Η ιατρική γυρνά το βλέμμα της... στην κλιματική κρίση: Πώς αλλάζουν οι σπουδές των νέων γιατρών με τα νέα δεδομένα

Οι ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως ο δάγκειος πυρετός και η ελονοσία, θα αποτελέσουν το μεγαλύτερο μέρος της διδακτέας ύλης στις ιατρικές σχολές σε όλη την Ευρώπη τα επόμενα χρόνια λόγω των αλλαγών που συντελούνται στο περιβάλλον. Ναι, ακόμα κι αυτό αλλάζει λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Αλλάζει όλη η διδακτέα ύλη

Οι μελλοντικοί γιατροί, στην πράξη, σύμφωνα με τον Guardian, θα λαμβάνουν περισσότερη εκπαίδευση σχετικά με τον τρόπο αναγνώρισης και αντιμετώπισης της θερμοπληξίας, ενώ αναμένεται να επεκτείνουν τις γνώσεις τους για θεραπευτικά εργαλεία, όπως οι αναπνευστήρες για το άσθμα, δήλωσαν οι επικεφαλής των ιατρικών σχολών, ανακοινώνοντας τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Εκπαίδευση για το Κλίμα και την Υγεία (Enche).

Με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, 25 ιατρικές σχολές από χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο και η Γαλλία θα ενσωματώσουν μαθήματα σχετικά με το κλίμα στην εκπαίδευση περισσότερων από 10.000 φοιτητών.

Η Δρ Camille Huser του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης είπε χαρακτηριστικά: «Οι γιατροί του μέλλοντος θα έρθουν σε επαφή με μια διαφορετική σειρά παρουσιάσεων και ασθενειών που δεν είχαν την ευκαιρία να δουν ως τώρα».

Το πιο θερμό καλοκαίρι φέτος

Ας μην ξεχνάμε πως φέτος ήταν το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη και οι αλλαγές που καταγράφονται αυξάνουν τις πιέσεις στις υπηρεσίες υγείας.

Έντομα που μεταδίδουν ασθένειες, όπως τα κουνούπια, επεκτείνουν το εύρος τους και εντοπίζονται σε νέες περιοχές, υποβοηθούμενα από τις αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις. Οι χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις, ο διαβήτης και οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να επηρεαστούν από παράγοντες όπως οι ακραίες καιρικές συνθήκες ή η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τα νέα δεδομένα στη διδασκαλία είναι υπό διαμόρφωση, δήλωσε η Huser. Όπως παράλληλα εξήγησε, η κλιματική αλλαγή δεν δημιουργεί απαραίτητα μια εντελώς νέα σειρά ασθενειών που δεν έχουμε δει στο παρελθόν, αλλά επιδεινώνει αυτές που υπάρχουν.

«Ο διαβήτης, για παράδειγμα, δεν είναι μια πάθηση που δεν συνδέεται καθόλου με την κλιματική αλλαγή, αλλά τα συμπτώματα και οι επιπλοκές γίνονται συχνότερα και χειρότερα για τους ανθρώπους που ζουν σε έναν κόσμο όπου το κλίμα έχει αλλάξει», εξήγησε.

Η μικροβιακή αντοχή, με βάση την οποία τα παθογόνα εξελίσσονται έτσι ώστε τα υπάρχοντα φάρμακα να μην τα αντιμετωπίζουν πλέον αποτελεσματικά, επιδεινώνεται επίσης από την κλιματική αλλαγή και η Huser δήλωσε ότι αυτό θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται και στη διδασκαλία.

Οι φοιτητές θα διδάσκονται συν τοις άλλοις να προάγουν τα πλεονεκτήματα του περπατήματος, των μετακινήσεων με ποδήλατο αντί για το αυτοκίνητο, αλλά και της «πράσινης συνταγογράφησης», με βάση την οποία οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αναλάβουν δραστηριότητες όπως η κηπουρική και η δενδροφύτευση. Και τα δύο προσφέρουν οφέλη για την υγεία των ατόμων, ενώ είναι και θετικά για το περιβάλλον.

