Εκλογές ΗΠΑ 2024: Το φάντασμα της νίκης του Τραμπ πλανιέται πάνω από την Ευρώπη

Στα όρια του στατιστικού λάθους είναι η διαφορά μεταξύ Κάμαλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ Ενόψει των κρίσιμων προεδρικών εκλογών, κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ευρώπης, προσπαθούν να προετοιμαστούν για μία δυνητική επιστροφή, στο Οβάλ Γραφείο του Λευού Οίκου, του Ντόναλντ Τραμπ.

Οι πολιτικοί αναλυτές και οι δημοσκόποι που εργάζονται για κυβερνήσεις σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο βλέπουν όλο και περισσότερο τον Ρεπουμπλικανό πρώην πρόεδρο να προετοιμάζεται για ένα από τα πιο αξιοσημείωτα comeback στην ιστορία. Κανείς δεν αποκλείει ότι η υποψήφια του Δημοκρατικού κόμματος, Κάμαλα Χάρις, έχει πιθανότητες να επικρατήσει ωστόσο, η ενδεχόμενη νίκη της θα σηματοδοτούσε, σε μεγάλο βαθμό, τη συνέχεια του status quo. Στον αντίποδα, μία νίκη του Τραμπ θα δημιουργούσε τσουνάμι πανικού σε μια ήπειρο, σε μεγάλο βαθμό ακυβέρνητη, που ήδη παλεύει να πλοηγηθεί μεταξύ δύο πολέμων στην περιφέρειά της.

Ναι, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επιβιώσει από μία προεδρία Τραμπ- ορισμένοι ηγέτες θα υποστήριζαν μάλιστα ότι αναδείχθηκε ισχυρότερη εξαιτίας της. Αλλά, το τοπίο στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, έχει αλλάξει: μία πιθανή επιστροφή τραμπ θα ενθάρρυνε τον ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, θα μπορούσε να προκαλέσει έναν καταστροφικό πόλεμο των αγορών και θα φούντωνε τον πολιτικό διχασμό σε κάθε άκρη της ηπείρου. Και δεν είναι μόνο η Ευρώπη, που είναι σε εξαιρετικά δυσχερή θέση αυτή τη στιγμή, με την οικονομία της α παραπαίει για τους ηγέτες στις ισχυρότερες χώρες της να δυσκολεύονται να σταθεροποιηθούν πολιτικά, είναι και ο Τραμπ, που δεν θα εμφανιζόταν στις συνόδους κορυφής του ΝΑΤΟ και τις διεθνείς συναντήσεις με τον ίδιο τρόπο που το έκανε κατά την περίοδο της προηγούμενης προεδρίας του, από το 2016 έως το 2020.

Η απειλή του Πούτιν

Ο αμερικανός μεγιστάνας, θα ήταν απελευθερωμένος από τους αξιωματούχους της χώρας του, που προσπάθησαν να τον περιορίσουν κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. «Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα ήταν διαφορετική», εξηγεί στο Politico ο διευθυντής του προγράμματος ΗΠΑ και Αμερικής του βρετανικού think tank Chatham House, Leslie Vinjamuri. «Πλεόν γνωρίζει ποιους να κατηγορήσει ότι τον έχουν υπονομεύσει, τόσο στη διεθνή σκηνή, όσο και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Έχει ήδη επεξεργαστεί, με την ομάδα του, κάποια σχέδια για το πώς θα τους κόψει τον αέρα», προσθέτει. Το (μακρινό) 2016, όταν ξεκινούσε η πρώτη θητεία Τραμπ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούσαν να κοιμούνται ήσυχοι γνωρίζοντας ότι, ό,τι κι αν συνέβαινε στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, η Γηραιά Ήπειρος ήταν μία νησίδα σταθερότητας, υπό την επίβλεψη της ισχυρής καγκελαρίου της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ.

Σήμερα, η ευρύτερη περιοχή γύρω από την Ευρώπη φλέγεται, Οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή δηιουργούν ιδιαίτερη αναησυχία στους ηγέτες και εξαντλούν τους στρατιωτικούς και οικονομικούς πόρους της ηπείρου. Χωρίς συνεχή υποστήριξη από την Ουάσινγκτον, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το πόσο ακόμα θα μπορέσει η Ουκρανία να αντισταθεί στις δυνάμεις του Πούτιν.

