Η νέα, σκληρή μεταναστευτική πολιτική της Τουρκίας - Επαναπροωθήσεις με το προσωπείο του «εθελοντισμού»

Ενώ ο Ερντογάν συνεχίζει να καλεί για συνάντηση με τον Άσαντ με το προσφάτως εφευρεθέν επιχείρημα ότι "εκατομμύρια περιμένουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους", οι πρακτικές επαναπροωθήσεων των Σύρων προσφύγων – πολλές φορές χωρίς διαφάνεια και κατά παράβαση των διεθνών συμφωνιών – γίνονται όλο και πιο σκληρές. Οι καταγγελίες για απάνθρωπες συνθήκες στα 28 κέντρα επαναπατρισμού, που διαθέτει η Τουρκία, και η πίεση που ασκείται στους Σύρους πρόσφυγες να υπογράψουν έγγραφα "εθελούσιας επιστροφής", αποκαλύπτουν το σκληρό πρόσωπο της νέας μεταναστευτικής πολιτικής, που εφαρμόζει η Τουρκία.

Η σκλήρυνση έχει οδηγήσει σε ταχείες διαδικασίες απέλασης, με οργανώσεις να καταγγέλλουν έλλειψη διαφάνειας και μη δίκαιες δίκες. Από το 2020 έως το 2024, ο συνολικός αριθμός των Σύρων προσφύγων μειώθηκε από 3.737.369 σε 3.095.039, αντανακλώντας την ενίσχυση της ρητορικής κατά των προσφύγων.

“Ένα απρόσιτο μαύρο κουτί”

Σύροι κρατούνται στα κέντρα επαναπατρισμού μετά από κατηγορίες, συχνά χωρίς αποδείξεις, από γείτονες ή εργοδότες, ή εμπλοκής τους σε περιστατικά με την αστυνομία. Στα «μαύρα κουτιά», όπως περιγράφονται τα κέντρα, η επικοινωνία είναι περιορισμένη, ακόμη και με δικηγόρους ή προξενικές αρχές. Οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν δύο επιλογές: εθελούσια επιστροφή στη Συρία ή μεταφορά σε τρίτη χώρα, όπου οι Σύροι μπορούν να εισέλθουν χωρίς βίζα, όπως η Δομινικανή Δημοκρατία ή η Αϊτή.

Παρά τη νομική υποχρέωση της Τουρκίας να μην επαναπροωθεί άτομα σε επικίνδυνες χώρες, όπως η Συρία, εκθέσεις των ΗΕ, και της Διεθνούς Αμνηστίας, δείχνουν ότι η Τουρκία αθετεί τις υποσχέσεις της.

Είναι «εθελοντική» η επιστροφή;

Αναφορές από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκαλύπτουν ότι πολλοί πρόσφυγες στην Τουρκία αναγκάζονται να υπογράψουν έγγραφα εκούσιου επαναπατρισμού υπό πίεση. Σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) του 2022, κρατούμενοι ανέφεραν ότι οι αρχές χρησιμοποιούσαν βία κατά όσων αρνούνταν να υπογράψουν, ενώ δεν επιτρεπόταν στους πρόσφυγες να διαβάσουν ή να ενημερωθούν για τα έγγραφα.

Άλλες καταγγελίες αναφέρουν ότι οι πρόσφυγες αναγκάζονται να υπογράψουν έγγραφα απέλασης υπό απειλή φυλάκισης ή τους αφαιρούνται τα διαβατήρια πριν εγκαταλειφθούν στα σύνορα. Ακυρώνουν άδειες παραμονής μετά από ελέγχους στα σπίτια τους, όταν δεν εντοπίζονται εκείνη την ώρα και απελαύνονται. Επιπλέον, οι αρχές καταγράφουν τελευταίο με βίντεο τους μετανάστες που δηλώνουν ότι επιστρέφουν ‘οικειοθελώς’.

Επτά έως οκτώ λεωφορεία γεμάτα με απελαθέντες, κυρίως άνδρες, περνούν τα τουρκο-συριακά σύνορα κάθε μέρα.