Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κατηγόρησε ευθέως την κυβέρνηση του Παναμά ότι χρεώνει δυσβάσταχτα τέλη για τη χρήση της διώρυγας, προειδοποιώντας μάλιστα πως εάν δεν διαχειριστεί το Κανάλι με αποδεκτό τρόπο, θα απαιτήσει από τη χώρα-σύμμαχο να παραδώσει στις Ηνωμένες Πολιτείες τον έλεγχό της!
«Τα τέλη που χρεώνει ο Παναμάς είναι γελοία, λαμβάνοντας ιδίως υπ’ όψιν την απίστευτα γενναιόδωρη στάση των ΗΠΑ έναντι του Παναμά», έγραψε ο Τραμπ στην ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social. Η γενναιοδωρία των ΗΠΑ «δεν προσφέρθηκε για να ωφεληθούν άλλοι, αλλά σε ένδειξη της συνεργασίας μας με τον Παναμά. Εάν δεν τηρηθούν οι αρχές, από ηθικής και νομικής πλευράς, αυτής της μεγαλόψυχης χειρονομίας προσφοράς, τότε θα απαιτήσουμε η διώρυγα του Παναμά να μας επιστραφεί πλήρως, ασυζητητί», τόνισε ο Τραμπ.
Η Διώρυγα και η ιστορία της
Πρόκειται για μια τεχνητή πλωτή οδό που χρησιμοποιεί μια σειρά από δεξαμενές για πάνω από 82 χιλιόμετρα στη μέση του Παναμά και συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό. Για τα πλοία, εξοικονομεί πάνω από 11.000 χιλιόμετρα, καθώς αποφεύγουν να περιπλεύσουν το Ακρωτήριο Χορν στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής.
Μια προσπάθεια δημιουργίας ενός καναλιού μέσω του Παναμά με επικεφαλής τον Φερντινάν Λεσέψ, ο οποίος έχτισε τη Διώρυγα του Σουέζ της Αιγύπτου, ξεκίνησε το 1880 όμως λίγα χρόνια αργότερα, χρεοκόπησε.
Η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός και άλλες τροπικές ασθένειες αποδεκάτισαν το εργατικό δυναμικό που ήδη είχε να αντιμετωπίσει ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο έδαφος και σκληρές συνθήκες εργασίας στη ζούγκλα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, κατά την κατασκευή της διώρυγας χάθηκαν περισσότερες από 20.000 ζωές.
Ο Παναμάς ήταν τότε επαρχία της Κολομβίας, η οποία αρνήθηκε να επικυρώσει τη συνθήκη του 1901 που αδειοδοτούσε αμερικανικά συμφέροντα για την κατασκευή του καναλιού. Ο Ρούσβελτ απάντησε στέλνοντας πολεμικά πλοία στις ακτές του Παναμά, τόσο του Ατλαντικού, όσο και του Ειρηνικού. Οι ΗΠΑ προετοίμασαν επίσης ένα σύνταγμα έτοιμο για εφαρμογή μετά την ανεξαρτησία του Παναμά, δίνοντας στις αμερικανικές δυνάμεις «το δικαίωμα να επέμβουν σε οποιοδήποτε μέρος του Παναμά, για να αποκαταστήσουν τη δημόσια ειρήνη και τη συνταγματική τάξη».
Τα κολομβιανά στρατεύματα δεν μπόρεσαν καν να διασχίσουν τη σκληρή ζούγκλα και ο Παναμάς κήρυξε ουσιαστικά μια αναίμακτη ανεξαρτησία τον Νοέμβριο του 1903 και σύντομα υπέγραψε μια συνθήκη που επέτρεπε σε μια αμερικάνικη κοινοπραξία να ξεκινήσει την κατασκευή.
Η Διώρυγα σε αμερικανικά χέρια
Η πλωτή δίοδος άνοιξε το 1914, αλλά σχεδόν αμέσως πολλοί στον Παναμά άρχισαν να αμφισβητούν τη νομιμότητα της αμερικάνικης παρέμβασης, οδηγώντας τη χώρα στο λεγόμενο «αγώνα των γενεών» για την ακύρωση της συνθήκης με την Ουάσιγκτον.
Τη δεκαετία του 1930, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από το δικαίωμά τους να παρεμβαίνουν στον Παναμά. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, με το διοικητικό κόστος της να αυξάνεται απότομα, η Ουάσιγκτον πέρασε χρόνια διαπραγματευόμενη με τον Παναμά για να παραχωρήσει τον πλήρη έλεγχο της πλωτής οδού.
Τελικά, η κυβέρνηση Κάρτερ συνεργάστηκε με την κυβέρνηση του Ομάρ Τορίγιος στον Παναμά υποβάλλοντας προς έγκριση δύο συνθήκες: τη «Μόνιμη Συνθήκη Ουδετερότητας» και τη «Συνθήκη της Διώρυγας του Παναμά».
Η πρώτη, η οποία συνεχίζεται στο διηνεκές, δίνει στις ΗΠΑ το δικαίωμα να προβαίνουν τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να διασφαλίζουν ότι το κανάλι παραμένει ανοιχτό και ασφαλές, ενώ η δεύτερη δήλωνε ότι οι ΗΠΑ θα παρέδιδαν το κανάλι στον Παναμά στις 31 Δεκεμβρίου 1999. Και οι δύο συνθήκες υπογράφηκαν το 1977 και επικυρώθηκαν το επόμενο έτος. Οι συμφωνίες συνέχισαν να ισχύουν και μετά το 1989, όταν ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους εισέβαλε στον Παναμά για να απομακρύνει τον ηγέτη Μανουέλ Νοριέγκα.