Καζακστάν: Τελικά χτυπήθηκε από ρωσικό πύραυλο το αεροσκάφος που συνετρίβη; Όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής

Σε θρίλερ για γερά νεύρα εξελίσσεται η συντριβή του αεροσκάφους Embraer 190 στο Καζακστάν την Τετάρτη, καθώς πυκνώνουν οι αναφορές περί εμπλοκής ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος στην αεροπορική τραγωδία.

Οι Αζέροι προχώρησαν σε διαρροές στο Reuters και το Euronews που έκαναν λόγο θραύσματα πυραύλου εδάφους – αέρος που οδήγησαν στην πτώση του αεροπλάνου, διευκρινίζοντας πως δεν πρόκειται για εσκεμμένη ενέργεια της Μόσχας. Στις αναφορές ήρθαν να προστεθούν τα όσα είπαν ανώνυμοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ στο CNN και το Reuters που έδειχναν προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι ενδείξεις δείχνουν ότι ένα ρωσικό σύστημα έπληξε την πτήση J2-8243 της Azerbaijan Airlines πριν από τη συντριβή της κοντά στο Ακτάου του Καζακστάν, δήλωσε την Πέμπτη ο Αμερικανός αξιωματούχος.

Είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ προσφέρουν μια εκτίμηση για τη συντριβή του επιβατικού αεροσκάφους την Τετάρτη, από την οποία σκοτώθηκαν τουλάχιστον 38 από τους 67 επιβαίνοντες.

Εάν οι πρώτες ενδείξεις επιβεβαιωθούν τελικά, μπορεί να πρόκειται για μια περίπτωση λανθασμένης αναγνώρισης, δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος, όπου κακώς εκπαιδευμένες ρωσικές μονάδες πυροβόλησαν από αμέλεια κατά της χρήσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Ουκρανία, σύμφωνα με το CNN.

Αξιωματούχοι από το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν και τη Ρωσία, τρεις χώρες που συνδέονται με την καταστροφή, προέτρεψαν τον κόσμο να μην κάνει εικασίες σχετικά με τη συντριβή μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες. Ωστόσο, από το Καζακστάν επιμένουν πως η αιτία της συντριβής παραμένει άγνωστη. Το σημαντικό στοιχείο εδώ είναι πως η κυβέρνηση της χώρας ούτε επιβεβαίωσε, ούτως όμως και διέψευσε τις εκτιμήσεις περί κατάρριψης.

Ποια ήταν η διαδρομή του αεροπλάνου;

Η πτήση της Azerbaijan Airlines ταξίδευε από την πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν Μπακού προς το Γκρόζνι, την πρωτεύουσα της νότιας ρωσικής δημοκρατίας της Τσετσενίας, πριν πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση περίπου 3 χιλιόμετρα από το Ακτάου του Καζακστάν, ανακοίνωσε την Τετάρτη ο αερομεταφορέας.

Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ότι το αεροπλάνο άλλαξε πορεία λόγω πυκνής ομίχλης στο Γκρόζνι. Σύμφωνα με τον ιστότοπο παρακολούθησης πτήσεων Flightradar24, το αεροπλάνο ξεκίνησε την Τετάρτη στις 7:55 π.μ. ώρα Αζερμπαϊτζάν (10:55 μ.μ. ώρα Ελλάδας της Τρίτης) και συνετρίβη στις 10:28 π.μ. ώρα Αζερμπαϊτζάν.

Οι αξιωματούχοι δεν εξήγησαν αμέσως γιατί το αεροπλάνο διέσχισε την Κασπία Θάλασσα, όταν το Μπακού και το Γκρόζνι βρίσκονται στα δυτικά της και το Ακτάου στα ανατολικά της.

Ο υπουργός Μεταφορών του Καζακστάν, Marat Karabayev, δήλωσε την Πέμπτη ότι ένα κέντρο ελέγχου του Καζακστάν έλαβε σήμα από τη Ρωσία περίπου 45 λεπτά πριν από τη συντριβή του αεροσκάφους, το οποίο έλεγε ότι η πτήση εκτρέπεται.

