Politico: Ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει - Πώς δεκάδες χώρες έχουν εμπλακεί στην Ουκρανία

Αν περπατούσατε στις γραμμές του μετώπου τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου στην Ουκρανία, θα ακούγατε οι εμπλεκόμενοι να μιλούν ουκρανικά και ρωσικά, αναμεμειγμένα με φωνές που μιλούσαν τοπικές γλώσσες όπως η Buryat και τα Τσετσένικα. Σήμερα, στις πρώτες γραμμές μπορείς να ακούσεις από ισπανικά, νεπαλί, χίντι, σομαλί έως σερβικά και κορεάτικα.

Αυτό είναι μόνο ένα σημάδι που δείχνει ότι η σύγκρουση έχει αποκτήσει παγκόσμια διάσταση τονίζει σε δημοσίευμα της η POLITICO.

Στον ουρανό πάνω από το πεδίο της μάχης, ένα ιρανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Shahed μπορεί να αναχαιτιστεί από ένα αμερικανικό σύστημα αεράμυνας, ενώ στο έδαφος, πυροβολικό γερμανικής κατασκευής σφυρίζει μπροστά από βορειοκορεατικά βλήματα.

Σχεδόν τρία χρόνια μετά από το ξεκίνημα του πολέμου, ακόμη και οι πιο απομονωτιστές θα δυσκολευτούν να πουλήσουν τον πόλεμο ως «περιφερειακή σύγκρουση» μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Και αυτό για αυτό που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022 ως ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός χερσαίος πόλεμος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τώρα πια αντιμετωπίζεται ώς η μεγαλύτερη παγκόσμια σύγκρουση μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, με δεκάδες χώρες να εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε αυτή.

«Η τελευταία φορά που είδαμε κάτι τέτοιο θα ήταν πιθανώς η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν», δήλωσε ο διακεκριμένος ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου Σεργκέι Ραντσένκο. «Όταν υπήρχε υποστήριξη για τους μουτζαχεντίν από τη Δύση, αλλά και από το Πακιστάν».

Πόλεμος δι' αντιπροσώπων

Όταν η Μόσχα εξαπέλυσε την πλήρους κλίμακας επίθεσή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το Κρεμλίνο και οι προπαγανδιστές του το δικαιολόγησαν ως μια αναγκαία και αμυντική κίνηση κατά του ΝΑΤΟ.

Οι γνώμες διίστανται σχετικά με το αν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε πραγματικά την πρόθεση να τα βάλει με τη λεγόμενη συλλογική Δύση, με τα όπλα στο χέρι. Αλλά υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι περίμενε ότι ο πόλεμος θα τελείωνε μέσα σε λίγες ημέρες - και ότι, δικαιολογημένα, υπολόγιζε ότι η Δύση θα απαντούσε με τη στάση καταδίκης αλλά κυρίως αποδοχής που είχε επιδείξει απέναντι στις προηγούμενες αρπαγές εδαφών του στην Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία.

«Θα ήταν μια τοπική σύγκρουση αν είχε τελειώσει γρήγορα», δήλωσε ο Radchenko. «Αλλά δεν τελείωσε».

Οι απόψεις διίστανται σχετικά με το αν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε πραγματικά την πρόθεση να τα βάλει με τη λεγόμενη συλλογική Δύση. Αλλά υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι περίμενε ότι ο πόλεμος θα τελείωνε μέσα σε λίγες ημέρες - και ότι, δικαιολογημένα, υπολόγιζε ότι η Δύση θα απαντούσε με τη στάση καταδίκης αλλά κυρίως αποδοχής που είχε επιδείξει απέναντι στις προηγούμενες αρπαγές εδαφών του στην Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία.

«Θα ήταν μια τοπική σύγκρουση αν είχε τελειώσει γρήγορα», δήλωσε ο Radchenko. «Αλλά δεν τελείωσε».

Οι Ουκρανοί αντεπιτέθηκαν με νύχια και με δόντια και τα στρατεύματα του Πούτιν παραπαίουν για αρκετό καιρό ώστε η Δύση να στρέψει την προσοχή της. Η Ευρώπη ανησυχούσε ότι η δική της ασφάλεια κινδύνευε- οι ΗΠΑ έπρεπε να διατηρήσουν μια εικόνα ως υποστηρικτής της δημοκρατίας και της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Μέσα σε λίγες ημέρες, τα δυτικά όπλα και οι πληροφορίες εισέρευσαν, βοηθώντας τους Ουκρανούς να αποκρούσουν τη ρωσική προέλαση και διεθνοποιώντας τη σύγκρουση.

