«Τα ελαιόδεντρα είναι σαν εμάς- ανθεκτικά και με βαθιές ρίζες σε αυτή τη γη»: Εν μέσω ισραηλινών βομβαρδισμών, οι κάτοικοι της Γάζας μαζεύουν τις ελιές τους

Τον τελευταίο χρόνο, λίγα πράγματα έχουν κάνει τον Μπασάμ Αμπντουλάχ να χαμογελάσει. Ο 60χρονος έχει θρηνήσει την απώλεια αγαπημένων του προσώπων και την καταστροφή της περιουσίας του. Ο ίδιος αλλά και τα παιδιά και τα εγγόνια του, έχουν επιζήσει στη Λωρίδα της Γάζας. Όταν στις αρχές Οκτωβρίου περπάτησε στα χωράφια του στη Χαν Γιουνίς, ήταν η πρώτη φορά μετά παό καιρό που ένιωσε πραγματικά ευτυχισμένος. Ανάμεσα στις σειρές των δέντρων που είχαν ξεραθεί από την έλλειψη άρδευσης, βρήκε μερικές δεκάδες που είχαν δώσει τον πιο αγαπημένο καρπό των Παλαιστινίων: τις ελιές.

Ο Αμπντουλάχ ενθάρρυνε τα τέσσερα παιδιά και τα εγγόνια του να πάνε να μαζέψουν τις ελιές, παρά την κακή κατάσταση της γης και τον μόνιμο φόβο των βομβαρδισμών. «Είναι λιγότερο από το ένα τέταρτο της ετήσιας παραγωγής μας, αλλά αυτά τα δέντρα είναι ζωντανά», λέει με υπερηφάνεια στην El Pais. «Παρόλο που δεν μπορέσαμε να τα ποτίσουμε για έναν ολόκληρο χρόνο, και παρά τα όσα έχουν περάσει αυτά και εμείς, είναι ζωντανά και καρποφορούν».

Οι ανελέητοι ισραηλινοί βομβαρδισμοί της Λωρίδας της Γάζας από τον περασμένο Οκτώβριο, η καταστροφή του 70% της καλλιεργήσιμης γης, αλλά και η τη μαζική μετακίνηση του πληθυσμού, έχουν στερήσει από τα 2,3 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας την πρωτογενή παραγωγή, η οποία είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους. Πρόσφατη έκθεση του Υπουργείου Γεωργίας της Γάζας αναφέρει πως, τα δύο εκατομμύρια ελαιόδεντρα που είχαν φυτευτεί σε περισσότερα από 50.000 τετραγωνικά μέτρα σε όλη τη Γάζα, έχουν μειωθεί σε λιγότερα από 380.000 δέντρα και 9.500 τετραγωνικά μέτρα γης. Τα υπόλοιπα έχουν ισοπεδωθεί και καταστραφεί. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η ετήσια παραγωγή ελιάς έχει μειωθεί, από 40.000 τόνους, σε μόλις 7.500. Ίσως η χαρά του Αμπντουλάχ να βασίζεται σε αυτούς τους αριθμούς. Ο Παλαιστίνιος είδε ότι η γη του δεν είναι νεκρή και ότι οι ρίζες του εξακολουθούν να καρποφορούν. «Τα ελαιόδεντρα είναι σαν εμάς: ανθεκτικά και με βαθιές ρίζες σε αυτή τη γη», λέει.

Για τον παλαιστινιακό πληθυσμό, πέραν της σημασίας τους για την τροφή, τα τα ελαιόδεντρα έχουν πολύ σημαντική πολιτιστική και παραδοσιακή αξία. Οι κάτοικοι της Γάζας, από το 2007, ζουν υπό ισραηλινό αποκλεισμό. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τίποτα και κανείς δεν εισέρχεται ή εξέρχεται από τον παλαιστινιακό θύλακα, χωρίς ισραηλινή άδεια. Πολλοί κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας ασχολούνταν με τη γεωργία και, όπως γνωρίζουμε και στην Ελλάδα από πρώτο χέρι, η ελιά ήταν ανέκαθεν μία αξιόπιστη καλλιέργεια που περνούσε από γενιά σε γενιά. Είναι επιπλέον και μία καλλιέργεια φιλική προς το περιβάλλον. Οι καρποί της, αποτελούν θεμέλιο λίθο της παλαιστινιακής διατροφής.