Το μήνυμα ανέφερε ότι το αεροσκάφος αντιμετώπιζε βλάβη στα συστήματα ελέγχου του και ότι το πλήρωμα αποφάσισε να πετάξει προς το Ακτάου αφού έλαβε αναφορές για κακές καιρικές συνθήκες, δήλωσε ο Karabayev. Το ίδιο μήνυμα ανέφερε ότι «μια δεξαμενή οξυγόνου εξερράγη στην καμπίνα επιβατών, με αποτέλεσμα οι επιβάτες να χάσουν τις αισθήσεις τους», σύμφωνα με τον Karabayev.

Ενώ το πλήρωμα της Azerbaijan Airlines πραγματοποίησε δύο προσεγγίσεις στο αεροδρόμιο του Ακτάου, το αεροσκάφος παρέκκλινε από την πορεία του και έχασε την επικοινωνία με τους ελεγκτές εναέριου χώρου στο Ακτάου όταν συνετρίβη, δήλωσε ο Karabayev.

Το Flightradar24 ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι το αεροσκάφος «εκτέθηκε σε παρεμβολές GPS και spoofing κοντά στο Γκρόζνι». Η παρεμβολή GPS μπορεί να εμποδίσει σημαντικά την ικανότητα ενός αεροπλάνου να πλοηγηθεί και να επικοινωνήσει, δήλωσε το Flightradar24, δημιουργώντας πιθανούς κινδύνους για την ασφάλεια. Ωστόσο μπορεί το jamming να είναι επικίνδυνο για την ασφάλεια, όμως από μόνο του δεν είναι ικανό να ρίξει ένα αεροσκάφος, πολλώ δε μάλλον εάν το πλήρωμα είναι έμπειρο.

Τα δεδομένα και το βίντεο της συντριβής «υποδεικνύουν επίσης πιθανά προβλήματα ελέγχου του αεροσκάφους», δήλωσε το Flightradar24.

Πόσοι επέζησαν από τη συντριβή;

Τουλάχιστον 38 από τους 67 επιβαίνοντες στο αεροπλάνο σκοτώθηκαν στη συντριβή, επιβεβαίωσαν οι αρχές του Καζακστάν, μεταξύ των οποίων δύο πιλότοι και μια αεροσυνοδός. Περίπου 29 επιζώντες, δύο εκ των οποίων είναι παιδιά, ανασύρθηκαν από τα συντρίμμια, δήλωσε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Καζακστάν Κανάτ Μποζουμπάγεφ.

Από αυτούς που επέβαιναν στο αεροπλάνο, 37 από τους επιβάτες ήταν πολίτες του Αζερμπαϊτζάν και 16 από τη Ρωσία, μαζί με έξι από το Καζακστάν και τρεις από το Κιργιστάν, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία του υπουργείου Μεταφορών του Καζακστάν. Κανένας από αυτούς που επέζησαν δεν ήταν υπήκοος του Καζακστάν, δήλωσε ο Μποζουμπάγεφ.

Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων του Αζερμπαϊτζάν AZERTAC μετέδωσε ότι 12 επιζώντες θα μεταφερθούν πίσω στο Αζερμπαϊτζάν την Πέμπτη, πέντε εκ των οποίων βρίσκονται σε «σοβαρή αλλά σταθερή κατάσταση». Οι πέντε αυτοί άνθρωποι θα μεταφερθούν πίσω με ειδικό αεροσκάφος του Υπουργείου Εκτάκτων Καταστάσεων της χώρας, ανέφερε το AZERTAC.

Η εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ Farah Dakhlallah ανέφερε σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι «σκέψεις και οι προσευχές της συμμαχίας είναι με τις οικογένειες και τα θύματα» της καταστροφής. «Ευχόμαστε στους τραυματίες του δυστυχήματος ταχεία ανάρρωση και ζητάμε πλήρη έρευνα», έγραψε.

Ποια ήταν η αιτία του δυστυχήματος;

Βίντεο και εικόνες του αεροπλάνου μετά τη συντριβή του δείχνουν διατρήσεις στο σώμα του που μοιάζουν με ζημιές από θραύσματα ή συντρίμμια. Η αιτία αυτών των οπών δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Η Azerbaijan Airlines δήλωσε αρχικά στο AZERTAC ότι το περιστατικό προκλήθηκε από τη σύγκρουση του αεροσκάφους με ένα σμήνος πουλιών, ανέφερε το πρακτορείο. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορικών Μεταφορών της Ρωσίας Rosaviatsia δήλωσε επίσης ότι το αεροπλάνο συνετρίβη μετά από σύγκρουση με πουλιά.