Με την πάροδο του χρόνου, καθώς τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία βρέθηκαν καθηλωμένες από την πείνα των οβίδων και τα υπερεκτεταμένα στρατεύματα, αυτή η διεθνής διάσταση έγινε πιο ορατή και πιο σημαντική.

Σήμερα, και οι δύο χώρες βασίζονται σε εξωτερική βοήθεια: Η Ουκρανία, για να παραμείνει όρθια- η Ρωσία, για να διατηρήσει την κυριαρχία της στον ουρανό και στο έδαφος, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις επιπτώσεις του πολέμου στον πληθυσμό της.

Καθώς έχουν πιέσει τον κόσμο για περισσότερους πόρους, και οι δύο πλευρές έχουν προβάλει μεγάλες, ιδεολογικές αξιώσεις. Η Ουκρανία λέει ότι μάχεται για τη «δημοκρατία»- η Ρωσία λέει ότι σταυροκοπιέται ενάντια σε αυτό που αποκαλεί αμερικανική ηγεμονία και «τη συλλογική Δύση».

Το διαφημιστικό επιχείρημα της Μόσχας για μια «πολυπολική παγκόσμια τάξη», όσο ασαφώς και αν ορίζεται, ήταν αρκετά πειστικό για το Ιράν ώστε να της παρέχει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Σαχέντ και για τη Βόρεια Κορέα ώστε να της στέλνει βαλλιστικούς πυραύλους, εκατομμύρια βλήματα και, πιο πρόσφατα, χιλιάδες στρατιώτες.

Ο λεγόμενος Παγκόσμιος Νότος, επίσης, έχει γείρει προς τον Πούτιν υπό την ομπρέλα των BRICS, μιας λέσχης χωρών που, παρά τις έντονες διαφορές τους, έχουν βρει κοινό έδαφος στην κοινή τους μνησικακία προς ένα σύστημα που τους έχει παραγκωνίσει από βασικούς θεσμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Η μεγαλύτερη σανίδα σωτηρίας της Μόσχας είναι η Κίνα, η οποία έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της ρωσικής οικονομίας από τις δυτικές κυρώσεις, παρέχοντας μια αγορά για το πετρέλαιο και τα λιπάσματά της, ενώ παράλληλα της παρέχει πρόσβαση στην πολυπόθητη τεχνολογία.

«Η Ινδία και άλλοι μπορούν να εμπορεύονται με τη Ρωσία και αυτό είναι σημαντικό. Αλλά τίποτα δεν πλησιάζει αυτό που φέρνει η Κίνα στο τραπέζι», δήλωσε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center.

Ξεχωριστά, η Ρωσία συνέχισε και επεκτείνει την πρακτική της στον υβριδικό πόλεμο, προκαλώντας προβλήματα και διευρύνοντας τις υπάρχουσες διασπάσεις στο εξωτερικό.

Σε αντίθεση με τον Ψυχρό Πόλεμο, ωστόσο, δεν υπάρχουν αντιπαραθέσεις όπου η Μόσχα μπορεί να χτυπήσει το ΝΑΤΟ. Έτσι, «η Ρωσία προσπαθεί να αναζητήσει εργαλεία για να απωθήσει», με άλλους τρόπους, είπε ο Γκαμπούεφ. «Συνδέστε το κόστος, προκαλέστε πόνο, εκδικηθείτε».

Αυτό περιλάμβανε την παρέμβαση στις εκλογές, την έναρξη πυρκαγιών και άλλες πράξεις δολιοφθοράς και την παροχή υποστήριξης σε διάφορους αντιδυτικούς παράγοντες και ομάδες: Από τη χρηματοδότηση ενός φιλορώσου ολιγάρχη που σκοπεύει να εκτροχιάσει την φιλοευρωπαϊκή πορεία της Μολδαβίας, μέχρι την παροχή δεδομένων στους Χούτι της Υεμένης για να τους βοηθήσουν να χτυπήσουν δυτικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα.

Δυτική βοήθεια

Εν τω μεταξύ, οι αντίπαλοι της Ρωσίας δεν έχουν μείνει στάσιμοι.

