Μεταναστευτικό: Θνησιγενής η συμφωνία Μελόνι – Ράμα; Βόμβα από απόφαση ιταλικού δικαστηρίου

Οι τελευταίοι 12 αιτούντες άσυλο που κρατούνται σε ένα νέο κέντρο κράτησης μεταναστών που χτίστηκε με ιταλικούς πόρους στην Αλβανία πρέπει να μεταφερθούν στην Ιταλία, αποφάσισε δικαστήριο. Όπως σχολιάζει ο Guardian, πρόκειται για ένα βαρύ πλήγμα στην αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταξύ της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ρώμης και των Τιράνων που αποσκοπεί στον περιορισμό των αφίξεων μεταναστών.

Τι προβλέπει η δικαστική απόφαση και τι σημαίνει

Η απόφαση θέτει περαιτέρω υπό αμφισβήτηση τη σκοπιμότητα και τη νομιμότητα των σχεδίων της ΕΕ, τα οποία συζητήθηκαν την Πέμπτη, για τη διερεύνηση τρόπων δημιουργίας κέντρων επεξεργασίας και κράτησης μεταναστών εκτός του μπλοκ, στο πλαίσιο μιας νέας σκληρής προσέγγισης για τη μετανάστευση.

Η απόφαση των Ιταλών δικαστών την Παρασκευή σημαίνει ότι η νέα εγκατάσταση της κυβέρνησης της Ρώμης έχει ουσιαστικά αδειάσει, αφού τέσσερις από την πρώτη ομάδα των 16 αιτούντων άσυλο που έφτασαν στο κέντρο επεξεργασίας στάλθηκαν αμέσως πίσω στην Ιταλία την Πέμπτη.

Συγκαλεί υπουργικό η Μελόνι

Οι Αδελφοί της Ιταλίας, το κόμμα της Ιταλού πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι, καταδίκασε οργισμένα την απόφαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατηγορώντας τους «πολιτικοποιημένους δικαστές» που «θα ήθελαν να καταργήσουν τα σύνορα της Ιταλίας. Δεν θα το επιτρέψουμε».

«Θα βρω μια λύση και στο πρόβλημα αυτό. Συγκάλεσα ήδη υπουργικό συμβούλιο για τη Δευτέρα, για να εγκρίνουμε κανόνες που να μας επιτρέψουν να ξεπεράσουμε το εμπόδιο αυτό. Δεν νομίζω ότι είναι αρμοδιότητα της δικαιοσύνης να ορίζει ποιες είναι ή δεν είναι ασφαλείς χώρες. Είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης και κατά συνέπεια θεωρώ ότι η κυβέρνηση πρέπει να αποσαφηνίσει καλύτερα τι σημαίνει ασφαλής χώρα», τόνισε η Ιταλίδα πρωθυπουργός, σε μια πρώτη αντίδραση.

Ο Matteo Piantedosi, υπουργός Εσωτερικών, δήλωσε: «Θα ασκήσουμε έφεση μέχρι το Κακουργιοδικείο. Θα συνεχίσουμε αυτό που πετυχαίνει η Ιταλία στην Αλβανία, και πέρα από αυτό, θα γίνει ευρωπαϊκός νόμος».

Οι 16 μετανάστες, οι οποίοι, σύμφωνα με την ιταλική κυβέρνηση, θα έπρεπε τελικά να επιστραφούν στις «ασφαλείς» χώρες καταγωγής τους, την Αίγυπτο και το Μπαγκλαντές, έφτασαν στο αλβανικό λιμάνι Shengjin από το ιταλικό νησί Λαμπεντούζα με στρατιωτικό σκάφος την Τετάρτη.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Σύμφωνα με τη συμφωνία, που υπογράφηκε από την πρωθυπουργό Μελόνι και τον Αλβανό ομόλογό της Έντι Ράμα, οι άνδρες που συλλαμβάνονται σε διεθνή ύδατα κατά τη διέλευση από την Αφρική προς την Ευρώπη θα κρατούνται στο κέντρο, ενώ οι αιτήσεις τους θα εξετάζονται.

Το πρόγραμμα, το οποίο θα μπορούσε να διεκπεραιώνει έως και 3.000 αιτήσεις τον μήνα, αποκλείει τις γυναίκες, τα παιδιά και τα ευάλωτα άτομα, τα οποία θα οδηγούνται στην Ιταλία. Από τους τέσσερις πρώτους άνδρες που επέστρεψαν στην Ιταλία, δύο θεωρήθηκαν ανήλικοι και δύο κρίθηκαν ευάλωτοι.

