Γιατί το Ισραήλ απαγόρευσε την UNRWA; Η υπηρεσία του ΟΗΕ που βοηθά εκατομμύρια πρόσφυγες, μπήκε στο στόχαστρο

Το ισραηλινό κοινοβούλιο ενέκρινε χθες Δευτέρα νόμους που απαγορεύουν κάθε δραστηριότητα στο Ισραήλ της υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών για τους παλαιστίνιους πρόσφυγες (UNRWA), προκαλώντας διεθνή κατακραυγή, με φόντο τις διαπραγματεύσεις που ξανάρχισαν για την απελευθέρωση των ομήρων που συνεχίζουν να κρατούνται στη Λωρίδα της Γάζας.

«Μαύρο πρόβατο» για το Ισραήλ η υπηρεσία

Το Ισραήλ, για το οποίο η υπηρεσία ήταν μαύρο πρόβατο εδώ και πολύ καιρό, έχει κατηγορήσει υπαλλήλους της UNRWA πως συμμετείχαν στην αιματηρή επίθεση που εξαπολύθηκε εναντίον νότιων τομέων της επικράτειάς του από το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα την 7η Οκτωβρίου 2023, το έναυσμα του -συνεχιζόμενου για 389η ημέρα- πολέμου.

Παρά την εναντίωση του βασικού συμμάχου της χώρας, των ΗΠΑ, και την προειδοποίηση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, Κνέσετ ενέκρινε, με συντριπτική πλειοψηφία (92 ψήφοι υπέρ, 10 κατά) το κείμενο που απαγορεύει «τις δραστηριότητες της στο ισραηλινό έδαφος», συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ιερουσαλήμ, του τομέα της ιερής πόλης που καταλήφθηκε από το Ισραήλ το 1967 και προσαρτήθηκε αργότερα.

Δεύτερο κείμενο, που εγκρίθηκε επίσης με μεγάλη πλειοψηφία (89-7), απαγορεύει σε ισραηλινούς δημόσιους λειτουργούς να συνεργάζονται με την UNRWA ή υπαλλήλους της, κάτι που θα δυσκολέψει σε καθοριστικό βαθμό τη δραστηριότητα της υπηρεσίας, καθώς το Ισραήλ ελέγχει αυστηρά όλες τις εισόδους για τα φορτία ανθρωπιστικής βοήθειας με προορισμό τη Λωρίδα της Γάζας.

Οι δύο νόμοι θα τεθούν σε ισχύ 90 ημέρες μετά την υιοθέτησή τους, σύμφωνα με την Κνέσετ.

«Υπάρχει βαθιά σύνδεση ανάμεσα στην τρομοκρατική οργάνωση (σ.σ. τη Χαμάς) και την UNRWA και το Ισραήλ δεν μπορεί να το ανεχθεί» αυτό, δήλωσε ο Γιούλι Εντελστάιν, εκ των εισηγητών των νόμων.

Διεθνής κατακραυγή

Πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες καταδίκασαν την απαγόρευση αυτή, όπως και ο ίδιος ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και υπηρεσίες του όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, καθώς η UNRWA είναι νευραλγικής σημασίας παράγοντας ως προς τις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας, τον παλαιστινιακό θύλακο υπό πολιορκία που έχει υποστεί πελώρια καταστροφή, έπειτα από έναν και πλέον χρόνο πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.

Ο επικεφαλής της UNRWA, ο Φιλίπ Λαζαρινί, καταδίκασε την απαγόρευση, που «δημιουργεί επικίνδυνο προηγούμενο» και θα «επιδεινώσει τα δεινά των Παλαιστινίων».

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε τη «βαθιά ανησυχία» του για τους δυο νόμους, οι οποίοι, «αν εφαρμοστούν, πιθανόν θα εμποδίσουν την UNRWA να συνεχίσει το απαραίτητο έργο της», με «καταστροφικές συνέπειες». «Δεν υπάρχει εναλλακτική στην UNRWA», επέμεινε, καλώντας το Ισραήλ να «ενεργήσει συμμορφούμενο προς τις υποχρεώσεις του δυνάμει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Ήδη προτού διεξαχθεί η ψηφοφορία, οι ΗΠΑ δήλωσαν «πολύ ανήσυχες» και «παρότρυναν την κυβέρνηση να μην εγκρίνει» το κείμενο

Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, κατήγγειλε την «αφόρητη» απόφαση που θα έχει «καταστροφικές συνέπειες».

Την ανησυχία και την καταδίκη τους εξέφρασαν η Βρετανία, η Γερμανία, αλλά και η Ιρλανδία, η Νορβηγία, η Σλοβενία και η Ισπανία, χαρακτηρίζοντας «αναντικατάστατο» το έργο της UNRWA.

Η UNRWA, που δημιουργήθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1949, διαχειρίζεται ιδίως τα κέντρα υγείας στη Λωρίδα της Γάζας και στη Δυτική Όχθη. Καθώς παρέχει καταφύγιο, τροφή και βασικές ιατρικές υπηρεσίες, θεωρείται η «σπονδυλική στήλη» της διεθνούς βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, που έχει βρεθεί αντιμέτωπη με ανθρωπιστική καταστροφή.