Στο Λονδίνο, η νέα κυβέρνηση των Εργατικών του Κιρ Στάρμερ, είναι ιδιαίτερα ανήσυχη απέναντι στο ενδεχόμενο ο Τραμπ να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κόβοντας τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο ή εξαρτώντας την από άμεσες ειρηνευτικές συνομιλίες που θα παραχωρούσαν εδάφη στη Μόσχα. Η υπόσχεση του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εντός 24 ωρών από την ανάληψη της εξουσίας αντιμετωπίζεται με ανάλογη σοβαρότητα και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. «Η βοήθεια θα μπορούσε να σταματήσει εν μία νυκτί. Ο Πούτιν θα θελήσει να το εκμεταλλευτεί και να πει ότι παίρνει το Ντονμπάς και την Κριμαία, περιμένοντας την επόμενη ευκαιρία του», σημειώνει στο μέσο Ευρωπαίος διπλωμάτης. Η εν λόγω επόμενη ευκαιρία, θα μπορούσε να είναι μία νέα ρωσική εισβολή, σε μία χώρα όπως η Εσθονία, η Λιθουανία ή η Λετονία – μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και οι τρεις- καθώς, ο Πούτιν, επιδιώκει να δοκιμάσει την ήδη χαλαρή δέσμευση Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ, και τις διατάξεις περί αμοιβαίας άμυνας του Συμφώνου.

Η Γαλλία ηδη εκμεταλλεύεται το ενδεχόμενο μίας δεύτερης προεδρίας Τραμπ, παροτρύνοντας τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ενισχύσουν τις στρατιωτικές τους δυνατότητες. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους ψηφοφόρους στο Ουισκόνσιν να αποφασίσουν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια», τονίζει ο Γάλλος υπουργός της Ευρώπης, Benjamin Haddad. Ο ίδιος δηλώνει πως, η Γαλλία, θα συνεργαστεί με όποιον κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές την Τρίτη (05/11), ωστόσο επιμένει ότι, η Ευρώπη, πρέπει επειγόντως να σκεφθεί ποια θα είναι τα επόμενα βήματά της σε έναν κόσμο όπου, πλέον, η Ουάσινγκτον, δεν θα είναι υπολογίσιμος σύμμαχος. «Πρόκειται για την ευρωπαϊκή μας ασφάλεια. Πρέπει να είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε τους Ουκρανούς όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα», υπογραμμίζει. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες -συμπεριλαμβανομένου και του Εμανουέλ Μακρόν- τα τελευταία δύο χρόνια τονίζουν το επιχείρημα για την ενίσχυση του στρατού τους. Και όμως, εκτός της Πολωνίας, λίγες χώρες το έχουν κάνει πράξη.

Πόλεμος αγορών

Δεύτερο στη λίστα με τις ανησυχίες έρχεται το ενδεχόμενο ο Τραμπ να αναζωπυρώσει έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο. Ήδη, ο υποψήφιος πρόεδρος, έχει απειλήσει ότι θα επιβάλει δασμούς 10% - 20% σε όλα τα προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, προκειμένου να επαναφέρει τις θέσεις εργασίας στο εσωτερικό. Και, μπορεί τα «βέλη» του να έχουν ως βασικό αποδέκτη το Πεκίνο, ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι αυτά θα στραφούν και αλλού. Την περασμένη εβδομάδα, άλλωστε, ο Τραμπ, αποκάλεσε την ΕΕ, «μίνι Κίνα».

Κορυφαίοι Ευρωπαίοι εμπορικοί αξιωματούχοι πρόσφατα τόνισαν στους πρεσευτές της ΕΕ ότι, αν χρειαστεί, θα είναι έτοιμοι να αντιδράσουν σε ενδεχόμενες εμπορικές διαμάχες. Στο Λονδίνο ο κίνδυνος της αναζοπύρωσης ενός εμπορικού πολέμου, επίσης είναι ένα σενάριο που η ομάδα του Στάρμερ έχει κατά νου ως πιθανό. Όπως και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους, οι Βρετανοί αξιωματούχοι επεξεργάζονται σχέδια έκτακτης ανάγκης εάν ο Τραμπ κερδίσει και αποφασίσει να κάνει πράξη τις απειλές του για τους δασμούς. Ο Τραμπ έχει προτείνει δασμούς 100% σε όλα τα εισαγόμενα οχήματα, κάτι που θα ήταν καταστροφκικό για τις χώρες με μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες. Για παράδειγμα, η γερμανική οικονομία που ήδη δεν είναι στα καλύτερά της, θα υποστεί πλήγμα- σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε το London School of Economics, το αποτέλεσμα της εμπορικής πολιτικής του Τραμπ, θα έφερνε μείωση κατά 0,23% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν.

