Γιατί οι εργαζόμενοι στην Ιαπωνία δεν μπορούν να παραιτηθούν από τη δουλειά τους;

Η Γιαπωνέζα Γιούκι Γουατανάμπε συνήθιζε να περνάει 12 ώρες τη μέρα, κάθε μέρα, στο γραφείο. Και αυτό θεωρείτο μια σύντομη βάρδια. στη δουλειά..

Μια τυπική εργάσιμη ημέρα από 9:00 έως 21:00 είναι το ελάχιστο. «Το αργότερο που θα έφευγα (από το γραφείο) θα ήταν στις 11 το βράδυ», δήλωσε η 24χρονη, η οποία εργαζόταν για ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρονικών πληρωμών της Ιαπωνίας.

Οι απαιτήσεις ήταν τόσο μεγάλες που η Watanabe -η οποία μίλησε στο CNN με ψευδώνυμο, από φόβο μήπως θέσει σε κίνδυνο τις μελλοντικές προοπτικές εργασίας της- άρχισε να εμφανίζει προβλήματα υγείας. Έτρεμαν τα πόδια της και αντιμετώπιζε προβλήματα με το στομάχι της.

Ήξερε ότι έπρεπε να παραιτηθεί, αλλά υπήρχε ένα πράγμα που την εμπόδιζε: Η διαβόητη εργασιακή κουλτούρα της Ιαπωνίας.

Η παραίτηση θεωρείται ασέβεια

Το να ζητήσει κάποιος να φύγει στην ώρα του από την εργασία του ή να πάρει κάποια άδεια μπορεί να γίνει αρκετά περίπλοκο -αυτό το βιώνουμε όλοι. Ακόμα πιο δύσκολο είναι η υποβολή παραίτησης, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως η απόλυτη μορφή ασέβειας στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, όπου οι εργαζόμενοι παραδοσιακά παραμένουν σε έναν εργοδότη για δεκαετίες, αν όχι για μια ολόκληρη ζωή!

Η Γουατανάμπε ήταν δυσαρεστημένη στην προηγούμενη δουλειά της, λέγοντας ότι ο πρώην προϊστάμενός της την αγνοούσε συχνά, κάνοντάς την να αισθάνεται άσχημα. Αλλά δεν τολμούσε να παραιτηθεί.

«Δεν ήθελα ο πρώην εργοδότης μου να αρνηθεί την παραίτησή μου και να με κρατήσει περισσότερο στην εργασία μου», δήλωσε στο CNN.

Βρήκε όμως έναν τρόπο να βάλει τέλος στο αδιέξοδο. Απευθύνθηκε στο Momuri, ένα πρακτορείο... ειδικό στις παραιτήσεις που βοηθά τους διστακτικούς υπαλλήλους να εγκαταλείψουν τα εκφοβιστικά αφεντικά τους.

Με την αξία ενός πολυτελούς δείπνου, πολλοί Ιάπωνες εργαζόμενοι προσλαμβάνουν αυτές τις εταιρείες μεσολάβησης για να τους βοηθήσουν να παραιτηθούν χωρίς άγχος.

Ο κλάδος υπήρχε πριν την Covid. Όμως η ζήτηση αυξήθηκε μετά την πανδημία, αφού τα χρόνια εργασίας από το σπίτι ώθησαν ακόμη και μερικούς από τους πιο πιστούς εργαζόμενους της Ιαπωνίας να προβληματιστούν σχετικά με την καριέρα τους, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες του ανθρώπινου δυναμικού.

Τον θεώρησαν «καταραμένο» επειδή παραιτήθηκε

Η Shiori Kawamata, υπεύθυνη λειτουργίας της Momuri, δήλωσε ότι μόνο τον περασμένο χρόνο έλαβαν έως και 11.000 αιτήσεις από πελάτες.

Η επιχείρηση που βρίσκεται στο Minato, μια από τις πιο πολυσύχναστες επιχειρηματικές περιοχές του Τόκιο, ξεκίνησε το 2022 με το όνομά της, «Momuri», να σημαίνει «δεν μπορώ να το κάνω αυτό πια» στα ιαπωνικά.