Ωστόσο, ο Andriy Kovalenko, επικεφαλής του Κέντρου Αντιμετώπισης Παραπληροφόρησης της Ουκρανίας, που αποτελεί μέρος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, το αμφισβήτησε αυτό, υποστηρίζοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι το αεροπλάνο «καταρρίφθηκε από ρωσικό σύστημα αεράμυνας».

Η συντριβή έγινε λίγο μετά τις επιθέσεις ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών που έπληξαν τη νότια Ρωσία. Η δραστηριότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχει κλείσει αεροδρόμια στην περιοχή στο παρελθόν και το πλησιέστερο ρωσικό αεροδρόμιο στην πορεία πτήσης του αεροπλάνου έκλεισε το πρωί της Τετάρτης.

«Η Ρωσία θα έπρεπε να είχε κλείσει τον εναέριο χώρο πάνω από το Γκρόζνι, αλλά δεν το έκανε», δήλωσε ο Κοβαλένκο, υποθέτοντας ότι οι αρχές θα προσπαθήσουν να καλύψουν τον πραγματικό λόγο της συντριβής, συμπεριλαμβανομένων των τρυπών στο αεροπλάνο, καθώς θα ήταν "άβολο" να κατηγορηθεί η Ρωσία.

Ο Τζάστιν Κραμπ, ειδικός σε θέματα πληροφοριών, ασφάλειας και άμυνας και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας παροχής συμβουλών κινδύνου Sibylline, δήλωσε στο BBC Radio 4 την Πέμπτη ότι το αεροπλάνο που δέχθηκε πυρά από τη Ρωσία είναι «η καλύτερη θεωρία που ταιριάζει με όλα τα διαθέσιμα γεγονότα που γνωρίζουμε». Ο Κραμπ πρόσθεσε ότι η ρωσική αεράμυνα ήταν ενεργή στο Γκρόζνι περίπου την ώρα που το αεροπλάνο υπέστη ζημιές.

«Δεν νομίζω ότι αυτό είναι καθόλου εσκεμμένο», σημείωσε, επισημαίνοντας ότι η Ρωσία «ανησυχεί πολύ» για τα ενεργά ουκρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγαλύτερης εμβέλειας που «πολύ συχνά δεν καταρρίπτονται».

Η Osprey Flight Solutions, μια εταιρεία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που αναλύει τους κινδύνους ασφαλείας στον τομέα των αερομεταφορών, ανέφερε επίσης σε προειδοποίηση προς τις αεροπορικές εταιρείες ότι η πτήση «πιθανότατα καταρρίφθηκε από ρωσικό στρατιωτικό σύστημα αεράμυνας», σύμφωνα με τη Wall Street Journal.

Ο Αμερικανός αξιωματούχος που μίλησε στο CNN την Πέμπτη δεν είπε τι είδους σύστημα μπορεί να κατέρριψε το επιβατικό αεροσκάφος. Η Ρωσία διαθέτει μια σειρά αντιαεροπορικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των προηγμένων πυραυλικών συστημάτων επιφανείας-αέρος S-300 και S-400, καθώς και του συστήματος μέσου βεληνεκούς Pantsir και άλλων.

Τι λένε οι αρχές;

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι θα ήταν λάθος να γίνονται εικασίες σχετικά με την αιτία της συντριβής του αεροσκάφους προτού διεξαχθεί έρευνα, σύμφωνα με τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης RIA Novosti.

Ο Maulen Ashimbayev, πρόεδρος της Γερουσίας του Καζακστάν, δήλωσε την Πέμπτη ότι "η φύση αυτών των ζημιών και τα αίτια της καταστροφής είναι προς το παρόν άγνωστα".

Μια επιτροπή έχει συσταθεί για τη διερεύνηση του δυστυχήματος, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από το Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία, δήλωσε ο Ashimbayev. Ο Kanat Bozumbayev, αναπληρωτής πρωθυπουργός του Καζακστάν, δήλωσε ότι «ακόμη και η προκαταρκτική αιτία δεν μπορεί να προσδιοριστεί ακόμη, καθώς χρειάζονται ειδικοί για αυτό».