Politico: Αφήνει η Ελβετία την ουδετερότητα μετά από 500 χρόνια; Πώς η απειλή του Πούτιν φέρνει αμυντική συνεργασία με ΕΕ και ΝΑΤΟ

Η Ελβετία αποφεύγει την εμπλοκή σε πολέμους, αλλά δεν έχει πρόβλημα να αποκομίζει κέρδη, σημειώνει καυστικά το Politico. Η σύγκρουση αυτών των αξιών - μαζί με τις ανησυχίες ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αποτελεί απειλή για την Ευρώπη - ωθεί τη χώρα να επανεξετάσει την αμυντική της στρατηγική.

Η Ελβετία βγαίνει από την ουδετερότητα

Σε μια ανατρεπτική έκθεση που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, μια επιτροπή ειδικών προτείνει στην κυβέρνηση της χώρας, η οποία διατηρεί ουδετερότητα από το 1515, να αναπτύξει μια «κοινή αμυντική ικανότητα» με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

«Από τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, η ουδετερότητα έχει γίνει και πάλι αντικείμενο πολιτικής συζήτησης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η πίεση στην Ελβετία να ξεκαθαρίσει τη θέση της αυξάνεται», αναφέρεται στην έκθεση, ζητώντας μια «αναθεώρηση» της πολιτικής της ουδετερότητας.

Ένα από τα ζητήματα είναι ο τρόπος που η ελβετική ουδετερότητα επηρεάζει τις εξαγωγές όπλων, ενώ παράλληλα εξετάζεται πώς μπορεί να προστατευτεί καλύτερα η χώρα που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα στα οποία δεν ανήκει (σ.σ. Ουκρανία).

Αυτή η πιθανή αναπροσαρμογή της πολιτικής είναι ακόμη ένα παράδειγμα του πώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 αναδιαμορφώνει το ευρωπαϊκό τοπίο ασφάλειας. Η απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας ώθησε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να εγκαταλείψουν την ουδετερότητά τους και να προσχωρήσουν στο ΝΑΤΟ.

Η επιτροπή που συνέταξε την έκθεση - αποτελούμενη από διπλωμάτες, ανώτερους αξιωματούχους, τον πρώην αρχηγό του ελβετικού στρατού, και τον Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, πρώην επικεφαλής της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου - παρουσίασε τα ευρήματά της στη Βιόλα Άμχερντ, υπουργό Άμυνας και Ασφάλειας της Ελβετίας και πρόεδρο της ελβετικής συνομοσπονδίας για το 2024. Οι προτάσεις τους θα διαμορφώσουν τη στρατηγική ασφαλείας της Ελβετίας για το 2025.

Επιτρέπονται οι εξαγωγές όπλων

Οι ελβετικές εξαγωγές όπλων μειώθηκαν πέρυσι κατά 27%, σε λιγότερο από 700 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα (746 εκατομμύρια ευρώ) σε σύγκριση με το 2022 — λόγω τόσο των αυστηρών διατάξεων για τις εξαγωγές όπλων όσο και του τερματισμού των αγορών αεράμυνας από το Κατάρ που συνδέονταν με τη φιλοξενία του Μουντιάλ του 2022.

Η Βέρνη απαγορεύει την πώληση όπλων σε χώρες σε εμπόλεμη κατάσταση, και αυτό είχε μια μεγάλη επίδραση στις σχέσεις με άλλες χώρες που θέλουν να στείλουν όπλα στην Ουκρανία που μπορεί να περιλαμβάνουν ελβετικά εξαρτήματα. «Η απαγόρευση επανεξαγωγής πρέπει να αρθεί», προτρέπει τους αρμοδίους η έκθεση.

Η Ελβετία έχει εμποδίσει την παράδοση όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Χρειάστηκαν μήνες πιέσεων για να συμφωνήσει η Ελβετία να στείλει  πλεονάζοντα άρματα μάχης Leopard στη Γερμανία για να αντικατασταθούν αυτά που στάλθηκαν στην Ουκρανία. Η άρνησή της να επιτρέψει την αποστολή πυρομαχικών ελβετικής κατασκευής στα αποθέματα της Γερμανίας προκειμένου να σταλούν στην Ουκρανία βοήθησε τη γερμανική βιομηχανία όπλων Rheinmetall να αυξήσει την παραγωγή πυρομαχικών στη Γερμανία.