Με κόστος 22.000 γιεν (περίπου 150 δολάρια) -ή 12.000 γιεν για όσους εργάζονται με μερική απασχόληση- δεσμεύεται να βοηθήσει τους εργαζόμενους να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους, να διαπραγματευτούν με τις εταιρείες τους και να παράσχει συστάσεις για δικηγόρους σε περίπτωση νομικών διαφορών.

«Μερικοί άνθρωποι έρχονται σε εμάς αφού η επιστολή παραίτησής τους σκίστηκε τρεις φορές και οι εργοδότες δεν τους αφήνουν να παραιτηθούν ακόμη και όταν γονατίζουν στο έδαφος για να υποκλιθούν», είπε, δίνοντας έτσι ακόμη ένα παράδειγμα της υποτιμητικής εργασιακής κουλτούρας στην Ιαπωνία.

«Μερικές φορές δεχόμαστε τηλεφωνήματα από ανθρώπους που κλαίνε και μας ρωτούν αν μπορούν να παραιτηθούν από τη δουλειά τους με βάση τον νόμο. Τους λέμε ότι είναι εντάξει και ότι η παραίτηση από τη δουλειά τους είναι εργασιακό δικαίωμα», πρόσθεσε η Kawamata.

Ορισμένοι εργαζόμενοι παραπονιούνται ότι τα αφεντικά τους παρενοχλούν αν προσπαθήσουν να παραιτηθούν. Μερικοί, για παράδειγμα, πηγαίνουν στα σπίτια τους και τους χτυπάνε το κουδούνι και δεν φεύγουν.

Για έναν άλλο που παραιτήθηκε, αυτό που θα έπρεπε να ήταν μια απλή υπόθεση πήρε μια παράξενη τροπή. Το άτομο οδηγήθηκε σε έναν ναό στο Κιότο από το αφεντικό του. «Του είπαν να πάει στο ναό Onmyoji επειδή "ήταν καταραμένος"».

Θάνατος από υπερκόπωση

Η Ιαπωνία έχει εδώ και καιρό μια παράδοση... υπερκόπωσης. Οι εργαζόμενοι σε διάφορους τομείς αναφέρουν τιμωρητικά ωράρια, υψηλή πίεση από τους προϊσταμένους και υποταγή στην εταιρεία. Αυτοί οι εργοδότες είναι ευρέως γνωστοί ως «μαύρες επιχειρήσεις».

Ο καθηγητής ανθρώπινου δυναμικού Hiroshi Ono, από τη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Hitotsubashi στο Τόκιο, δήλωσε ότι η κατάσταση έχει γίνει τόσο πιεστική που η κυβέρνηση έχει αρχίσει να δημοσιεύει έναν κατάλογο αντιδεοντολογικών εργοδοτών για να παρεμποδίσει την ικανότητά τους να προσλαμβάνουν, ενώ προειδοποιεί τους αιτούντες εργασία για τους κινδύνους που ενέχει η εργασία σε αυτές τις εταιρείες.

Περισσότερες από 370 εταιρείες έχουν μπει σε μαύρη λίστα σε ολόκληρη τη χώρα από τότε που ξεκίνησε ο κατάλογος το 2017.

Το άγχος έχει αποδειχθεί μοιραίο εδώ και δεκαετίες, όπως αποδεικνύεται από ένα φαινόμενο που ονομάζεται «karoshi» ή «θάνατος από υπερκόπωση».

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας, 54 άτομα πέθαναν από εγκεφαλικές και καρδιακές παθήσεις που προκλήθηκαν από την εργασία το 2022, αριθμός που αποτελεί στην πραγματικότητα σημαντική μείωση σε σχέση με τα 160 άτομα που καταγράφηκαν πριν από δύο δεκαετίες.

Ένας 31χρονος δημοσιογράφος πολιτικού ρεπορτάζ του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα NHK πέθανε το 2017 μετά από καρδιακή ανεπάρκεια που προκλήθηκε από τις πολλές ώρες εργασίας. Εργάστηκε επί 159 ώρες υπερωρίες τον μήνα πριν από τον θάνατό της.

Πέντε χρόνια αργότερα, ένας 26χρονος γιατρός από νοσοκομείο του Κόμπε αυτοκτόνησε αφού εργάστηκε περισσότερες από 200 ώρες υπερωρίες σε έναν μόνο μήνα.