Από «πραξικοπηματίας» σε «κύριος Σίσι»: Η πολιτική αναστροφή του Ερντογάν και πώς το ελληνο-αιγυπτιακό μνημόνιο ανέτρεψε τις τουρκικές φιλοδοξίες

Η απήχηση της συνάντησης Ερντογάν-Σίσι στην Τουρκία ήταν μεγάλη και πολυδιάστατη.

Από τη μία, τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ τονίζουν την ανακολουθία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, υπενθυμίζοντας ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, που επί σειρά ετών χαρακτήριζε τον Αιγύπτιο πρόεδρο ως «πραξικοπηματία» και «δικτάτορα», πλέον υποδέχεται με τιμές τον ίδιο ηγέτη, σε μια προσπάθεια να επαναπροσδιορίσει τη θέση της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.

Από την άλλη, η φιλοκυβερνητική πλευρά υμνεί τη συνάντηση ως μια αναγκαία στρατηγική κίνηση, προκειμένου η Τουρκία να ενισχύσει την επιρροή της στην ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και με το κόστος της επαναπροσέγγισης με ηγέτες που παλαιότερα αντιμετωπίζονταν ως «εχθροί».

Όσον αφορά την τουρκική ανάλυση, στο επίκεντρο την επόμενη ημέρα της επίσκεψης βρίσκεται η γεωστρατηγική σημασία της ανατολικής Μεσογείου, με ιδιαίτερη έμφαση στο ελληνο-αιγυπτιακό μνημόνιο, το οποίο, μετά την επίσκεψη Σίσι στην Άγκυρα, προκαλεί αντικρουόμενες εκτιμήσεις.

Φιλοκυβερνητικός τύπος: Νέα σελίδα

Ο φιλοκυβερνητικός τύπος προβάλλει την επίσκεψη Σίσι ως σημείο καμπής στις σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου. Τα πρωτοσέλιδα της Σαμπάχ, της Τουρκιγέ και της Μιλιέτ εστιάζουν στην κοινή στάση για την Παλαιστίνη, με την οποία υποστηρίζεται η ανάγκη για μόνιμη κατάπαυση του πυρός και η ίδρυση Παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ. Στην ίδια γραμμή, η Τακβίμ επικεντρώνεται στις συμφωνίες που υπεγράφησαν, αναδεικνύοντας τα οικονομικά οφέλη της συνάντησης, ενώ η Τουργκιούν αναφέρεται σε μια "περίοδο φιλίας" μεταξύ των δύο χωρών.

Αυτή η αισιόδοξη οπτική ενισχύει το αφήγημα του Ερντογάν ότι η Τουρκία έχει επανακατακτήσει τον ρόλο της ως περιφερειακός παίκτης. Η επίσκεψη παρουσιάζεται ως επιτυχία, με στόχο τη σταθεροποίηση των σχέσεων στην ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σε κρίσιμα ζητήματα, όπως στην ενεργειακή ασφάλεια.

Αντιπολιτευόμενος τύπος: Κυβίστηση και πολιτικοί ελιγμοί

Από την άλλη πλευρά, τα αντιπολιτευόμενα μέσα όπως η Σοζτζού, η Καράρ και η Μπιργκιούν δεν παραλείπουν να καυτηριάσουν την τακτική αυτή ως ένδειξη πολιτικής ανακολουθίας. Ο τίτλος της Σοζτζού «Ήταν ο πραξικοπηματίας Σίσι και έγινε κύριος Σίσι» υπογραμμίζει το πόσο απότομη ήταν η αλλαγή στη στάση του Ερντογάν, ο οποίος μέχρι πρόσφατα κατηγορούσε τον Σίσι για την ανατροπή του Μόρσι και για «πραξικοπηματική» πολιτική.

«Η ένταση μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου, η οποία χρησιμοποιούνταν για χρόνια ως προεκλογική εκστρατεία στην εσωτερική πολιτική, έχει τελειώσει επισήμως», σχολιάζει.

Η αλλαγή αυτή προκαλεί αντιδράσεις, με την κοινή γνώμη να αντιμετωπίζει τις διπλωματικές εναλλαγές του προέδρου με κριτική διάθεση, όπως φάνηκε και στην ειρωνική στάση της Μπιργκιούν για τον ξεχασμένο χαιρετισμό της Rabia.

