Φιντάν: Υπάρχει σύμπλεγμα προβλημάτων με την Ελλάδα, αλλά η ειρήνη στο Αιγαίο δεν περιμένει

Μέσα από μία ρητορική που τονίζεται ο διάλογος, αλλά παράλληλα διαφαίνονται οι επιδιώξεις και οι διεκδικήσεις της Άγκυρας, ο Χακάν Φιντάν, σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή του απόψε στο τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο Χαμπέρ Γκλομπάλ, δίνει το στίγμα της στάσης που θα κρατήσει κατά την συνάντησή του με το Γιώργο Γεραπετρίτη στις 8 Νοεμβρίου στην Αθήνα.

Οι δηλώσεις του αποκαλύπτουν μια προσέγγιση που προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ του διαλόγου και της ισχύος, μιλώντας ξανά για τα θέματα που πρόκειται να θέσει ξανά η Άγκυρα στην Αθήνα, αλλά και για ένα μομέντουμ που υπάρχει αυτή τη στιγμή προκειμένου να προχωρήσει η διευθέτηση με την Ελλάδα.

«Ψάχνουμε λύσεις με την Ελλάδα για να μην αφήσουμε το πρόβλημα στις επόμενες γενιές»

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, στη συνέντευξή του στο τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο Χαμπέρ Γκλομπάλ, μίλησε για ένα "κληρονομικό" πρόβλημα με την Ελλάδα, που οι σημερινοί ηγέτες, Μητσοτάκης και Ερντογάν, αποφάσισαν, έχοντας λάβει ισχυρή στήριξη στις εκλογές του 2023, να μην το αφήσουν στις επόμενες γενιές.

«Με την Ελλάδα, ναι, υπάρχει μια διαδικασία αναζήτησης εξομάλυνσης, ιδιαίτερα σε επίπεδο ηγετών. Σε προηγούμενες περιόδους, από την εποχή που ο πρόεδρός μας ήταν πρωθυπουργός, δηλαδή σε όλες τις κυβερνήσεις που ηγήθηκε, αν δείτε το μοτίβο, όταν έβρισκε έναν πολιτικό παράγοντα κατάλληλο, έδινε πάντα το πράσινο φως σε αυτές τις διερευνητικές συνομιλίες με την Ελλάδα, προκειμένου να δούμε πώς μπορούμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα. Να πάμε (στην Αθήνα) να δούμε, αν αυτό το πρόβλημα μπορεί πραγματικά να λυθεί. Μπορούμε να πάμε οπουδήποτε για να δούμε πώς μπορούμε να υπηρετήσουμε την ανάπτυξη και τη σταθερότητα της περιοχής με ειρηνικό τρόπο. Αυτό ήταν πάντα μέρος του οράματος στην εξωτερική πολιτική. Μετά τις εκλογές του Μαΐου του 2023, έγιναν εκλογές και στην ελληνική πλευρά και ο Μητσοτάκης έλαβε μεγάλη δημόσια υποστήριξη, όπως και ο πρόεδρός μας. Αφού και οι δύο ηγέτες έλαβαν την υποστήριξη του λαού, είπαν: ‘Κληρονομήσαμε αυτό το πρόβλημα από τους προγόνους μας, αλλά ας μην το αφήσουμε στα παιδιά μας, ας καθίσουμε να σκεφτούμε πώς μπορούμε να το λύσουμε μεταξύ μας με πολιτισμένο τρόπο’. Υπάρχει λοιπόν ένα καθήκον που έχει ανατεθεί στους υπουργούς Εξωτερικών για το θέμα αυτό. Πραγματικά αναζητούμε πώς μπορούμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα με ειρηνικό τρόπο, τηρώντας τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας».

«Η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να μην προκαλεί»

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αναγνώρισε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δείχνει καλή θέληση και προωθεί τη συνέχιση των συνομιλιών, παρότι συνεχίζονται περιστατικά και προκλήσεις από την ελληνική πλευρά, όπως είπε. Όταν η τουρκική διπλωματία επαινεί βέβαια τη σύνεση της άλλης πλευράς, η ερώτηση που προκύπτει είναι αν η Άγκυρα ακολουθεί το ίδιο μοτίβο.

«Αυτή είναι η κατάσταση: Και οι δύο πλευρές δείχνουν τη μέγιστη δυνατή ευαισθησία όσον αφορά τη μείωση της έντασης. Υπάρχουν κάποια περιστατικά κατά καιρούς, υπάρχουν προκλήσεις, τις βλέπουμε και εμείς ως Τουρκία. Βλέπουμε όμως ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη ακολουθεί μια στάση προς την κατεύθυνση να μην αυξηθεί η ένταση και να συνεχιστούν οι συνομιλίες με θετικό τρόπο».