Από παλαιστινιακής πλευράς, η Χαμάς έκανε λόγο για νέα «σιωνιστική επίθεση», ενώ ο Παλαιστινιακός Ισλαμικός Τζιχάντ, οργάνωση-σύμμαχος της, κατήγγειλε την «κλιμάκωση στη γενοκτονία» των Παλαιστινίων. Και η προεδρία της Παλαιστινιακής Αρχής έκρινε πως ο νόμος επιβεβαιώνει «τη μεταμόρφωση του Ισραήλ σε φασιστικό κράτος».

Τι είναι η UNRWA και τι ρόλο έχει;

Η UNRWA ιδρύθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948, η οποία οδήγησε στον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων από τα σπίτια τους σε ένα γεγονός γνωστό από τους Παλαιστίνιους ως «Νάκμπα» (καταστροφή).

Ο οργανισμός, ο οποίος ξεκίνησε βοηθώντας περίπου 750.000 Παλαιστίνιους πρόσφυγες το 1950, εξυπηρετεί σήμερα περίπου 5,9 εκατομμύρια σε όλη τη Μέση Ανατολή, πολλοί από τους οποίους ζουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς στη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, καθώς και στην Ιορδανία, τον Λίβανο και τη Συρία.

Στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία καταστρέφεται από τον καταστροφικό ισραηλινό πόλεμο για περισσότερο από ένα χρόνο, η UNRWA εξυπηρετεί περίπου 1,7 εκατομμύρια Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, βοηθά περίπου 871.500 πρόσφυγες.

Ο οργανισμός παρέχει ένα ευρύ φάσμα βοήθειας και υπηρεσιών στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες και τους απογόνους τους, όπως στέγη, υγειονομική περίθαλψη, τρόφιμα και εκπαίδευση. Αποτελεί επίσης σημαντική πηγή απασχόλησης για τους πρόσφυγες, οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των περισσότερων από 30.000 υπαλλήλων του σε όλη τη Μέση Ανατολή, ενώ διαθέτει γραφεία εκπροσώπησης στη Νέα Υόρκη, τη Γενεύη και τις Βρυξέλλες.

Περισσότεροι από 13.000 από τους υπαλλήλους της σταθμεύουν μόνο στη Γάζα. Στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ απασχολεί σχεδόν 4.000 εργαζόμενους.

Η UNRWA είναι μοναδική στο γεγονός ότι είναι η μόνη υπηρεσία του ΟΗΕ που είναι αφιερωμένη σε μια συγκεκριμένη ομάδα προσφύγων σε συγκεκριμένες περιοχές. Αν και σκοπός της είναι να στηρίζει τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, η UNRWA δεν έχει εντολή να τους εγκαταστήσει

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) είναι ο φορέας που είναι επιφορτισμένος με την επανεγκατάσταση των προσφύγων, αλλά η εντολή της δεν εκτείνεται στις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιείται η UNRWA.

Γιατί το Ισραήλ θέλει να απαγορεύσει την UNRWA;

Το Ισραήλ -σύμφωνα με το CNN- αντιτίθεται εδώ και καιρό στην υπηρεσία και επιδιώκει να τη διαλύσει ακόμη και πριν από τις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, όταν μαχητές της Χαμάς σκότωσαν 1.200 ανθρώπους στο Ισραήλ και πήραν περισσότερους από 250 ομήρους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν απορρίψει τον ορισμό της UNRWA σχετικά με το ποιοι Παλαιστίνιοι είναι επιλέξιμοι για το καθεστώς του πρόσφυγα, υποστηρίζοντας ότι οι απόγονοι των προσφύγων του 1948 δεν πληρούν τις προϋποθέσεις και συνεπώς δεν έχουν το δικαίωμα να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες στο σημερινό Ισραήλ.

Ένας Ισραηλινός βουλευτής που βρίσκεται πίσω από τα νομοσχέδια κατηγόρησε την Κυριακή την UNRWA ότι «εκπαιδεύει τα παιδιά να μισούν το Ισραήλ και διαδίδει τον αντισημιτισμό».

«Η UNRWA... τους πουλάει (στους Παλαιστίνιους) ιστορίες ότι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στο Ισραήλ. Αυτό δεν θα συμβεί», δήλωσε στο CNN την Κυριακή η Γιούλια Μαλινόφσκι, νομοθέτης του κόμματος Israel Beitenu.

Αλλά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, το Ισραήλ έχει ξεκινήσει μια έντονη εκστρατεία για να απονομιμοποιήσει τον οργανισμό του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων κατηγορώντας ορισμένους από τους υπαλλήλους της UNRWA για σχέση με την επίθεση της Χαμάς, ισχυριζόμενοι ότι συμμετείχαν με διάφορες ιδιότητες.

Η UNRWA αρνήθηκε σθεναρά τους ισχυρισμούς, αλλά αρκετές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, ανέστειλαν τη χρηματοδότηση του οργανισμού νωρίτερα φέτος, ενώ οι ισχυρισμοί διερευνούνταν. Τον Ιανουάριο, ο οργανισμός κατήγγειλε τις συμβάσεις όσων το Ισραήλ κατονόμασε και ξεκίνησε έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς του. Τα περισσότερα έθνη έχουν έκτοτε αποκαταστήσει τη χρηματοδότηση, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, τον μεγαλύτερο δωρητή της.