Κριτική στην εξωτερική πολιτική

Τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ επικεντρώνονται στις συνέπειες αυτών των ελιγμών για την εικόνα της Τουρκίας. Όπως αναφέρει η Καράρ σε άρθρο της, η επίσκεψη μπορεί να ερμηνευτεί ως δείγμα της εξωτερικής πολιτικής που χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες και ανατρεπτικές αλλαγές. Η συνεργασία με τον Σίσι, που μέχρι πρόσφατα ήταν "αποδιοπομπαίος τράγος" για την τουρκική κυβέρνηση, προβάλλεται ως μέρος μιας στρατηγικής επαναπροσέγγισης, με κύριο στόχο την ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, το ζήτημα του ελληνοαιγυπτιακού μνημονίου συνεχίζει να αποτελεί ακανθώδες θέμα για την τουρκική διπλωματία, με τα μέσα να τονίζουν ότι οι διαφορές απόψεων γύρω από αυτό παραμένουν.

Το ελληνο-αιγυπτιακό μνημόνιο και τα αδιέξοδα

Η φιλία, όταν εξυπηρετεί στρατηγικές ανάγκες, γίνεται συχνά ένα ευέλικτο εργαλείο πολιτικής. Η στρατηγική προσέγγιση της Τουρκίας με την Αίγυπτο, όμως, φαίνεται να σκοντάφτει πάνω σε πολύπλοκες γεωπολιτικές και ενεργειακές εξισώσεις, με το ελληνο-αιγυπτιακό μνημόνιο να αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα. Πόσο εφικτή είναι η σύγκλιση συμφερόντων των δύο χωρών, όταν το μνημόνιο αυτό υπονομεύει τις τουρκικές φιλοδοξίες στην ανατολική Μεσόγειο;

Στο άρθρο του έγκριτου Τούρκου αναλυτή διεθνών σχέσεων Φεχίμ Ταστεκίν, που δημοσιεύθηκε στην ανεξάρτητη ιστοσελίδα Gazete Duvar, τονίζεται ότι η προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου έγινε αναγκαστικά λόγω της αλλαγής στάσης του Ερντογάν, κυρίως υπό την πίεση των εξελίξεων στην ανατολική Μεσόγειο. Η βασική στρατηγική σκέψη πίσω από αυτήν την κίνηση είναι η διατάραξη της ενεργειακής εξίσωσης που ευνοεί την Ελλάδα και την Κύπρο, μέσω της υπογραφής συμφωνιών θαλάσσιας δικαιοδοσίας.

Παρόλο που η Άγκυρα προσπάθησε να εξασφαλίσει συμμαχίες με τη Λιβύη, η απάντηση της Αιγύπτου ήταν καθοριστική. Το Κάιρο προχώρησε σε μια στρατηγική συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας με την Ελλάδα, η οποία όχι μόνο ανέτρεψε τις τουρκικές φιλοδοξίες, αλλά και έβαλε τέλος στις προσπάθειες της Τουρκίας να ελέγξει την ανατολική Μεσόγειο. Η συμφωνία αυτή υπήρξε μια καταλυτική απάντηση στις κινήσεις της Άγκυρας, ακυρώνοντας τη συνεργασία της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη και δημιουργώντας νέα δεδομένα στον γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής.

Αντίθετα με τις προσδοκίες της Τουρκίας, η Αίγυπτος δεν φαίνεται διατεθειμένη να απογοητεύσει την Ελλάδα και την Κύπρο στο πλαίσιο της εξομάλυνσης των σχέσεων με την Άγκυρα. Αυτό αποδεικνύει ότι οι στρατηγικές συμφωνίες που υπεγράφησαν με την Τρίπολη δεν έχουν πραγματικό μέλλον, καθώς η Λιβύη παραμένει διαιρεμένη, και οι συμφωνίες με μεταβατικές κυβερνήσεις είναι αμφιλεγόμενης νομιμότητας.

Επιπλέον, η ενίσχυση των ενεργειακών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, παρά την αύξηση των αγορών LNG από την Αίγυπτο, δεν αρκεί για να διασφαλίσει την τουρκική κυριαρχία στην περιοχή. Η πραγματικότητα δείχνει ότι η Αίγυπτος αναγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου στις εξελίξεις της ανατολικής Μεσογείου, ενώ η Τουρκία παραμένει σε μια δυσμενή θέση, ειδικά στο ζήτημα της Λιβύης, όπου οι δύο χώρες ανταγωνίζονται για τον έλεγχο της περιοχής.

Συνολικά, ο Ερντογάν μπορεί να περιμένει τη συνεργασία του Σίσι σε ορισμένα ζητήματα, αλλά η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών δεν φαίνεται να υπονομεύει τις σταθερές σχέσεις της Αιγύπτου με την Ελλάδα και την Κύπρο.