Η Συρία μετά την «επανάσταση της»: Αλ Τζολάνι, ο νέος ηγέτης με τουρκικό… κοστούμι

Τεράστιες γειτονιές-φαντάσματα και συνοικίες γεμάτες κτίρια τρυπημένα από τις βόμβες στέκουν αδιάψευστα μνημεία της καταστροφής που προκάλεσε ο εμφύλιος πόλεμος και οι μάχες ανάμεσα στις δυνάμεις του Άσαντ και του ISIS. Οικογένειες επιβιώνουν με ρεύμα και νερό μόλις τρεις ή τέσσερις ώρες την ημέρα, ενώ η πόλη εξακολουθεί να μυρίζει σκουπίδια και μπαρούτι, υπενθυμίζοντας έναν πόλεμο που δεν λέει να σβήσει.

Την ίδια ώρα, στα βουνά γύρω από τη Δαμασκό, οι εκρήξεις των ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών έχουν γίνει ένας γνώριμος ήχος στην καθημερινότητα των κατοίκων, που μοιάζουν να μην ταράζονται, αφού η συνήθεια έχει ακυρώσει τον φόβο.

Η αγορά συνεχίζει να κινείται κανονικά. Παρά τη μικρή ανάκαμψη του τοπικού νομίσματος έναντι του δολαρίου μετά την κυριαρχία του Τζολάνι, ο πληθωρισμός και η ακρίβεια συνεχίζουν να σαρώνουν τη χώρα ανελέητα. Οι τράπεζες, οι οποίες άνοιξαν μόλις τη Δευτέρα, λειτουργούν υπό τους πιο απλούς κανόνες: πλαστικό χρήμα ανύπαρκτο, μόνο μετρητά.

Η εικόνα του πολίτη να κουβαλά «τούβλα» από χαρτονομίσματα, δεμένα πρόχειρα με λαστιχάκια και κρυμμένα σε τσάντες, είναι η νέα καθημερινότητα. Τα πορτοφόλια δεν αρκούν πλέον για να φιλοξενήσουν τα τόσα χαρτονομίσματα· 20.000 συριακές λίρες ισούνται με 1,50 ευρώ!

Η τιμή της βενζίνης, εξωφρενική για μια χώρα παραγωγό πετρελαίου. 20 λίτρα καυσίμου κοστίζουν 50 δολάρια – δηλαδή 2,5 δολάρια το λίτρο, σχεδόν υπερδιπλάσια τιμή σε σχέση με την Ευρώπη. Οι πολίτες έχουν κάνει πλέον το δρομολόγιο προς τη γειτονική Βηρυτό ρουτίνα, η οποία απέχει μόλις 2 ώρες από τη Δαμασκό, για να γεμίζουν τα μπιτόνια τους με καύσιμο.

Στον τομέα της ενημέρωσης, τα 3 κρατικά κανάλια έχουν βουβαθεί από τις 8 Δεκεμβρίου και οι ελάχιστες εφημερίδες έχουν αναστείλει την έκδοσή τους μέχρι νεωτέρας... Καμία αγγλόφωνη πλατφόρμα, ούτε καν στο διαδίκτυο. Η άλλοτε πλήρως ελεγχόμενη από το «παλάτι» ενημέρωση, έχει κατεβάσει ρολά.

Μέσα σε αυτό το κενό πολιτικής εξουσίας στη Συρία και της αυτό-διοίκησης της συριακής κοινωνίας, ένας νέος ηγέτης με φονταμενταλιστικές ρίζες προσπαθεί να εδραιωθεί ως ο εκσυγχρονιστής του συριακού χάους. Ο Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζολάνι, επικεφαλής του «Οργανισμού για την Απελευθέρωση του Λεβάντε (HTS)», αποτινάσσει τη στολή του πολέμαρχου και δοκιμάζει το κοστούμι του «πολιτικού», με ρητορική κομμένη και ραμμένη για τα αυτιά της Δύσης. Μιλά για εξομάλυνση με τις αντίπαλες εσωτερικές φατρίες, για «συμφιλίωση» με τους Κούρδους, για «ευκαιρία» με τη Ρωσία και το Ιράν και διαβεβαιώνει πως δεν επιθυμεί πόλεμο με το Ισραήλ.