«Αυτοί οι δασμοί θα επηρεάσουν την αμερικανική οικονομία, όχι μόνο τον κινεζικό και τον ευρωπαϊκό τομέα. Το να προχωρήσει ο Τραμπ στις πολιτικές που εξαγγέλει, εφόσον εκλεγεί, θα ήταν τρομερό για τις οικονομίες όλου του κόσμου», σημειώνει ο συγγραφέας της μελέτης Aurelien Saussay, από το Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment του LSE. Το αντίκτυπο που θα είχε ο ανταγωνισμός που θα πυροδοτούσε ένας εμπορικός πόλεμος, δεν θα ήταν μόνο οικονομικό. Όσον αφορά την ασφάλεια, το Λονδίνο, παραδοσιακά, είναι ένας από τους στενότερους συμμάχους της Ουάσινγκτον. Ήδη, όμως, οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ των δύο, είναι εμφανείς. Οι σχέσεις μεταξύ Τραμπ και της κεντροαριστερής κυβέρνησης Στάρμερ, είναι ήδη προβληματικές. Ο Ρεπουμπλικάνος χτύπησε το κυβερνητικό Εργατικό Κόμμα που επιστράτευσε ακτιβιστές προκειμένου να κάνουν προεκλογική εκστρατεία για την Χάρις, υποστηρίζοντας ότι αυτό ισοδυναμεί με ξένη παρέμβαση στην πολιτική ζωή της Αμερικής. Η πλευρά Τραμπ κατήγγειλε νομικά τους Βρετανούς Εργατικούς, κατηγορώντας τους για «ξένη παρέμβαση».

Το ιστορικό του Τραμπ στη Μέση Ανατολή, δίνει έναν ακόμα λόγο στους Ευρωπαίους να ανησυχούν. Στην πρώτη του θητεία, κατέρριψε την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, την οποία υποστήριζαν η Γερμανία, η Γαλλία, η ΕΕ και Βρετανία. «Μία δεύτερη θητεία Τραμπ θα επανέφερε την πολιτική για “μέγιστη πίεση” στο Ιράν, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει άμεσα χτυπήματα στη χώρα της Μέσης Ανατολής. Αν και το σχέδιο της κυβέρνησης θα ήταν να αποκαταστήσει την αποτροπή, ο κίνδυνος μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης θα αυξανόταν», σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ευρωπαϊκός διχασμός

Η πίεση που θα ασκούσε μία δεύτερη προεδρία Τραμπ, θα μεταφερόταν, στη συνέχεια, στην ίδια την Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, ο Ρεπουμπλικάνος είναι ο πιο διχαστικός πολιτικός της εποχής του. Την ίδια στιγμή, στα καθ΄ημάς, διχάζει και τις ίδιες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μεταξύ τους. Αυτός ο παράγοντας θα καταστήσει ακόμη πιο δύσκολο τον συντονισμό οποιασδήποτε αντίδρασης σε επίπεδο ΕΕ για το εμπόριο ή την ασφάλεια, εκ μέρους των αξιωματούχων των Βρυξελλών.

Σε Λονδίνο, Βερολίνο και Παρίσι, οι ηγέτες ενδέχεται να ερμηνεύσουν μια νίκη του Τραμπ ως ανάγκη να πάρουν περισσότερες πρωτοβουλίες, Οι ακροδεξιοί της Ευρώπης, όμως,  όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι, θα τη δουν ως δικαίωση των θέσεών τους.

Ο Όρμπαν, ο οποίος το περασμένο καλοκαίρι ήρθε σε ρίξη με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους εταίρους του, όταν ταξίδεψε στη Μόσχα να επισκεφθεί τον Πούτιν, είναι τακτικός συμμετέχως στις συγκεντρώσεις των υπερσυντηρητικών στις ΗΠΑ, στις οποίες κυριαρχεί ο Τραμπ. Ορισμένοι, εξ΄αυτού, εικάζουν ότι το βράδυ των εκλογών, θα μπορούσε να σπεύσει να εκφράσει τα συγχαρητήριά του στον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, ακόμη κι αν το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο. Όσο για τη Μελόνι, οι σύμμαχοί της στη Ρώμη λένε ότι θα ήταν ιδανική για να λειτουργήσει ως η νέα ευνοούμενη του Τραμπ στην Ευρώπη.

Ο Αντρέα Ντι Τζουζέπε, μέλος του ιταλικού κοινοβουλίου που εκπροσωπεί τους Ιταλούς στη Βόρεια Αμερική και μέλος του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας της Μελόνι, δήλωσε ότι μια νίκη του Τραμπ θα ήταν ευπρόσδεκτη από τη Ρώμη. «Αν ο πρόεδρος Τραμπ χρειάζεται έναν μεσάζοντα με την Ευρώπη, ποιος είναι καλύτερος από την Τζόρτζια Μελόνι; (Η ίδια) στηρίζει τον Τραμπ από την πρώτη στιγμή», δήλωσε ο Ντι Τζουζέπε.

Ακόμη και στη Γερμανία, υπάρχουν ορισμένοι που βλέπουν ευκαιρίες σε μία ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ. Ωστόσο, Υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης παραδέχονται κατ' ιδίαν ότι ο συνασπισμός του καγκελάριου Σολτς θα ήταν πιο πιθανό να διαλυθεί αν κερδίσει η Χάρις. Και αυτό γιατί η προοπτική της επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα αποτελούσε τόσο μεγάλη απειλή για την παγκόσμια πολιτική σταθερότητα που, και τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, θα έπρεπε να το ξανασκεφτούν πριν έρθουν σε οριστική ρίξη.