Το σλόγκαν του Κιέβου, που μεταδόθηκε τηλεοπτικά από τον Πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι, του χάρισε βοήθεια αξίας άνω των 220 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν παραδώσει όλο και πιο ισχυρά όπλα: Από οβίδες πυροβολικού στην αρχή του πολέμου, έως μαχητικά F-16 αεριωθούμενα αεροπλάνα και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ATACMS σήμερα.

Σε μια τόσο ξεκάθαρη γεωπολιτική προειδοποίηση προς τη Μόσχα όσο είναι σε θέση να δώσουν οι Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση προώθησε τις προσπάθειες της Ουκρανίας, της Μολδαβίας και της Γεωργίας να ενταχθούν στο μπλοκ.

Χωρίς τη βοήθεια της Δύσης, ο πόλεμος δεν θα είχε επιβιώσει από τον πρώτο του χρόνο και θα είχε τελειώσει με μια «συντριπτική ήττα» για την Ουκρανία, είπε ο Γκαμπούεφ.

Αλλά και η Δύση έχει κολλήσει σε ορισμένα προστατευτικά κιγκλιδώματα. επιλέγοντας μια στρατηγική προσεκτικής αύξησης έναντι της κλιμάκωσης. Προς μεγάλη απογοήτευση του Κιέβου, οι παραδόσεις όπλων ήρθαν σε φάσεις και με συνημμένους κανόνες.

Για σχεδόν τρία χρόνια, οι ηγέτες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη παρίσταναν του κουφούς στις ολοένα και πιο απελπισμένες εκκλήσεις του Κιέβου για άδεια χρήσης όπλων μεγάλης εμβέλειας για να χτυπήσουν στόχους εντός της Ρωσίας.

Από την άλλη πλευρά, παρά τις συχνές απειλές από τη Μόσχα ότι θα μπορούσε να χτυπήσει μια δυτική πόλη, το κόκκινο κουμπί φαίνεται να είναι εκτός ορίων. Και, παρά τον συναγερμό που κρούουν χώρες της ανατολικής Ευρώπης, για επικείμενη ρωσική εισβολή, τα στρατεύματα της Μόσχας απέφυγαν από το έδαφος του ΝΑΤΟ.

Η Κίνα, επίσης, έχει σεβαστεί ορισμένες από τις κόκκινες γραμμές της Δύσης, διασφαλίζοντας ότι δεν παραβιάζει άμεσα τις δυτικές κυρώσεις (αν και το κάνει έμμεσα) και, προς το παρόν, δεν παρέχει στη Ρωσία κανένα φονικό όπλο (αν και έχει παραδώσει μεμονωμένα εξαρτήματα και σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές, είναι ύποπτh για παράδοση drones.)

Και από τις δύο πλευρές, τα ξένα στρατεύματα στο έδαφος έμοιαζαν απαγορευμένα. Ενώ ορισμένες φωνές, κυρίως ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, έχουν επικαλεστεί τη δυνατότητα να βάλουν τις δυτικές μπότες στο έδαφος, η ιδέα δεν ξεπέρασε το επίπεδο της πρότασης που απορρίφθηκεγρήγορα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι κόκκινες γραμμές δεν έχουν δοκιμαστεί: Η Ουκρανία εισέβαλε στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας και χρησιμοποίησε δυτικά όπλα για να χτυπήσει ρωσικούς στόχους, όπως ο στόλος της στη Μαύρη Θάλασσα. Τα στρατεύματα της Βόρειας Κορέας ταξίδεψαν στη Ρωσία. Και ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έδωσε τελικά το πράσινο φως για τη χρήση όπλων μεγάλης εμβέλειας ATACMS από την Ουκρανία που θα χρησιμοποιηθούν εναντίον στόχων σε ρωσικό έδαφος.

Ωστόσο, το πρόβλημα με τις διεθνοποιημένες συγκρούσεις —όπως ανακαλύπτει η Ουκρανία— είναι ότι οι εξωτερικοί υποστηρικτές μπορεί να είναι ιδιότροποι και η δέσμευσή τους μόνο τόσο βαθιά όσο η επόμενη εκλογική εκστρατεία.

Προς το τέλος του 2024, η όρεξη για υποστήριξη μιας ουκρανικής νίκης —που ορίστηκε ως επιστροφή στα σύνορα της Ουκρανίας του 1991— έχει μειωθεί στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες.