Οι ειδικοί θέλουν επίσης να ενισχύσουν την ελβετική βιομηχανία όπλων ενισχύοντας τις αντισταθμιστικές πολιτικές και αποκτώντας πρόσβαση σε εξοπλιστικά προγράμματα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Αναταραχή στο πολιτικό σκηνικό

Η έκθεση ήταν αμφιλεγόμενη πριν καν δημοσιοποιηθεί, καθώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν την Άμχερντ ότι διόρισε στην επιτροπή εμπειρογνωμόνων κυρίως «φιλονατοϊκούς και θιασώτες της ΕΕ».

Είναι πιθανό να συναντήσει αντίσταση στο ελβετικό κοινοβούλιο, ειδικά από τα ειρηνιστικά κόμματα της αριστεράς και την εθνικιστική ακροδεξιά. Η Άμχερντ δέχεται ήδη πυρά για τους ολοένα και πιο στενούς δεσμούς της χώρας με το ΝΑΤΟ.

«Η έκθεση καθιστά σαφές ότι η Ελβετία είναι μια δυτική χώρα, και ως εκ τούτου υποστηρίζει τις δυτικές αξίες», δήλωσε ο Ζαν Μαρκ Ρικλί, επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικής Ασφάλειας της Γενεύης για παγκόσμιους και αναδυόμενους κινδύνους.

Ωστόσο, «οι εκκλήσεις για αυξημένη στρατιωτική συνεργασία με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ πιθανότατα θα προκαλέσουν πολλές συζητήσεις εντός της Ελβετίας», πρόσθεσε, συμφωνώντας με εκτιμήσεις ότι η έκθεση είναι δυνητικά «εκρηκτική» στο εσωτερικό.

Οι ειδικοί δεν προτείνουν η Ελβετία να καταργήσει εντελώς την ουδετερότητά της και να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά προτρέπουν σε βαθύτερους δεσμούς με τη στρατιωτική συμμαχία και την ΕΕ για κοινή εκπαίδευση, άμυνα κατά των βαλλιστικών πυραύλων και διμερείς και πολυμερείς ασκήσεις.

Η έκθεση ζητά επίσης οι στρατιωτικές δαπάνες να φτάσουν το 1% του ΑΕΠ έως το 2030. Η Ελβετία δαπανά επί του παρόντος μόλις το 0,76% του ΑΕΠ για την άμυνα — πολύ λιγότερο από οποιοδήποτε μέλος του ΝΑΤΟ εκτός της Ισλανδίας, η οποία δεν διαθέτει στρατό.

Αν και είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί εισβολή στην Ελβετία, η χώρα είναι ήδη στόχος υβριδικού πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης, της κατασκοπείας και των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, σύμφωνα με την έκθεση. Οι ειδικοί συνιστούν τη μετάβαση προς την «παγκόσμια άμυνα», που σημαίνει προετοιμασία ολόκληρης της κοινωνίας - όχι μόνο του στρατού - για μια πιθανή σύγκρουση.

Οι σχέσεις με ΕΕ και ΝΑΤΟ

Τους τελευταίους μήνες, το ελβετικό ομοσπονδιακό συμβούλιο, το οποίο διοικεί τη χώρα, έχει σηματοδοτήσει την προθυμία της χώρας για σύσφιξη σχέσεων τόσο με το ΝΑΤΟ όσο και με την ΕΕ για την ασφάλεια και την άμυνα.

Την Τετάρτη, μια ελβετική αντιπροσωπεία ταξίδεψε στο Λουξεμβούργο για να συναντηθεί με την Υπηρεσία Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ (NSPA). Ένας από τους στόχους της συνάντησης ήταν να αξιολογηθούν οι πιθανές συνέργειες και οι ευκαιρίες για συνεργασία με τον οργανισμό.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, το ομοσπονδιακό συμβούλιο ενέκρινε επίσης τη συμμετοχή σε δύο από τα έργα Μόνιμης Δομημένης Συνεργασίας (PESCO) της ΕΕ, ένα για τη στρατιωτική κινητικότητα που στοχεύει στη διευκόλυνση της διασυνοριακής διέλευσης και ένα άλλο για την κυβερνοάμυνα.

Σύμφωνα με τον Ρικλί, η Ελβετία θέλει να αποδείξει ότι «διαδραματίζει τον ρόλο της» σε περίπτωση που η ουδέτερη χώρα χρειαστεί στρατιωτική βοήθεια από χώρες της ΕΕ ή το ΝΑΤΟ.

«Υπάρχει ένα στοιχείο φήμης της Ελβετίας, η οποία θεωρείται δυνητικά ‘’μοναχικός καβαλάρης’’ που δεν συνεργάζεται με ευρωπαϊκά κράτη», είπε. «Αν θέλει να επωφεληθεί από τη βοήθεια των Ευρωπαίων εταίρων της, πρέπει να δώσει κάτι πίσω».