Υπάρχει ένα «σύμπλεγμα προβλημάτων» με την Ελλάδα

Ο Χακάν Φιντάν τονίζει, στη συνέχεια, την ανάγκη για πρακτικές λύσεις στα πολυσύνθετα ζητήματα, όπως τα χαρακτηρίζει, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ωστόσο, πίσω από την επιδίωξη της συναίνεσης, παραμένει ότι η Άγκυρα συνεχίσει να περιλαμβάνει στην ατζέντα μία σειρά ζητημάτων, με πρώτο αυτό της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, την οποία χαρακτηρίζει τουρκική, και έπειτα των θαλάσσιων ζωνών.

Ο Φιντάν εξήρε μάλιστα τη σημασία της διατήρησης της ‘ηγετικής’ φυσιογνωμίας του Ερντογάν για την προώθηση μιας παγκόσμιας προοπτικής επίλυσης των διαφορών.

«Πώς μπορούμε να εξελίξουμε αυτή τη διαδικασία σε πρακτικές λύσεις; Διότι υπάρχει ένα σύμπλεγμα προβλημάτων μεταξύ μας: Οι θαλάσσιες περιοχές, ο εναέριος χώρος, η υφαλοκρηπίδα, το πρόβλημα των μειονοτήτων, το πρόβλημα της τουρκικής μειονότητας, της μουσουλμανικής μειονότητας, το πρόβλημα της λατρείας εκεί, ο διορισμός του μουφτή, το πρόβλημα της εκπαίδευσης, οι θέσεις των δύο χωρών στην Κύπρο, τα θέματα που αφορούν τη Μεσόγειο, τα θέματα που αφορούν το Αιγαίο.

Υπάρχει μια άποψη για το πώς μπορούμε να τα λύσουμε όλα αυτά προς όφελος και των δύο χωρών με τρόπο που και οι δύο χώρες μπορούν να αποδεχθούν. Ακόμη και αυτό, ότι υπάρχει ίδια άποψη, είναι στην πραγματικότητα απίστευτα πολύτιμη. Γιατί το λέω αυτό; Τώρα όλοι καταλαβαίνουμε από πολιτική. Ορισμένα θέματα στην πολιτική είναι εξαιρετικά σημαντικά και ευαίσθητα. Εδώ, είναι πραγματικά σημαντικό για την περιοχή και για την ανθρωπότητα να διατηρήσει ο πρόεδρός μας τις ηγετικές του ικανότητες και να επιδιώξει ένα παγκόσμιο όραμα σε ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Προς το παρόν, βλέπουμε την ίδια προσέγγιση και από την ελληνική πλευρά, τόσο στον πρωθυπουργό όσο και στον συνάδελφό μου, τον υπουργό Εξωτερικών. Θεού θέλοντος, οι προσπάθειές μας θα φέρουν συγκεκριμένα αποτελέσματα, αυτή είναι η πρόθεσή μας. Θεού θέλοντος, θα δημιουργηθούν θετικά αποτελέσματα για την τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη, για όλα τα γενικότερα προβλήματα στο Αιγαίο και στα θέματα της Μεσογείου».

«Γιατί οι Έλληνες προκαλούν;»

Ο Τούρκος δημοσιογράφος Μετέ Γιαράρ σε μια προκλητική ερώτηση προς τον Χακάν Φιντάν έκανε λόγο για αντιφατικές δηλώσεις της ελληνικής πλευράς, που ενώ επικαλείται την ειρήνη, προκαλεί με τη ρητορική της. Τόνισε πως δεν έχει ακούσει από την τουρκική ηγεσία (ούτε από τον υπουργό Άμυνας, ούτε από τον υπουργό Εξωτερικών ή Εσωτερικών) κάποια άμεση απειλή προς την Ελλάδα. Αντίθετα, οι Έλληνες αξιωματούχοι φαίνεται να υιοθετούν μια πιο επιθετική στάση.

Η Τουρκία δεν ορίζει την πολιτική της μέσα από την Ελλάδα

Η απάντηση του Χακάν Φιντάν δείχνει μια στρατηγική αποστασιοποίηση από το «ελληνικό ζήτημα», επισημαίνοντας πως η Τουρκία σκέφτεται με πιο σφαιρική και ευρύτερη προοπτική, από ό,τι η Ελλάδα, η πολιτική της οποίας αυτό-προσδιορίζεται από την Τουρκία.