Ακόμη και πριν από τη νίκη του Τραμπ, η ιδέα ότι ο περιορισμός με τη μορφή μιας συμφωνίας που θα πάγωσε τη σύγκρουση και θα περιλάμβανε την εκχώρηση εδάφους από την Ουκρανία φαίνεται να έχει μετατραπεί από ταμπού σε χαμόγελο.

«Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ότι αν η Ουκρανία δεν κέρδιζε αρκετά γρήγορα, η Αμερική θα εγκατέλειπε τις σπουδές», είπε η Νίνα Χρουστσόβα, καθηγήτρια διεθνών υποθέσεων στο New School στη Νέα Υόρκη και δισέγγονη του Σοβιετικού ηγέτη Νικήτα Χρουστσόφ.

«Όλα αυτά φάνηκαν από την αρχή ως χολιγουντιανή σειρά», είπε. Αρχικά, πρόσθεσε, οι υποστηρικτές της Ουκρανίας πίστευαν ότι θα τελείωνε μετά από μία μόνο σεζόν. Στη συνέχεια όμως υπήρχε και άλλη.

«Και τώρα υπάρχει μια τρίτη, και έτσι φυσικά η προσοχή έχει ξεθωριάσει», είπε. «Δεν θέλουμε τέταρτη σεζόν, αλλά θα συμβεί».

Ο ιστορικός Ρατσένκο είναι πιο επιεικής: «Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η αποφυγή ενός πυρηνικού πολέμου με τη Ρωσία ήταν πάντα η Νο. 1 προτεραιότητα σε αυτή τη σύγκρουση. Η δεύτερη είναι να βοηθήσει την Ουκρανία να κερδίσει», είπε ο Ρατσένκο, προσθέτοντας, «Αυτοί οι δύο ανταγωνιστικοί στόχοι πρέπει με κάποιο τρόπο να συμβιβαστούν».

Έπειτα, υπάρχει το γεγονός ότι οι υποστηρικτές της Ουκρανίας, σε αντίθεση με τη Ρωσία, έχουν να αντιμετωπίσουν την κοινή γνώμη. Μια δημοσκόπηση του Ερευνητικού Κέντρου Pew τον Ιούλιο έδειξε ότι οι Αμερικανοί ήταν ομοιόμορφα διχασμένοι σχετικά με το αν πίστευαν ότι η χώρα τους είχε ευθύνη να βοηθήσει την Ουκρανία.

Το τέλος του πολέμου

Καθώς η σύγκρουση οδεύει στον τέταρτο χρόνο καμία από τις πλευρές δεν λαμβάνει όλη τη βοήθεια που θέλει. Εν τω μεταξύ, η σύγκρουση μοιάζει περισσότερο με πόλεμο φθοράς του Α' Παγκοσμίου Πολέμου παρά με έναν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο υψηλής τεχνολογίας.

«Θα ήταν λογικό να δούμε χιλιάδες Ιρανούς και έναν συμπαγή στρατό Κινέζων να πολεμούν για τη Ρωσία στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή», έγραψε τον Οκτώβριο ο υπερεθνικιστής Ρώσος στοχαστής Αλεξάντερ Ντούγκιν, που θεωρείται ένας από τους ιδεολόγους του πολέμου της Ουκρανίας.

«Είναι λογικό όσοι είναι κατά της δυτικής ηγεμονίας και υπέρ ενός πολυπολικού κόσμου να υποστηρίξουν τη Ρωσία με ενέργειες. Και η Ρωσία θα τους στηρίξει στη συνέχεια στους δικούς τους αντιιμπεριαλιστικούς πολέμους».

Μέχρι στιγμής, το όνειρο της Ρωσίας για παγκόσμια αλληλεγγύη δεν έχει βγάλει τίποτα περισσότερο από καπνό. Η Ρωσία εκτιμάται ότι αιμορραγεί περίπου 30.000 στρατιώτες το μήνα και στρατολογεί εξίσου πολλούς για να τους αντικαταστήσει. Η Βόρεια Κορέα (προς το παρόν) δεν παρέχει αρκετά στρατεύματα για να κάνει σημαντική διαφορά.

Το Κίεβο βρίσκεται σε ακόμη πιο δεινή θέση. Οι αμφιβολίες για το βάθος της δυτικής υποστήριξης αυξάνονται τη στιγμή που οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν έναν άλλο χειμώνα, αποδυναμωμένοι από το χαμηλό ηθικό και υποφέρουν από έλλειμμα σχεδόν σε όλα. Σύμφωνα με εκτίμηση του Πενταγώνου, η χώρα έχει μόνο αρκετά στρατεύματα για να αντέξει άλλους έξι έως δώδεκα μήνες προτού αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.

