Τραμπ: Οι απειλές προς Γροιλανδία, Καναδά και Παναμά δείχνουν τι εννοούσε με το «Πρώτα η Αμερική»

Τα ιμπεριαλιστικά σχέδια του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τον Παναμά ακούγονται συχνά σαν τις φλυαρίες ενός «καρχαρία των ακινήτων», που εξισώνει την εξωτερική και εμπορική πολιτική, με το κυνήγι νέων συμφωνιών.

Αλλά υπάρχει μέθοδος στην επεκτατική του νοοτροπία. Ο Τραμπ, με τον μοναδικό του τρόπο, παλεύει με τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ σε έναν νέο κόσμο που διαμορφώνεται από την άνοδο της Κίνας, τις ανισότητες της παγκοσμιοποίησης, το λιώσιμο των πολικών πάγων και την αστάθεια των μεγάλων δυνάμεων.

Η στάση του ενσαρκώνει επίσης την αρχή «Πρώτα η Αμερική», δηλαδή τη χρήση της ισχύος των ΗΠΑ για την αδιάκοπη επιδίωξη στενών εθνικών συμφερόντων, ακόμη και με τον εξαναγκασμό μικρότερων, συμμαχικών δυνάμεων.

Οι συλλογισμοί του Τραμπ σχετικά με τον τερματισμό της Συνθήκης για τη Διώρυγα του Παναμά δείχνουν ιδιαίτερα την ενασχόληση της νέας κυβέρνησης με την εισβολή ξένων δυνάμεων στο δυτικό ημισφαίριο. Αυτή δεν είναι μια νέα ανησυχία - ήταν ένα σταθερό νήμα στην αμερικανική ιστορία, που χρονολογείται από το Δόγμα Μονρόε στη δεκαετία του 1820, όταν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες αποτελούσαν την απειλή. Το ζήτημα άντεξε και κατά τη διάρκεια των κομμουνιστικών φόβων του Ψυχρού Πολέμου. Οι σημερινοί σφετεριστές είναι η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν.

Η πεποίθηση του Τραμπ, εν τω μεταξύ, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να κυβερνούν υπέρτατα στη δική τους σφαίρα επιρροής είναι επίσης ένας σημαντικός υπαινιγμός για το πώς θα μπορούσε να διαχειριστεί βασικές παγκόσμιες εστίες, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στην Ουκρανία και ενδεχομένως ακόμη και της Ταϊβάν.

Αλλά ο νεοαποικιοκρατισμός του 21ου αιώνα είναι ένα τεράστιο ρίσκο και φαίνεται βέβαιο ότι θα προσκρούσει μετωπικά στο διεθνές δίκαιο.

Ο Τραμπ διατηρεί τη στρατιωτική δύναμη στο… τραπέζι

Ο Τραμπ έριξε λάδι στη φωτιά σε έναν τεταμένο κόσμο που περιμένει με τρόμο τη δεύτερη θητεία του την Τρίτη, όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε αν θα μπορούσε να αποκλείσει τη χρήση βίας για την ανάκτηση της διώρυγας του Παναμά ή την κατάληψη της στρατηγικής σημασίας Γροιλανδίας. «Δεν πρόκειται να δεσμευτώ για κάτι τέτοιο, όχι», δήλωσε ο Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο. «Μπορεί να είναι ότι θα πρέπει να κάνετε κάτι».

Οι Καναδοί ανακουφίστηκαν όταν έμαθαν ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος δεν θα στείλει την 82η αερομεταφερόμενη μονάδα πέρα από τον 49ο παράλληλο. Είπε ότι θα χρησιμοποιήσει μόνο οικονομική δύναμη για να προσαρτήσει την περήφανη κυρίαρχη δημοκρατία στα βόρεια και να την κάνει 51η πολιτεία.

Όπως συμβαίνει συχνά με τον Τραμπ, οι απειλές του προέρχονταν από ένα μείγμα κακίας και κακοήθειας. Και υπήρχε ένα χαρακτηριστικό στοιχείο φάρσας, καθώς ο γιος του εκλεγμένου προέδρου, ο Ντόναλντ Τζούνιορ, πέταξε με το Boeing της οικογένειας στη Γροιλανδία, με ένα ανδρείκελο του πατέρα του σκαρφαλωμένο στον πίνακα ελέγχου του πιλοτηρίου. «Κάντε τη Γροιλανδία μεγάλη ξανά!», έγραψε ο εκλεγμένος πρόεδρος στο κοινωνικό δίκτυο Truth λίγο πριν προσγειωθεί ο γιος του.

Είναι απίθανο ο Τραμπ να πετύχει αυτό που θέλει με τον Καναδά, τον Παναμά ή τη Γροιλανδία. Έτσι, η στρατηγική του μπορεί να στοχεύει στο να πετύχει καλύτερες συμφωνίες για τις ΗΠΑ - ίσως μια έκπτωση για τα αμερικανικά πλοία που διέρχονται από τη βασική πλωτή οδό μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, μεγαλύτερη αμερικανική πρόσβαση σε σπάνια ορυκτά γαιών στη Γροιλανδία και σε θαλάσσιες διαδρομές που αποκαλύπτονται από το λιώσιμο των πολικών πάγων, καθώς και μια νέα εμπορική συμφωνία με τον Καναδά που θα μπορούσε να ευνοήσει τους αμερικανούς κατασκευαστές.

