Κουρσκ: Το ουκρανικό στοίχημα με την εισβολή και το στρατηγικό πλεονέκτημα της Ρωσίας που παραμένει

Η εισβολή της Ουκρανίας στη συνοριακή περιοχή του Κουρσκ της Ρωσίας ήταν ένα τολμηρό στοίχημα για τους στρατιωτικούς διοικητές της χώρας, οι οποίοι δέσμευσαν τους περιορισμένους πόρους τους σε μια ριψοκίνδυνη επίθεση εναντίον ενός εχθρού που διέθετε πυρηνικά όπλα, χωρίς καμία βεβαιότητα επιτυχίας, αναφέρει σε ανάλυσή του το Associated Press.

Ασαφής ο αντικειμενικός σκοπός

Μετά τα πρώτα σημάδια προόδου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι έσπασε τη σιωπή του και εξήγησε τις καθημερινές προόδους του Κιέβου στο κουρασμένο από τον πόλεμο κοινό του. Μέχρι την Τετάρτη, Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι έλεγχαν 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (386 τετραγωνικά μίλια) εχθρικού εδάφους, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 74 οικισμών και εκατοντάδων Ρώσων αιχμαλώτων πολέμου.

Αλλά μια εβδομάδα μετά την έναρξή της, ο αντικειμενικός σκοπός της τολμηρής επιχείρησης είναι ακόμη ασαφής: Η Ουκρανία θα κρατήσει τα κατακτημένα εδάφη, θα προχωρήσει περαιτέρω στο ρωσικό έδαφος ή θα αποσυρθεί;

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η εισβολή άλλαξε το πεδίο της μάχης. Το σοκ από κεραυνοβόλα προέλαση της Ουκρανίας αποκάλυψε ρωγμές στη θωράκιση του ισχυρού αντιπάλου της. Η επίθεση κινδύνευσε επίσης να επιδεινώσει τις αδυναμίες της ίδιας της Ουκρανίας, επεκτείνοντας τη γραμμή του μετώπου και δεσμεύοντας νέα στρατεύματα σε μια εποχή που οι στρατιωτικοί ηγέτες έχουν έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού.

Άθικτο το στρατηγικό πλεονέκτημα της Ρωσίας

Για τη διεξαγωγή της επιχείρησης στο Κουρσκ, το Κίεβο ανέπτυξε τάγματα που προέρχονται από πολλές ταξιαρχίες, ορισμένα από τα οποία προέρχονται από τα πιο θερμά σημεία του μετώπου, όπου η προέλαση της Ρωσίας συνεχίζεται αμείωτη. Μέχρι στιγμής, το συνολικό στρατηγικό πλεονέκτημα της Μόσχας είναι άθικτο.

«Η επιμήκυνση της γραμμής του μετώπου για εμάς είναι επίσης επιμήκυνση της γραμμής του μετώπου για τον εχθρό», δήλωσε ο διοικητής του 14ου Συντάγματος Μη Επανδρωμένων Αεροπορικών Συστημάτων, ο οποίος συμμετείχε στο εναρκτήριο στάδιο της επίθεσης. «Μόνο εμείς έχουμε προετοιμαστεί λεπτομερώς για αυτή την επιχείρηση. Οι Ρώσοι δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένοι για αυτή την επιχείρηση».

Μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, χρησιμοποιώντας μόνο το διακριτικό Charlie, σύμφωνα με τους κανόνες του ουκρανικού στρατού. Καθώς η επίθεση εισέρχεται στη δεύτερη εβδομάδα της, οι ουκρανικές δυνάμεις προωθούνται προς διάφορες κατευθύνσεις από τη ρωσική πόλη Sudzha.

Εικόνες από το πεδίο της μάχης που δείχνουν στήλες κατεστραμμένου ρωσικού οπλισμού θυμίζουν τις επιτυχημένες αντεπιθέσεις της Ουκρανίας το 2022 στη Χερσώνα και το Χάρκοβο. Οι φωτογραφίες είναι επίσης μια ευλογία για το εθνικό ηθικό που ξεφούσκωσε μετά την αποτυχημένη θερινή αντεπίθεση του 2023 και τους μήνες των πρόσφατων εδαφικών απωλειών στα ανατολικά.

Επιφυλάξεις

Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές επιφυλάσσονται να κρίνουν κατά πόσον η περιοχή του Κουρσκ είναι το κατάλληλο θέατρο για να ξεκινήσει μια επίθεση. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των στρατευμάτων που επιχειρούν εκεί κυμαίνονται από 5.000 έως 12.000.