Με τη Ρωσία και την Ουκρανία να αγωνίζονται να κινητοποιήσουν αρκετούς δικούς τους άνδρες, οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν ως διαλογή χιλιάδες ξένους, κυρίως από φτωχές χώρες, για να συμμετάσχουν στον αγώνα τους.

Εκτός από τα στρατεύματα που παρέχει η Πιονγκγιάνγκ, η Μόσχα έχει στρατολογήσει μαχητές από την Κούβα, την Ινδία, το Νεπάλ, τη Συρία, τη Σερβία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Λιβύη με υποσχέσεις για γενναιόδωρους μισθούς και ρωσική υπηκοότητα (μια δέσμευση που δεν τηρείται πάντα , σύμφωνα με ορισμένους έχουν καταταγεί).

Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία, πέρα από τα οικονομικά κίνητρα, προσφέρει στους ξένους την ευκαιρία να βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας.

«Μαζί νικήσαμε τον Χίτλερ και θα νικήσουμε και τον Πούτιν», έγραψε ο τότε υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Ντμίτρο Κουλέμπα, στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X το 2022.

Αυτό οδήγησε σε μια κατάσταση όπου, περισσότερες από τρεις δεκαετίες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και το υποτιθέμενο «τέλος της ιστορίας», οι Κολομβιανοί μάχονται με Κουβανούς, υφίστανται τραυματισμούς από θραύσματα και πεθαίνουν, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους.

«Αγωνιζόμαστε για την ελευθερία, ενώ οι Λατινοαμερικανοί από την άλλη πλευρά υπερασπίζονται ένα καθεστώς καταπίεσης», είπε ο Τζόε Μανουέλ Αλμάνζα Τσίκα, ένας Κολομβιανός στρατολογημένος στην 241η Ταξιαρχία του ουκρανικού στρατού.

Είπε ότι δεν υπήρχε πιο ευγενής λόγος για να πεθάνεις από την ελευθερία. «Αλλά αν παραμείνω ζωντανός, θέλω να μπορώ να πω στα παιδιά μου ότι ήμουν μέρος της ιστορίας».

Τελικά, είπαν οι αναλυτές, η έκβαση του πολέμου πιθανότατα θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις των βασικών υποστηρικτών των μαχητών: του ΝΑΤΟ και της Κίνας.

«Εάν αποσύρετε την υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, δεν θα υπάρχει Ουκρανία», είπε ο Γκαμπούεφ. «Αλλά εάν αποσύρετε την κινεζική υποστήριξη από τη ρωσική πολεμική προσπάθεια, θα ανάγκαζε τη Μόσχα να περιορίσει την όρεξή της και να μειώσει τις ελπίδες της ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της».

Αυτή τη στιγμή, η Κίνα φαίνεται να είναι ο κύριος ευεργέτης της σύγκρουσης, είπε ο Γκαμπούεφ. Ο πόλεμος έχει αποσπάσει την προσοχή της Ουάσιγκτον και βοήθησε το Πεκίνο να σφίξει τη Ρωσία - έναν αποδυναμωμένο αλλά, υπό τον Πούτιν, αξιόπιστο εταίρο.

Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει, ωστόσο, εάν η εμπλοκή της Βόρειας Κορέας στη σύγκρουση την κάνει να διαχυθεί στον Ινδο-Ειρηνικό, τον οποίο το Πεκίνο βλέπει ως το κατώφλι του, έλκοντας τη Νότια Κορέα και πιθανώς το ΝΑΤΟ.

Άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να ανατρέψουν την ισορροπία. στις ΗΠΑ, ένας απρόβλεπτος Τραμπ. Στη Μέση Ανατολή, η σύγκρουση του Ιράν με το Ισραήλ. Στην Ευρώπη, ένα κύμα δημοτικότητας για τα ακροδεξιά κόμματα, μερικά από τα οποία είναι δύσπιστα για την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης, είπε ο Ραντσένκο. «Όσο ο πόλεμος συνεχίζεται, υπάρχει ο κίνδυνος κάποιος άλλος να συμμετάσχει στον αγώνα».