Αλλά οι απειλές του Τραμπ δίνουν σάρκα και οστά σε μία από τις λογικές της εξωτερικής του πολιτικής: ότι κάθε χώρα πρέπει να επιδιώκει επιθετικά τους στόχους της μονομερώς με τρόπο που αναπόφευκτα θα ωφελήσει ισχυρά, πλούσια έθνη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.

«Ως πρόεδρος, έχω απορρίψει τις αποτυχημένες προσεγγίσεις του παρελθόντος και με υπερηφάνεια βάζω την Αμερική πρώτη, όπως ακριβώς θα πρέπει να βάζετε και εσείς τις χώρες σας πρώτες. Αυτό είναι εντάξει - αυτό πρέπει να κάνετε κι εσείς», δήλωσε ο Τραμπ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2020.

Πρόκειται για ένα δόγμα που αποστάζει από μια ζωή στην οποία ο Τραμπ προσπάθησε να είναι πάντα το πιο επιθετικό πρόσωπο σε κάθε δωμάτιο, επιδιώκοντας «νίκες» επί των ασθενέστερων αντιπάλων. Αυτό εξηγεί την παρατήρησή του ότι η Δανία πρέπει να παραδώσει τη Γροιλανδία, μια αυτοδιοικούμενη οντότητα στο εσωτερικό του βασιλείου της, επειδή είναι σημαντική για την ασφάλεια των ΗΠΑ. Σε αντίθετη περίπτωση, είπε ο Τραμπ, «θα τιμολογούσα τη Δανία σε πολύ υψηλό επίπεδο».

Ισχυρίστηκε ψευδώς ότι τα αμερικανικά πλοία υφίσταντο διακρίσεις στα τέλη διέλευσης και ότι η Κίνα, και όχι ο Παναμάς, εκμεταλλευόταν την πλωτή οδό. (Εταιρείες που ανήκουν στο Πεκίνο διαχειρίζονται ορισμένα λιμάνια στον Παναμά). «Δώσαμε τη διώρυγα του Παναμά στον Παναμά. Δεν την δώσαμε στην Κίνα και την καταχράστηκαν», δήλωσε ο Τραμπ λίγο πριν φτάσει η σορός του Κάρτερ στην Ουάσινγκτον πριν από την κρατική κηδεία της Πέμπτης.

Η σκληρή προσέγγιση του Τραμπ εξηγεί επίσης γιατί δεν βλέπει μεγάλη διάκριση μεταξύ συμμάχων και αντιπάλων των ΗΠΑ. Παραπονέθηκε, για παράδειγμα, την Τρίτη ότι ο Καναδάς, ο στενότερος γεωγραφικός φίλος της Αμερικής, απολαμβάνει δωρεάν την αμυντική ομπρέλα των ΗΠΑ και επομένως θα έπρεπε να είναι κράτος και όχι έθνος. Μια τέτοια άποψη απορρίπτει τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, η οποία βλέπει τις συμμαχίες ως επενδύσεις που πολλαπλασιάζουν την αμερικανική ισχύ και προστατεύουν τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Πώς η σκληρή ομιλία του Τραμπ μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ

Το επεκτατικό όραμα του Τραμπ αντικατοπτρίζει υπέρτατη αυτοπεποίθηση ενόψει της δεύτερης θητείας του, την οποία είναι αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει για να αφήσει ένα σημάδι που θα καθορίσει την εποχή του στον παγκόσμιο ρόλο της Αμερικής.

Και η προσωποποίηση της αρχής του ισχυρού που θριαμβεύει επί του αδύναμου μπορεί επίσης να επηρεάσει την προσέγγισή του σε άλλα παγκόσμια ζητήματα - κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία. Σε μια εντυπωσιακή στιγμή την Τρίτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι κατανοεί τον φόβο του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ότι το έθνος στο οποίο εισέβαλε θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. «Η Ρωσία έχει κάποιον ακριβώς στο κατώφλι της, και θα μπορούσα να καταλάβω το συναίσθημά τους γι' αυτό», είπε ο εκλεγμένος πρόεδρος.

Η πιθανότητα να αποδεχθεί ο Τραμπ τους όρους της Ρωσίας αποτελούσε ήδη μια ανησυχία. Ο πρώην σύμβουλός του σε θέματα εθνικής ασφάλειας, H.R. McMaster, κατέγραψε μια στιγμή όπου ο Πούτιν έκανε μια αναλογία μεταξύ των παράνομων διεκδικήσεών του στην Ουκρανία και των ιστορικών ανησυχιών των ΗΠΑ για το ημισφαίριό του.

«Ο Πούτιν χρησιμοποίησε τον χρόνο του με τον Τραμπ για να ξεκινήσει μια εξελιγμένη και συνεχή εκστρατεία χειραγώγησής του», έγραψε ο Μακμάστερ στο βιβλίο του “At War with Ourselves”. Και πρόσθεσε: «για να υποδηλώσει ηθική ισοδυναμία μεταξύ των αμερικανικών επεμβάσεων στη Λατινική Αμερική και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Πούτιν επικαλέστηκε το “συνεπακόλουθο του Ρούσβελτ” στο Δόγμα Μονρόε».