Μέσα σε μια εβδομάδα, η Ουκρανία ισχυρίστηκε ότι κατέλαβε σχεδόν τόσο ρωσικό έδαφος στο Κουρσκ όσο κατέλαβαν οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία τους τελευταίους επτά μήνες, σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον.

Οι ρωσικές αρχές αναγνώρισαν τα ουκρανικά κέρδη, αλλά τα χαρακτήρισαν μικρότερα. Ακόμα κι έτσι, έχουν εκκενώσει περίπου 132.000 ανθρώπους.

Εκατοντάδες Ρώσοι αιχμάλωτοι έδεσαν τα μάτια τους και απομακρύνθηκαν με φορτηγά τις πρώτες στιγμές της αστραπιαίας προέλασης. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές ανταλλαγές αιχμαλώτων για την απελευθέρωση χιλιάδων Ουκρανών στρατιωτών και πολιτών που βρίσκονται σε αιχμαλωσία.

Την Τετάρτη, ο Ουκρανός διαμεσολαβητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Dmytro Lubinets δήλωσε ότι οι μάχες στο Κουρσκ οδήγησαν τη Ρωσίδα ομόλογό του, Tatyana Moskalkova, να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με την ανταλλαγή κρατουμένων, η πρώτη φορά που ένα τέτοιο αίτημα έρχεται από τη Μόσχα.

Παράδειγμα αποφασιστικότητας

Από πολιτική άποψη, η εισβολή γύρισε τα πράγματα στη Ρωσία και άλλαξε τους όρους μιας σύγκρουσης στην οποία η Ουκρανία φαινόταν όλο και περισσότερο καταδικασμένη να αποδεχθεί δυσμενείς όρους κατάπαυσης του πυρός. Το χτύπημα ήταν επίσης ένα ισχυρό παράδειγμα ουκρανικής αποφασιστικότητας και ένα μήνυμα προς τους δυτικούς συμμάχους που δίστασαν να επιτρέψουν τη χρήση δωρηθέντων όπλων για βαθύτερα χτυπήματα εντός του ρωσικού εδάφους.

Η επίθεση έδειξε ότι ο φόβος της υπέρβασης των ρωσικών «κόκκινων γραμμών» που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πυρηνική κλιμάκωση «είναι μύθος και ότι ο σκληροτράχηλος στρατός της Ουκρανίας παραμένει μια τρομερή δύναμη», έγραψε ο Taras Kuzio, καθηγητής πολιτικών επιστημών στην Ακαδημία του Εθνικού Πανεπιστημίου Κίεβο-Μοχίλα.

Ο προεδρικός σύμβουλος Mykhailo Podolyak πρότεινε ότι η εισβολή μπορεί επίσης να ενισχύσει τα χέρια του Κιέβου σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Η κατάληψη μέρους του ρωσικού εδάφους πριν από τυχόν συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός μπορεί να δώσει στην Ουκρανία κάποια μόχλευση.

Αν και οι μάχες συνεχίζονται, το έδαφος που βρίσκεται σήμερα υπό ουκρανικό έλεγχο έχει, από μόνο του, μικρή οικονομική ή στρατηγική αξία: «Υπάρχουν κάποιες σημαντικές υποδομές φυσικού αερίου στην περιοχή, αλλά η χρησιμότητά τους είναι πιθανό να είναι περιορισμένη, εκτός από ένα μικρό διαπραγματευτικό χαρτί. Οι Ουκρανοί έχουν επίσης κόψει μια σιδηροδρομική γραμμή που εκτείνεται από το Lgov στο Belgorod», δήλωσε ο Pasi Paroinen της Black Bird Group, μιας υπηρεσίας πληροφοριών ανοικτού κώδικα με έδρα τη Φινλανδία που παρακολουθεί τον πόλεμο.

Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι δεν σκοπεύουν να καταλάβουν το Κουρσκ, αλλά μπορεί να επιδιώξουν να δημιουργήσουν μια νεκρή ζώνη για να προστατεύσουν τους οικισμούς στη συνορεύουσα περιοχή Sumy από τις ανελέητες επιθέσεις του ρωσικού πυροβολικού και να εμποδίσουν τις γραμμές ανεφοδιασμού προς τα βορειοανατολικά.