Η Huser είπε επίσης πως η ενθάρρυνση των ανθρώπων να φροντίζουν την υγεία τους έχει «τεράστια οφέλη για τους ίδιους προσωπικά», την ώρα που μπορεί να μειώσει και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Στη συνέχεια της παρουσίασης των πλεονεκτημάτων των νέων σχεδιασμών, η ειδικός πρόσθεσε πως πολλοί άνθρωποι δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης είναι υπεύθυνος για τις ίδιες ή και περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ό,τι η αεροπορική βιομηχανία. «Όταν πετάτε κάπου, αισθάνεστε πολύ ένοχοι, αλλά όταν πηγαίνετε στο γιατρό, δεν αισθάνεστε ένοχοι».

Οι φοιτητές θα δουν πώς οι αλλαγές στη διαχείριση μιας πάθησης μπορούν να έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον. Οι εισπνευστήρες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άσθματος εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου, οπότε η διατήρηση της κατάστασης υπό έλεγχο όχι μόνο ωφελεί τον ασθενή αλλά μειώνει και την ίδια τη χρήση εισπνευστήρων. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να είναι σε θέση να στραφούν σε εισπνευστήρες ξηρής σκόνης, οι οποίοι εκλύουν λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου.

Στο μεταξύ, ενώ έχουν υπάρξει αποσπασματικές πρωτοβουλίες σε θεσμικό επίπεδο, οι υπεύθυνοι του δικτύου δήλωσαν ότι αυτή είναι η πρώτη κοινή προσπάθεια για τη διδασκαλία των προπτυχιακών φοιτητών ιατρικής. Το δίκτυο θα προσπαθήσει επίσης να επηρεάσει τους φορείς που καθορίζουν τα εθνικά προγράμματα σπουδών, όπως το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ώστε η κλιματική κρίση να γίνει υποχρεωτικό μέρος της εκπαίδευσης όλων των γιατρών.

Ο καθηγητής Iain McInnes, συνεργάτης της Huser, επίσης από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, δήλωσε ότι στόχος του δικτύου είναι «η ενσωμάτωση της συζήτησης στα προγράμματα σπουδών της Ιατρικής, ώστε οι γιατροί του μέλλοντος να είναι όλοι πλήρως εκπαιδευμένοι σχετικά με τη συζήτηση και να μην αισθάνονται ότι πρόκειται μόνο για ένα θέμα... προεκλογικής εκστρατείας.

Στήριξη από τον ΠΟΥ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υποστηρίζει σαφώς την πρωτοβουλία, μαζί με ιδιωτικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των AstraZeneca, Bupa, GSK, Novartis, Novo Nordisk, Roche και Sanofi, ως μέλη της ομάδας εργασίας για τα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο.

Τα αριθμητικά δεδομένα

Σημειώνεται ότι το 2021, η ΕΕ έκανε την κλιματική ουδετερότητα νομικά δεσμευτική για την ΕΕ, με στόχο επίτευξης καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Έθεσε ενδιάμεσο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% έως το 2030.

Μια έκθεση του 2023 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ανέφερε ότι οι χώρες της ΕΕ προβλέπουν κοινή μείωση των καθαρών εκπομπών κατά 43% έως το 2030, με τις πολιτικές και τα μέτρα που εφαρμόζονται επί του παρόντος. Το επίπεδο μείωσης των εκπομπών θα ανέλθει στο 48% εάν λαμβάνονταν υπόψη τα επί του παρόντος προγραμματισμένα πρόσθετα μέτρα.

Ο τομέας των μεταφορών είναι ο μόνος που καταγράφει αύξηση εκπομπών σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Οι μεταφορές ευθύνονται για το 30% σχεδόν των συνολικών εκπομπών CO2 της ΕΕ, εκ των οποίων το 72% προέρχεται από τις οδικές μεταφορές.

H διεθνής αεροπλοΐα και ναυτιλία εκπροσωπούν λιγότερο από το 3,5% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ αλλά καθιστούν την ταχύτερα αυξανόμενη πηγή εκπομπών. Οι εκπομπές που προέρχονται από τα αεροπλάνα αναμένεται να είναι 10 φορές υψηλότερες το 2050 σε σύγκριση με το 1990, ενώ οι εκπομπές των πλοίων ενδέχεται να αυξηθούν κατά 50%.