Συρία: Γιατί φούντωσε τώρα ο εμφύλιος και γιατί οι τζιχαντιστές προέλασαν τόσο άνετα προς το Χαλέπι

Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία επανέρχεται στο προσκήνιο μετά την αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσαν τζιχαντιστές αντάρτες, σαρώνοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι. Μάλιστα, η προέλαση ήταν τόσο ραγδαία που την Κυριακή, οι αντάρτες ανακοίνωσαν την κατάληψη του προεδρικού μεγάρου στην πόλη.

Ευρείες προεκτάσεις

Η επίθεση είναι η πρώτη φορά που οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης καταλαμβάνουν έδαφος στο Χαλέπι από το 2016, «ξεπαγώνοντας» έναν πόλεμο που επισήμως δεν έληξε ποτέ.

Η αναζωπύρωση της σύγκρουσης, η οποία έχει σκοτώσει περισσότερους από 300.000 νεκρούς και έχει στείλει σχεδόν 6 εκατομμύρια πρόσφυγες εκτός της χώρας, έχει επίσης ευρείες προεκτάσεις σε ολόκληρη την περιοχή και πέραν αυτής

Τι συνέβη στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας;

Στο αποκορύφωμα της Αραβικής Άνοιξης το 2011, διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας κατέβηκαν στους δρόμους της Συρίας ζητώντας την απομάκρυνση του αυταρχικού προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.

Οι διαδηλωτές αντιμετωπίστηκαν με θανάσιμη βία. Καθώς οι δυνάμεις του Άσαντ συνέτριψαν το φιλοδημοκρατικό κίνημα, άρχισε να σχηματίζεται μια ένοπλη αντιπολίτευση που αποτελούνταν από μικρές πολιτοφυλακές και ορισμένους αποστάτες του συριακού στρατού.

Οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης - αποκεντρωμένες, αποτελούμενες από διαφορετικές ιδεολογίες, αλλά με κοινό στόχο την ανατροπή του Άσαντ - υποστηρίχθηκαν με διάφορους τρόπους από ξένες δυνάμεις, όπως η γειτονική Τουρκία, οι περιφερειακοί γίγαντες Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στο μεσοδιάστημα όμως, τζιχαντιστικές οργανώσεις – παρακλάδια της Αλ Κάιντα και ο ISIS ανέπτυξαν έντονη δράση στη χώρα, καταφέρνοντας στο αποκορύφωμα του εμφυλίου να επισκιάσουν τις πιο μετριοπαθείς ομάδες της αντιπολίτευσης.

Φοβούμενοι ότι η Συρία θα γινόταν μόνιμη εστία τρομοκρατίας, επενέβη ένας διεθνής συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ με στόχο την εξάλειψη της ομάδας, χωρίς όμως να έρθει σε αντιπαράθεση με το συριακό καθεστώς.

Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) - ένας εταίρος των ΗΠΑ που αποτελείται από Κούρδους μαχητές - πολέμησαν κατά του ISIS, τερματίζοντας ουσιαστικά την εδαφική ύπαρξη της ομάδας.

Καθώς οι αντικυβερνητικές δυνάμεις αυξάνονταν, οι σύμμαχοι της Συρίας, το Ιράν και η Ρωσία, αύξησαν την υποστήριξή τους. Επί του εδάφους, η Φρουρά της Επανάστασης του Ιράν καθώς και η Χεζμπολάχ, ο πληρεξούσιος αντιπρόσωπός της στο Λίβανο, βοήθησαν στην καταπολέμηση των ένοπλων ομάδων. Στον ουρανό, η συριακή πολεμική αεροπορία ενισχύθηκε από ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη.

Το 2020, η Ρωσία και η Τουρκία συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός στην τελευταία εναπομείνασα επαρχία που ελέγχεται από την αντιπολίτευση, την Ιντλίμπ, συμφωνώντας να δημιουργήσουν έναν διάδρομο ασφαλείας με κοινές περιπολίες.

Έκτοτε δεν υπήρξαν σημαντικές αναζωπυρώσεις, αλλά η κυβέρνηση της Συρίας δεν ανέκτησε ποτέ όλο το έδαφός της. Και όπως δείχνουν τα γεγονότα στο Χαλέπι, η ένοπλη αντίσταση δεν εξαφανίστηκε ποτέ.

Γιατί η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε τώρα;

Η επίθεση ξεκίνησε την Τετάρτη, αφού οι αντάρτες σχημάτισαν έναν νέο συνασπισμό που ονομάζεται "Στρατιωτική Διοίκηση Επιχειρήσεων". Γρήγορα σάρωσαν μέσα από χωριά έξω από το Χαλέπι και οι κάτοικοι δήλωσαν ότι ελέγχουν τώρα μεγάλο μέρος της πόλης, συναντώντας ελάχιστη αντίσταση στην πορεία, αναφέρει το CNN.

Οι μαχητές λένε ότι επιδιώκουν να απελευθερώσουν κατεχόμενα εδάφη και απαντούσαν σε ενισχυμένες επιθέσεις από τις κυβερνητικές δυνάμεις και φιλοϊρανικές ομάδες πολιτοφυλακής. Οι αντάρτες μπορεί να επιδιώκουν να επωφεληθούν από μια αποδυναμωμένη κυβέρνηση, της οποίας οι βασικοί σύμμαχοι είναι έντονα απασχολημένοι με άλλες συγκρούσεις.

Σε απάντηση στην προέλαση των ανταρτών, οι ρωσικές και συριακές αεροπορικές δυνάμεις εξαπέλυσαν αεροπορική επίθεση στις επαρχίες Χαλέπι και Ιντλίμπ. Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022 και έχει διοχετεύσει ανθρώπινο δυναμικό και πόρους στον πόλεμο.

Εν τω μεταξύ, το Ιράν έχει υποστεί μια σειρά επιθέσεων από το Ισραήλ, προσφέροντας ιδίως βαριά πλήγματα στη Χεζμπολάχ. Αναλυτές δήλωσαν στο CNN ότι οι Σύροι αντάρτες χρησιμοποιούν το κενό που αφήνει η ομάδα για να προχωρήσουν στη Συρία.

Η απώλεια του Χαλεπίου σηματοδοτεί μια σημαντική οπισθοχώρηση για τις δυνάμεις του Άσαντ. Ήταν κάποτε η μεγαλύτερη πόλη της Συρίας σε πληθυσμό και η οικονομική της πρωτεύουσα, ενώ είναι μία από τις παλαιότερες κατοικημένες πόλεις στον κόσμο.

Το Χαλέπι ήταν επίσης το κύριο προπύργιο των ανταρτών μέχρι να το καταλάβει ο Άσαντ το 2016. Με τους αντάρτες να ανακτούν και πάλι τα ερείσματά τους εκεί, δεν είναι πλέον στριμωγμένοι στην Ιντλίμπ, γεγονός που θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει ένα ντόμινο.

Ποιοι είναι οι αντάρτες;

Η νέα ομάδα αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα δυνάμεων της αντιπολίτευσης, αν και οι τζιχαντιστές έχουν πάρει τα ηνία: Επικεφαλής τους είναι η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), μια πρώην θυγατρική της Αλ Κάιντα στη Συρία, η οποία χρησιμοποιούσε το όνομα Μέτωπο Αλ Νούσρα.

Η ομάδα διέκοψε επίσημα τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα και είναι ο ντε φάκτο κυβερνήτης στην Ιντλίμπ. Έχουν προσχωρήσει σε αυτήν ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία και άλλες που υποστηρίζονταν προηγουμένως από τις ΗΠΑ.