Ο εξαναγκασμός της Ρωσίας να αναπτύξει εφεδρείες που προορίζονται για άλλα τμήματα της γραμμής του μετώπου των 1.000 χιλιομέτρων (620 μιλίων) ήταν ο ελάχιστος στόχος, δήλωσε ο διοικητής. Αλλά μέχρι στιγμής, η εστίαση της Μόσχας στην περιοχή του Ντονέτσκ δεν έχει αλλάξει.

Ορισμένα ουκρανικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από αυτές ακριβώς τις γραμμές, όπου η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού ήταν ένας βασικός παράγοντας που συνέβαλε στις εδαφικές απώλειες φέτος.

Στη στρατηγικής σημασίας περιοχή του Ποκρόβσκ, η οποία αποτελεί τον κύριο άξονα της ρωσικής επιθετικής προσπάθειας, οι στρατιώτες έχουν δει λίγες βελτιώσεις μετά την εισβολή στο Κουρσκ.

«Τίποτα δεν έχει αλλάξει», δήλωσε ένας στρατιώτης γνωστός με το προσωνύμιο Kyianyn, ο οποίος μίλησε επίσης υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω του στρατιωτικού πρωτοκόλλου. «Αν μη τι άλλο, βλέπω την αύξηση των ρωσικών επιθετικών ενεργειών».

Αλλά η επιχείρηση Κουρσκ «έδειξε ότι δεν μπορούν να υπερασπιστούν το έδαφός τους», είπε. «Όλοι μας είμαστε εμπνευσμένοι εδώ. Πολλοί από τους στρατιώτες μας ήθελαν να πάνε στο Κουρσκ και να τους σπρώξουν κατευθείαν στο Κρεμλίνο».

Η στόχευση της βόρειας ομάδας δυνάμεων της Ρωσίας, η οποία τροφοδοτεί το μέτωπο του Χαρκόβου, είναι ένας βασικός στόχος, δήλωσε ο Konstantin Mashovets, Ουκρανός στρατιωτικός εμπειρογνώμονας. Ορισμένες ρωσικές μονάδες φέρονται να έχουν μετακινηθεί από το Βοβτσάνσκ στο Χάρκοβο.

Στο νότο, ένας μικρός αριθμός ρωσικών μονάδων μετακινήθηκε από τις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορίζια, δήλωσε ο Dmytro Lykhovii, εκπρόσωπος της επιχειρησιακής ομάδας Tavria. Αλλά αυτό δεν επηρέασε τις ρωσικές επιθέσεις. «Βλέπουμε ακόμη και αύξηση της (ρωσικής) δραστηριότητας», δήλωσε ο Lykhovii.

Η επιχείρηση στο Κουρσκ απέσπασε επίσης την προσοχή από το ανατολικό μέτωπο, όπου δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί έχουν σκοτωθεί και τραυματιστεί και όπου ο ουκρανικός στρατός αγωνίζεται να αποκαταστήσει τις ρωγμές στην άμυνά του.

Οι περισσότερες εδαφικές απώλειες τον Ιούνιο και τον Ιούλιο καταγράφηκαν στην περιοχή του Ποκρόβσκ, η οποία βρίσκεται κοντά σε κόμβο εφοδιασμού, ενώ οι μάχες εντάθηκαν κοντά στις πόλεις Τορέτσκ και Τσάσιβ Γιαρ.

Οι ρωσικές δυνάμεις αύξησαν τις επιθέσεις αυτές για να εκμεταλλευτούν την κόπωση και τις ελλείψεις στρατευμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι απώλειες ήταν αποτέλεσμα κακώς συγχρονισμένων εναλλαγών στρατευμάτων και λαθών που έθεσαν σε αμφιβολία τη συνολική στρατηγική του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Ουκρανίας.

«Δεν υπάρχει περίπτωση η Ρωσία να σταματήσει τις ενέργειές της στα τμήματα της πρώτης γραμμής όπου τακτικά πετυχαίνει», δήλωσε ο Mashovets. «Εκεί, θα πιέζουν και θα πιέζουν μέχρι να μείνει όρθιος και ο τελευταίος τους άνθρωπος, ό,τι κι αν γίνει». Αλλά η ώθηση στο Κουρσκ μπορεί να αναγκάσει το Κρεμλίνο να αποσύρει τις εφεδρείες «από τα τμήματα της πρώτης γραμμής που είναι δευτερεύουσας σημασίας».