Οι υπόλοιποι 12 κρίθηκαν από τους δικαστές της Ρώμης ότι κινδύνευαν από βία αν απελαύνονταν στις χώρες καταγωγής τους, σε μια απόφαση που ουσιαστικά επικύρωσε την απόφαση της 4ης Οκτωβρίου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ΔΕΚ).

Μόνο οι μετανάστες που προέρχονται από έναν κατάλογο 22 εθνών που η Ιταλία έχει χαρακτηρίσει ως «ασφαλή» μπορούν να σταλούν στην Αλβανία. Η Αίγυπτος και το Μπαγκλαντές είναι μεταξύ αυτών, αλλά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε ότι μια χώρα εκτός του μπλοκ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ασφαλής, εκτός εάν ολόκληρη η επικράτειά της θεωρείται ασφαλής.

Η δικαστής Luciana Sangiovanni δήλωσε: «Η απόρριψη της κράτησης των ατόμων σε δομές στην Αλβανία που εξομοιώνονται με ιταλικές συνοριακές ή διαμετακομιστικές ζώνες ... οφείλεται στην αδυναμία αναγνώρισης των κρατών προέλευσης των κρατουμένων ως "ασφαλών χωρών"».

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης και οι εφημερίδες στην Ιταλία δήλωσαν ότι η πρωτοβουλία, η οποία θα κοστίσει περίπου 1 δισ. ευρώ (830 εκατ. λίρες) σε πέντε χρόνια, ήταν ήδη αποτυχημένη, σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση δαπάνησε 250.000 ευρώ για τη μεταφορά των 16 ανδρών στην Αλβανία με στρατιωτικό σκάφος.

Το Δημοκρατικό Κόμμα δήλωσε ότι το σχέδιο απέτυχε και ότι η Μελόνι πρέπει να ζητήσει συγγνώμη, ενώ το Ευρωπαϊκό Κόμμα ζήτησε την παραίτηση του Piantedosi. Δίκτυο ΜΚΟ που εκπροσωπεί 160 οργανώσεις που υποστηρίζουν ανθρώπους χωρίς χαρτιά χαρακτήρισε τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας «απάνθρωπη, παράλογη και δαπανηρή και παραβιάζει τις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Η Michele LeVoy, της Πλατφόρμας για τη Διεθνή Συνεργασία για τους μετανάστες χωρίς χαρτιά, ή Picum, δήλωσε ότι το δίκτυο είναι «τρομοκρατημένο» από την αυξανόμενη υποστήριξη μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για υπεράκτιους κόμβους μεταναστών.

Στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν τη δημιουργία «κόμβων επιστροφής» - κέντρα επεξεργασίας και κράτησης - σε χώρες εκτός του μπλοκ και η πρόεδρος της Επιτροπής, Όρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι θα συνεχιστούν οι συνομιλίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας τους.

Η τελική δήλωση της συνόδου κορυφής αντανακλούσε τη νέα σκληρή διάθεση του μπλοκ για τη μετανάστευση, καλώντας σε «αποφασιστική δράση σε όλα τα επίπεδα για τη διευκόλυνση, αύξηση και επιτάχυνση των επιστροφών από την ΕΕ με τη χρήση όλων των σχετικών πολιτικών, μέσων και εργαλείων της ΕΕ».

Εκτός από τη συμφωνία της Αλβανίας με την Ιταλία και μια μικρής κλίμακας συμφωνία μεταξύ της Δανίας και του Κοσσυφοπεδίου, δεν είναι σε κάθε περίπτωση σαφές ποιες χώρες εκτός ΕΕ θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τέτοια κέντρα. Ορισμένοι διπλωμάτες υποψιάζονται ότι για τον λόγο αυτό και μόνο, η ιδέα μπορεί να μην έχει αποτέλεσμα.

Η παράτυπη μετανάστευση στην ΕΕ έχει μειωθεί κατακόρυφα μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015 και είναι μειωμένη κατά περισσότερο από 40% φέτος σε σύγκριση με το 2023, αλλά η σκληρή προσέγγιση του μπλοκ αντανακλά μια σειρά εκλογικών επιτυχιών των ακροδεξιών, αντιμεταναστευτικών κομμάτων.