της κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο προκάλεσε μικρή ζημιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο να χρειαστεί να προχωρήσει σε μεγαλύτερες ενέργειες αυτή τη φορά ως απάντηση.

Αυξάνουν την παρουσία τους στην περιοχή οι ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο κύριος υποστηρικτής του Ισραήλ, έχουν καλέσει επανειλημμένα το Ιράν να μην προβεί σε αντίποινα. Έχουν επίσης υποστηρίξει τις προσπάθειες που με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και του Κατάρ να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός στον ευρύτερο πόλεμο. Ωστόσο, είναι επίσης προετοιμασμένες στρατιωτικά στη Μέση Ανατολή σε περίπτωση που τα πράγματα κλιμακωθούν.

Ο αμερικανικός στρατός έδωσε εντολή στην ομάδα κρούσης του αεροπλανοφόρου USS Abraham Lincoln να πλεύσει ταχύτερα προς την περιοχή. Η Αμερική διέταξε επίσης το υποβρύχιο κατευθυνόμενων πυραύλων USS Georgia να μεταβεί στη Μέση Ανατολή, ενώ η ομάδα κρούσης του αεροπλανοφόρου USS Theodore Roosevelt βρίσκεται στον Κόλπο του Ομάν. Πρόσθετα μαχητικά αεροσκάφη F-22 έχουν πετάξει στην περιοχή, ενώ το USS Wasp, ένα μεγάλο αμφίβιο πλοίο επίθεσης που μεταφέρει μαχητικά αεροσκάφη F-35, βρίσκεται στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Δεν είναι μόνο οι δυτικές δυνάμεις που έχουν εμπλακεί τις τελευταίες εβδομάδες. Ρώσοι αξιωματούχοι υπό τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν έχουν εμπλακεί σε συζητήσεις με το Ιράν. Ο γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού, επισκέφθηκε την Τεχεράνη και χαρακτήρισε τη δολοφονία του Χανίγια «τραγική» και κάτι που ήταν «αδύνατο να παρακαμφθεί» στις συνομιλίες με την κυβέρνηση του Ιράν.

Ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιχαήλ Μπογκντάνοφ δήλωσε ξεχωριστά ότι η Μόσχα «καλεί όλους να αποφύγουν την κλιμάκωση της κατάστασης από το να μετατραπεί σε καταστροφή για όλους τους περιφερειακούς παίκτες», σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tass.

«Πρέπει να βρεθούν πολιτικές διέξοδοι από τα υπάρχοντα προβλήματα», ανέφερε ο Μπογκντάνοφ.

Για το Ιράν, η Ρωσία παραμένει ένας από τους λίγους διεθνείς προμηθευτές προηγμένων όπλων που είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί του, ακόμη και όταν το πυρηνικό του πρόγραμμα εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα σχεδόν οπλικού επιπέδου. Το Ιράν έχει ζητήσει εδώ και χρόνια μαχητικά αεροσκάφη Sukhoi Su-35. Η Τεχεράνη έχει επίσης ζητήσει το ρωσικό σύστημα πυραυλικής άμυνας επιφανείας-αέρος S-400, ένα πιθανό αποτρεπτικό μέσο για τα αμερικανικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη F-35 που πετούν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Δεν είναι όμως μόνο το Ιράν που χρειάζεται όπλα. Ο Πούτιν βασίζεται όλο και περισσότερο σε ιρανικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μεταφέρουν βόμβες στον πόλεμό του κατά της Ουκρανίας, ο οποίος κλιμακώθηκε τις τελευταίες ημέρες με την επέλαση του Κιέβου στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας ως μέσο πίεσης προς τη Μόσχα, καθώς σημειώνει κέρδη στην περιοχή Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας.

Ο Πούτιν φιλοξένησε επίσης τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς την Τρίτη στη Μόσχα.

Στη συνέχεια, υπάρχει η Κίνα, η οποία έχει προσπαθήσει αθόρυβα να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στη Μέση Ανατολή χωρίς να διαθέσει την ίδια στρατιωτική δύναμη με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κίνα διαμεσολάβησε πέρυσι σε μια συμφωνία μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας που είδε τις χώρες να φτάνουν σε μια αποκλιμάκωση, αν και το Ριάντ συνεχίζει να παρακολουθεί την Τεχεράνη με επιφυλακτικότητα.

Τον Ιούλιο, η Κίνα φιλοξένησε επίσης την υπογραφή μιας συμφωνίας μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ, της κύριας δύναμης της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ Παλαιστινιακής Αρχής που διαχειρίζεται τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Ενώ η συμφωνία καλεί τις παρατάξεις να σχηματίσουν κοινή κυβέρνηση, προηγούμενες συμφωνίες κατέρρευσαν μεταξύ των αντιπάλων, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον αυτή θα είναι διαφορετική. Η Κίνα έχει επίσης αρχίσει να επικρίνει πιο άμεσα το Ισραήλ εν μέσω του πολέμου, αντί να ακολουθεί το τυπικό της μοτίβο να ζητά αυτοσυγκράτηση από όλες τις πλευρές.

Απαντώντας σε ερωτήσεις του Associated Press, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε την Τετάρτη ότι το Πεκίνο «έχει απευθύνει πολλές φορές έκκληση στη διεθνή κοινότητα για τον έγκαιρο τερματισμό των συγκρούσεων στη Γάζα και την αποτροπή της συνεχούς επέκτασης των επιπτώσεων και έχει διαδραματίσει θετικό ρόλο στην εκτόνωση της τεταμένης κατάστασης στην περιοχή».

«Η Κίνα υποστηρίζει όλες τις προσπάθειες που συμβάλλουν στην επίτευξη μόνιμης ολόπλευρης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα και είναι πρόθυμη, μαζί με τη διεθνή κοινότητα, να προωθήσει την αποκλιμάκωση της περιφερειακής κατάστασης, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση των συγκρούσεων», ανέφερε το υπουργείο.