Απαγόρευση κινητών στα σχολεία: Λειτουργεί το μέτρο; Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Ένα μέτρο το οποίο έχει ανοίξει τη συζήτηση όσον αφορά την αποτελεσματικότητα αλλά και την εφαρμογή του είναι η απαγόρευση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία.

Στη χώρα μας αλλά και στη γειτονική Ιταλία, σύμφωνα με τη νομοθεσία,  οι μαθητές επιτρέπεται να έχουν μαζί τους κινητά κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, ωστόσο η χρήση των τηλεφώνων απαγορεύεται. Στην Ολλανδία, κάποια σχολεία τον τελευταίο καιρό, έχουν εφαρμόσει το μέτρο της καθολικής απαγόρευσης των κινητών εντός των εγκαταστάσεών τους.

Για τους εργαζόμενους στο Calvijn College του Άμστερνταμ, η αλλαγή του κλίματος είναι σαρωτική από όταν το μέτρο ξεκίνησε να εφαρμόζεται. Οι μαθητές, από τη στιγμή που κλήθηκαν να αφήνουν τα τηλέφωνά τους στο σπίτι ή να τα έχουν απενεργοποιημένα καθ’ όλη τη διάρκεια των μαθημάτων, άλλαξαν άρδην στάση ενώ, οι υπεύθυνοι του σχολείου παρακολουθούσαν έκθαμβοι την αλλαγή της κουλτούρας του χώρου.

«Πιστεύετε ότι ζούμε στο 1800;»

Το Calvijn College είναι ένα από τα πρώτα σχολεία στην Ολλανδία που απαγόρευσε τα κινητά τηλέφωνα και, τέσσερα χρόνια αργότερα, οι υπεύθυνοι του εκπαιδευτικού ιδρύματος υποστηρίζουν ότι το κλίμα έχει αλλάξει καθοριστικά. Όταν, πριν από έξι χρόνια, άρχισε να συζητείται το μέτρο, κάποιοι από τους μαθητές του Calvijn αντέδρασαν έντονα. Όπως εξηγεί στον Guardian ο πρόεδρος του σχολείου, Jan Bakker, «μας ρώτησαν αν πιστεύουμε ότι ζούσε στο 1800». Στο Calvijn College φοιτούν παιδιά από 12 έως 18 ετών. Η πλειοψηφία υποστήριξε την ιδέα ωστόσο υπήρξε ένα 20% γονέων, καθηγητών και μαθητών, που εξέφρασαν την κάθετη αντίθεσή τους. Οι γονείς ανησυχούσαν ότι δε θα μπορούσαν να βρουν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κάποιοι από τους εκπαιδευτικούς υποστήριξαν ότι θα ήταν καλύτερο το σχολείο να «αγκαλιάσει» τις νέες τεχνολογίες, αντί να τις αποφεύγει. Το σχέδιο, παρά τις αντιδράσεις προχώρησε κανονικά καθώς, όπως εξηγεί ο Bakker, «περπατούσαμε στους διαδρόμους και την αυλή του σχολείου και βλέπαμε όλα τα παιδιά “καρφωμένα” στα smartphones τους.  Δε συζητούσαμε μεταξύ τους, ούτε έπαιζαν – τα τραπέζια του πινγκ πονγκ ήταν άδεια. Βασικά χάναμε την κοινωνική κουλτούρα».

Πλέον, το Calvijn College και η πολιτική του κατά της χρήσης των κινητών, δεν αποτελεί εξαίρεση στην Ολλανδία και ενώ, σε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη, οι μαθητές επιστρέφουν αυτές τις μέρες στις σχολικές αίθουσες, ολοένα και περισσότεροι θα κληθούν να αφήσουν τις smartphone συσκευές τους εκτός: στη Γαλλία, 200 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δοκιμάζουν την απαγόρευση ενώ σε Βαλονία, Βρυξέλλες και Βέλγιο, τα γαλλόφωνα δημοτικά έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή του μέτρου. Στην Ουγγαρία, ένα νέο διάταγμα απαιτεί από εκπαιδευτικούς και εργαζόμενους σε σχολεία να κατάσχουν smartphones και σχετικές συσκευές, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων.