«Φυσικά, όταν είμαστε μόνοι μας, μιλάμε για πολλά θέματα στις ανεπίσημες συζητήσεις μας και μιλάμε και γι' αυτό. Εξηγώ τις δικές μου παρατηρήσεις και ιδέες με μεγάλη σαφήνεια. Φυσικά, η επίσημη στάση μας είναι άλλο θέμα, αλλά ως άνθρωπος και ως κάποιος που σκέφτεται επί αυτών των θεμάτων, μεταφέρω τις παρατηρήσεις μου. Τώρα, αν δεν είχα την ευθύνη του υπουργού Εξωτερικών, υπάρχουν απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση που θα μπορούσα πραγματικά να δώσω πιο άνετα. Δεν θέλω να προσβάλω με κανένα τρόπο ούτε τους Έλληνες συναδέλφους μου, ούτε τους ανθρώπους εκεί, αλλά η παρατήρησή σας είναι σωστή από αυτή την άποψη: Δεν είμαστε μια χώρα που ορίζει την πολιτική της μέσω της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, δεν είναι το ‘άλλο μας’. Τα πολιτικά μας κόμματα δεν τους χρειάζονται για να υπάρχουν στην πολιτική. Η τουρκική πολιτική, ευτυχώς, έχει μεγαλώσει πολύ, έχει διαφοροποιηθεί πολύ, εξετάζει πολύ πιο σημαντικά, πολύ πιο στρατηγικά, πολύ υψηλότερα ζητήματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αγνοούμε τα προβλήματα εδώ. Όχι, αλλά βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου σκεφτόμαστε με μια πιο σφαιρική και ευρύτερη προοπτική. Έχουμε συμφέροντα τόσο στη Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο, στη Μαύρη Θάλασσα, στην Αφρική, στην Κεντρική Ασία, στην Ασία-Ειρηνικό, προσπαθούμε να τα διαχειριστούμε όλα αυτά ταυτόχρονα. Και επίσης, αν κοιτάξετε την ιστορία της ίδιας της Ελλάδας, φυσικά, η ρήξη της με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και η στάση της να αυτο-προσδιορίζεται βάσει του ‘άλλου’, δηλ. με εμάς, είναι αναπόφευκτα ο κύριος παράγοντας για την άσκηση πολιτικής εκεί».

Η ειρήνη στο Αιγαίο είναι πολύτιμη, αλλά ο στρατός μας είναι πάντα έτοιμος

Αν και τονίζει ότι η Τουρκία δίνει προτεραιότητα στη διπλωματία για την προώθηση των συμφερόντων της, ωστόσο, ξεκαθαρίζει πως ο τουρκικός στρατός είναι έτοιμος να αντιδράσει σε κάθε πρόκληση, καθώς η ηρεμία στο Αιγαίο είναι αναγκαία, ιδίως εν μέσω των συγκρούσεων στη Μαύρη Θάλασσα.

«Υπήρξε μια περίοδος, που έγινε μία μεγάλη συγκέντρωση στη Μακεδονία λόγω του ονόματος της Βόρειας Μακεδονίας. Υπήρχαν βαριά ζητήματα που αφορούσαν την ιστορική ταυτότητα της Ελλάδας, ήταν λίγο στραμμένη προς τα εκεί. Αλλά πέρα από αυτό, στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, ειδικά την περίοδο των δεξιών κυβερνήσεων, το θέμα ήταν πάντα η Τουρκία. Συμφωνώ με την παρατήρησή σας. Πώς μπορούμε να προχωρήσουμε με πιο ειρηνικές μεθόδους; Η περιοχή χρειάζεται πραγματικά ειρήνη και ηρεμία. Υπάρχει ήδη ένας μεγάλος πόλεμος που διεξάγεται στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτή η ηρεμία στο Αιγαίο είναι τόσο πολύτιμη που είναι απαραίτητο να ενεργήσουμε υπεύθυνα και συνειδητά εδώ. Όλοι όμως γνωρίζουν ότι ο στρατός μας είναι έτοιμος να αποκρούσει οποιαδήποτε πρόκληση. Έχει λάβει σχετικές οδηγίες, αλλά η προτεραιότητά μας είναι πραγματικά να προωθήσουμε τα συμφέροντά μας μέσα από διπλωματικούς διαύλους».

«Να αποδείξουν πού έχει κάνει υποχωρήσεις η Τουρκία»

Απαντώντας στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης ότι η Τουρκία υποχωρεί σε ζητήματα, όπως η Σχολή της Χάλκης και η υφαλοκρηπίδα, ο Χακάν Φιντάν ξεκαθάρισε ότι η εξωτερική πολιτική και τα εθνικά θέματα απαιτούν σοβαρότητα. Καταδίκασε την παραπληροφόρηση που γίνεται, τονίζοντας ότι η ελαφρότητα σε τέτοια ζητήματα είναι προσβολή για το έργο και την αφοσίωση εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών, διπλωματών και αξιωματούχων που υπηρετούν το κράτος.

«Θα ήθελα να πω το εξής. Μπορείτε να εμπλέκεστε σε αυτού του είδους την παραπληροφόρηση για κάθε θέμα, αλλά σε εθνικά θέματα, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, τα ζητήματα εθνικής πολιτικής και εξωτερικής πολιτικής είναι σοβαρά, δεν είναι αστεία και πρέπει να τα προσεγγίζουμε με προσοχή. Αυτός δεν είναι ένας τομέας όπου ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι του κατέβει στο μυαλό κάθε μέρα. Ο καθένας εδώ πρέπει να γνωρίζει τα όριά του. Θέλω να πω, το να αναφέρεις ένα θέμα που δεν μπορείς να αποδείξεις, είναι προσβολή για τον κόπο εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών, αστυνομικών, αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών, διπλωματών, πολιτικών που αγαπούν αυτό το κράτος και αυτό το έθνος».