Εντός συνόρων, η ατζέντα του στολίζεται με φράσεις όπως «οικονομική ανοικοδόμηση» και «κοινωνική πρόοδος», παραπέμποντας σε έναν ηγέτη που απεκδύεται τη στρατιωτική του ταυτότητα για να αναλάβει τον ρόλο του αναμορφωτή μίας μεγάλης χώρας.

Η «μεταμόρφωση», ωστόσο, Τζολάνι δεν είναι αυτοφυής. Η Τουρκία, όπως υποστηρίζουν πολλοί Σύροι παρατηρητές, έχει αναλάβει εδώ και χρόνια «image maker» του νέου ηγέτη της Συρίας.

O Αλ Τζολάνι μοιάζει περισσότερο με έναν «καλο-γυαλισμένο» από τουρκικά χέρια πολέμαρχο, που άλλαξε μόνο τη στολή παραλλαγής με πουκάμισο και γραβάτα, σχολιάζει ο Φεράς, λογιστής στη Δαμασκό. Μπορεί να χαμογελά στις κάμερες, να υπόσχεται πολιτική και οικονομική σταθεροποίηση και να εκφωνεί λόγους περί «προόδου», αλλά οι βαθιά ριζωμένες θρησκευτικές του πεποιθήσεις υποβόσκουν και θα αποτελέσουν θεμέλιο της μελλοντικής του πολιτικής. «Όταν οι κάμερες στραφούν αλλού, η πραγματική εικόνα θα αποκαλυφθεί», προειδοποιεί ο Φεράς.

«Ρωτήστε την Τουρκία…»

Στο ερώτημα πώς θα είναι το νέο κυβερνητικό μόρφωμα όταν συσταθεί, η απάντηση του Φεράς αποστομωτική: «Ρωτήστε την Τουρκία..».

Για τους περισσότερους Σύρους αποτελεί κοινό μυστικό ότι πίσω από πίσω από το νέο καθεστώς Τζολάνι δεν κρύβεται τίποτε άλλο από τις νέο-οθωμανικές βλέψεις της Άγκυρας, με τη στενή σχέση μεταξύ Τουρκίας και Τζολάνι να αποκτά πλέον ορατή γεωπολιτική διάσταση υπέρ της Άγκυρας.

Στη Δαμασκό, το ρεύμα έρχεται και φεύγει, σαν να συνοψίζει τον παλμό μιας χώρας που παλεύει να βρει ξανά τους ρυθμούς της. Μια χώρα βαθιά πληγωμένη από τον εμφύλιο εδώ και 13 χρόνια, που παραπαίει μεταξύ ενός σκληρού παρελθόντος και ενός αβέβαιου μέλλοντος.

«Η χώρα χρειάζεται έναν αιώνα τουλάχιστον για να ξεφύγει από τη μοίρα της», παραδέχονται οι ντόπιοι με μια θλίψη που φανερώνει μία συλλογική επίγνωση: η Συρία θα παραμείνει εγκλωβισμένη στην υπανάπτυξη, την πολιτική στασιμότητα και τις φονταμενταλιστικές αγκυλώσεις που στοιχειώνουν την πορεία της.

Οι εκλογές που σχεδιάζονται για τον Μάρτιο φαντάζουν σαν σημείο καμπής αλλά θα πάρει τουλάχιστον άλλους έξι μήνες, μέχρι ο Τζολάνι να δείξει πραγματικά τις προθέσεις του και να ανακοινώσει τα βήματα που είτε θα οδηγήσει προς την πολυπόθητη «απελευθέρωση» που ονειρεύονται οι πολίτες μετά τον Άσαντ, είτε θα βυθίσει τη χώρα του ακόμη βαθύτερα σε μια σκληρή, θεοκρατική πραγματικότητα.

Προς το παρόν, η Δύση περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή, ανήμπορη να διαγνώσει τις εξελίξεις και χρησιμοποιώντας την Τουρκία ως κομιστή μηνυμάτων. Αντίστοιχα και ο λαός της Συρίας παραμένει εξίσου μετέωρος, αλλά και συνηθισμένος, όπως θα πρόσθετε...