Γι΄αυτό, ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριο κάθε χρόνο, οι μήνες συγκομιδής, είναι πάντα μία περίοδος χαράς. Όσοι έχουν ένα κομμάτι γης, όπως ο Αμπντουλάχ, προσλαμβάνουν άλλους αγρότες για να τους βοηθήσουν να μαζέψουν τους καρπούς, δημιουργώντας έτσι και ευκαιρίες απασχόλησης, «Τα ξαδέρφια μου έρχονταν να βοηθήσουν στη συγκομιδή και στη συνέχεια πηγαίναμε στα κτήματά τους για να τους βοηθήσουμε με τα δικά τους. Τα προϊόντα από όλα τα αγροκτήματα αναμειγνύονταν μαζί και δοκιμάζαμε τον πλούτο και την ποικιλία του λαδιού που παράγαμε», θυμάται ο ίδιος, καθώς μαζεύει με τα χέρια του τις ελιές.

«Οι ελιές είναι μια υπενθύμιση ότι αυτή είναι η πατρίδα μας»

Ο 60χρονος Παλαιστίνιος ακολουθεί αυτές τις παραδόσεις από τότε που θυμάται τον εαυτό του: θυμάται το γλυκό τσάι μέντας που παρασκευάζεται σε ανοιχτές φωτιές, δίπλα στους ξυλόφουρνους που ψήνουν ψωμί. Τα δεκάδες περιστρεφόμενα και βροντερά πιεστήρια που συνθλίβουν τη σοδειά μετατρέποντάς τη σε αρωματικό λάδι που απολαμβάνεται με το ζεστό ψωμί. Φέτος, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η συγκομιδή δεν περιελάμβανε γιορτές ή οικογενειακές συγκεντρώσεις. Η παραγωγή από τα δέντρα του περιορίστηκε σε μόλις 7 λίτρα ελαιόλαδο, έναντι των συνηθισμένων 50 λίτρων, αλλά ο αγρότης είναι ευγνώμων. «Αυτές οι ελιές είναι μια υπενθύμιση ότι αυτή είναι η πατρίδα μας», λέει «Προσευχήθηκα  να τελειώσει τώρα αυτή η σφαγή και να μπορέσουμε να απολαύσουμε ξανά αυτές τις μέρες, αλλά είμαι ευγνώμων που έφτασα ως εδώ και που το είδα αυτό», προσθέτει.

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας της Λωρίδας της Γάζας, από τον Οκτώβριο του 2023, όταν ξεκίνησαν οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, περισσότεροι από 42.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί. Η επίθεση εναντίον της Γάζας άρχισε μετά τις επιθέσεις που πραγματοποίησαν στο Ισραήλ πολιτοφυλακές υπό την ηγεσία της Χαμάς, στις οποίες σκοτώθηκαν 1.200 άνθρωποι και περισσότεροι από 200 πιάστηκαν όμηροι.

«Οι ρίζες μας βρίσκονται στα δέντρα και σε ό,τι αυτά σημαίνουν»

Στην κεντρική Χαν Γιουνίς, τον Οκτώβριο, ο ισραηλινός στρατός ισοπέδωσε το αγρόκτημα 2.000 τετραγωνικών μέτρων που ανήκε στον 76χρονο Ομράν Σουλεϊμάν. Η γη μετατράπηκε σε ένα σορό από σπασμένα δέντρα. «Η απώλεια αυτών των ελαιόδεντρων είναι μια επιβεβαίωση αυτού που ήδη γνωρίζουμε: του ξεριζωμού μας και της αδυναμίας μας. Κοιτώντας τα αποδεκατισμένα δέντρα μου, νιώθω ότι η ελπίδα μου πεθαίνει», λέει ο ηλικιωμένος, που ζει με τα παιδιά και τα εγγόνια του στο Αλ Μαουάσι, μία από τις περιοχές που κηρύχθηκαν ασφαλείς από τον ισραηλινό στρατό στο νότιο τμήμα της Γάζας. «Οι ρίζες μας βρίσκονται στα δέντρα και σε ό,τι αυτά σημαίνουν. Είναι πολύ λυπηρό», προσθέτει.