Ο Bakker ισχυρίζεται ότι, «ό,τι είχαμε χάσει, το πήραμε ουσιαστικά πίσω. Οι μαθητές έπαιζαν και μιλούσαν μεταξύ τους. Ενώ διέκοπταν πολύ λιγότερο κατά τη διάρκεια των μαθημάτων». Στην Ολλανδία, και άλλα σχολεία άρχισαν να εξετάζουν και να εφαρμόζουν την απαγόρευση, Τον Ιανουάριο του 2024, μπήκε στον δημόσιο διάλογο και η κυβέρνηση της χώρας, προτρέποντας τις διοικήσεις των σχολείων να προχωρήσουν στην εφαρμογή του μέτρου απαγόρευσης smartphones, tablets και smartwatches στα γυμνάσια. Η σύσταση, πρόσφατα, επεκτάθηκε και για τα δημοτικά σχολεία.

Περισσότερη κοινωνική αλληλεπίδραση, λιγότερο bullying

Στα τέλη του περασμένου έτους, και καθώς τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη την Ολλανδία ετοιμάζονταν να ακολουθήσουν τις συστάσεις, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Radboud άδραξαν την ευκαιρία να αποκτήσουν μία σαφή εικόνα του πριν και του μετά την εφαρμογή. Κατέγραψαν τις απαντήσεις εκατοντάδων μαθητών και γονέων, καθώς και δεκάδων εκπαιδευτικών, σχετικά με την επικείμενη -τότε- κατάργηση των κινητών τηλεφώνων στους χώρους δύο σχολείων. Τρεις μήνες μετά την επιβολή της απαγόρευσης, επισκέφθηκαν τα εν λόγω σχολεία εκ νέου. Από τη στιγμή που τα smartphones βγήκαν εκτός ορίων σχολείου, το 20% των μαθητών ανέφερε ότι ήταν λιγότερο αφηρημένοι, σύμφωνα με τον Loes Pouwels, εκ των ερευνητών του πανεπιστημίου. Στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας, οι εκπαιδευτικοί ισχυρίστηκαν ότι οι μαθητές ήταν περισσότερο προσεκτικοί και συγκεντρωμένοι στη δουλειά τους εντός της τάξης. «Νομίζω ότι, όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία, μιλάμε συνολικά για κάτι θετικό», τονίζει ο Pouwels στο βρετανικό μέσο. Επιπλέον, πολλοί μαθητές ανέφεραν ότι οι κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις στην πραγματική ζωή αυξήθηκαν, καθώς και ότι η ταχύτητα των εν λόγω αλληλεπιδράσεων βελτιώθηκε αισθητά. Διαπιστώθηκε επίσης μείωση των περιστατικών διαδικτυακού bullying, καθώς τα παιδιά περνούσαν πολύ περισσότερο χρόνο εκτός σύνδεσης.

Η ιδέα, ωστόσο, τρεις μήνες μετά την απαγόρευση, δεν είχε «αγκαλιαστεί» από όλους τους μαθητές. Περίπου το 40% των παιδιών δήλωσε ότι, χωρίς τα κινητά τους τηλέφωνα απολάμβαναν καλύτερα τα διαλείμματα τους. Στον αντίποδα, ένα 37% ισχυρίστηκε ότι, τους έλειπαν τα τηλέφωνά τους. «Πολλές από τις φορές που δεν έχω διάθεση -μού συμβαίνει συχνά- αναγκάζομαι να κοινωνικοποιηθώ», είπε ένας από τους ερωτηθέντες μαθητές στους ερευνητές.

Οι εργαζόμενοι του Calvijn College, πάντως, δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι, η απαγόρευση, ήταν ένα θετικό βήμα. Όταν πρωτοεφαρμόστηκε το μέτρο, συζητούνταν το εάν, τελικά, θα επιτρεπόταν στους μεγαλύτερους μαθητές, να χρησιμοποιούν τα κινητά τους κατά την παραμονή τους στο σχολείο. Όπως εξηγεί ο Bakker, όμως, η ιδέα εγκαταλείφθηκε πολύ σύντομα, μετά τις αλλαγές που παρατήρησαν στην κουλτούρα του σχολείου. «Αυτή η συζήτηση έχει τελειώσει. Κανείς δε μιλάει γι’ αυτό», υπογραμμίζει. Αντ’ αυτού, οι υπεύθυνοι του σχολείου νιώθουν πλέον περήφανοι που προηγήθηκαν της γενικής εφαρμογής του δραστικού μέτρου. «Υπήρξε μία εποχή που ο κόσμος έλεγε ότι δεν είμαστε ένα σύγχρονο σχολείο, αλλά οπισθοδρομικοί», λέει ο  Bakker ο οποίος καταλήγει πως, «αισθάνομαι μία ωραία επιβεβαίωση, ότι οι κόποι μας δεν πήγαν χαμένοι».