Ο Σουλεϊμάν μιλάει με αγάπη για την παράδοση «να συνθλίβεις τις ελιές ανάμεσα σε μεγάλες πέτρινες πλάκες και να δοκιμάζεις τις πρώτες σταγόνες του λαδιού, ή να τις βάζεις σε βάζα με αλάτι, πιπέρι και λεμόνι για να καλύψεις τις ανάγκες μιας οικογένειας για ένα χρόνο. Μου λείπει η μυρωδιά του λαδιού που βγαίνει από το πιεστήριο και το άναμμα της φωτιάς, το ψήσιμο του ψωμιού και η δοκιμή του λαδιού αμέσως μετά το πιεστήριο». Για τον ίδιο, η ελιά «αντιπροσωπεύει τη σταθερότητα των Παλαιστινίων και συμβολίζει τη γη». «Αυτά τα δέντρα είναι μέρος της κληρονομιάς μας και της πατρίδας μας, η οποία μας έχει κλαπεί εδώ και δεκαετίες. Είναι πολύ περισσότερο από την οικονομική αξία που μπορεί να έχουν», λέει.

Την ίδια στιγμή, σε ένα από τα έξι ελαιοτριβεία που λειτουργούν στη Γάζα, το Tal el Zuhur, οι αγρότες που είχαν την τύχη να έχουν καρπούς προς συγκομιδή συγκεντρώνονται και ρίχνουν την πενιχρή παραγωγή τους στην αυτοματοποιημένη μηχανή. Πριν από τον πόλεμο, στην περιοχή λειτουργούσαν 40 ελαιοτριβεία. Ο Χουμούντ Νταλούν, ιδιοκτήτης του Tal el Zuhur, λέει ότι τα λειτουργικά έξοδα, τα οποία εξαρτώνται από το πετρέλαιο κίνησης, έχουν πολλαπλασιαστεί. Οι κάτοικοι της Γάζας αγοράζουν το πετρέλαιο πάνω από 16 δολάρια το λίτρο. Είναι, όμως, απαραίτητο για τη συντήρηση και άλλα έξοδα του ελαιοτριβείου. «Παλαιότερα, η έκθλιψη ενός λίτρου ελαιολάδου κόστιζε μεταξύ 1 και 2 σεντς, αλλά τώρα κοστίζει 3 σεντς. Επίσης, παραλαμβάναμε έως και 100 τόνους ελιές την ημέρα. Πλέον, οι τόνοι του καρπού προς σύνθλιψη δεν ξεπερνούν τους 20 ημερησίως», εξηγεί.

Στο πλήθος μικρών και μεγάλων που συνωστίζεται γύρω από το ελαιοτριβείο, κυριαρχεί ενθουσιασμός, όσο οι μηχανές περιστρέφονται. Ο 15χρονος Ούντα αλ Αγκλούκ, παρακολουθεί μαγεμένος τα δοχεία να γεμίζουν με λάδι όσο εισπνέει το πλούσιο, γήινο άρωμα. Τα μάτια του είναι καρφωμένα στη ζυγαριά για να βεβαιωθεί ότι δεν ξεπερνούν τα 16 λίτρα ανά δοχείο. Λέει ότι η απόδοση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων της οικογένειάς του στο Deir el-Balah στο κέντρο της Γάζας έχει μειωθεί από 540 σε 310 κιλά, αφού δεν μπόρεσαν να αρδεύσουν τα δέντρα, λόγω της υψηλής τιμής του ντίζελ. «Είμαστε ευτυχείς, όμως, που πήραμε έστω αυτό. Ανυπομονώ να πάω σπίτι με αυτά τα γεμάτα κοντέινερ και να δω τα χαρούμενα πρόσωπα της μητέρας και των αδελφών μου. Είχαν ήδη κατενθουσιαστεί όταν άκουσαν ότι οι ελιές μας επέζησαν», λέει.