Χάος στην Αλβανία με θύματα την ελληνική μειονότητα και την ευρωπαϊκή προοπτική

Ύπουλα προεκλογικά παιχνίδια, που βάζουν στο στόχαστρο την ελληνική εθνική µειονότητα, παίζουν οι πολιτικές δυνάµεις στην Αλβανία, στην προσπάθειά τους να (συγ)καλύψουν θεσµικά ελλείµµατα, εγκλήµατα και «made in Albania» πληγές. Ελλείµµατα, εγκλήµατα και πληγές που έρχονται όµως να τορπιλίσουν την ευρωπαϊκή προοπτική των Τιράνων µέσα σε έναν φαύλο κύκλο αδιεξόδων… ρίχνοντας παράλληλα σκιές πάνω και από το ευρωπαϊκό µέλλον της Βόρειας Μακεδονίας.

Η Αλβανία δεν πρόκειται να λάβει ηµεροµηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µέσα στον Ιούνιο, όπως θα ήθελε. Αυτό (θα έπρεπε να) είναι πλέον σαφές. Η σχετική απόφαση µετατίθεται χρονικά το νωρίτερο προς Οκτώβριο… και βλέπουµε. Εως τότε, ωστόσο, στην Αλβανία ενδέχεται να έχουν γίνει πολλά και επεισοδιακά. Οι δηµοτικές εκλογές της 30ής Ιουνίου ίσως µετατεθούν χρονικά για αργότερα. Ο πρόεδρος Ιλίρ Μέτα (που είχε βρεθεί προ ημερών στην Γερμανία) το θέλει, αλλά ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα αντιδρά. Και οι βουλευτικές εκλογές (οι προγραµµατισµένες για το 2021) ίσως τελικά πραγµατοποιηθούν… µέσα στο 2019, ενδεχομένως τον Οκτώβριο, οπότε όµως ολοκληρώνεται και η θητεία της τρέχουσας Κοµισιόν.

Σκιές πάνω από τη Βόρεια Μακεδονία και decoupling

Οσα συµβαίνουν, ωστόσο, στην Αλβανία, δεν µένουν στην Αλβανία. Αντιθέτως, επηρεάζουν αρνητικά και τη Βόρεια Μακεδονία, δεδοµένου ότι οι εν λόγω χώρες πορεύονται µαζί ως «δίδυµο» στον δρόµο προς την ΕΕ. Ετσι όπως έχουν σήµερα τα πράγµατα, για να λάβει ηµεροµηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγµατεύσεων η Βόρεια Μακεδονία, θα πρέπει παράλληλα να λάβει και η Αλβανία. Για να αποδεσµευτούν ως προς την ευρωπαϊκή τους πορεία, προκειµένου δηλαδή να λάβει ηµεροµηνία έναρξης διαπραγµατεύσεων µόνο η µία και όχι η άλλη, θα πρέπει να υπάρξει σχετική απόφαση (decoupling) σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συµβουλίου. Ανθρωποι µε γνώση των συσχετισµών σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιµούν ότι στην πράξη θα είναι «δύσκολο» να γίνει κάτι τέτοιο, ή µάλλον «λιγότερο εύκολο» απ’ όσο θα ήθελαν πολλοί σε Βρυξέλλες, Σκόπια, Αθήνα και Βερολίνο. Θα υπάρξουν Ευρωπαίοι που ίσως υποστηρίξουν, για παράδειγµα, ότι οι Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας δεν θα πρέπει να διαχωριστούν από τους Αλβανούς της Αλβανίας στον δρόµο προς την ΕΕ (µε τους Αλβανούς του Κοσόβου από την άλλη να αποτελούν χωριστή ειδική περίπτωση), αλλά και άλλοι που εµφανίζουν βαθύτερη «αλλεργία» σε κάθε προοπτική διεύρυνσης.

Ηταν Ιούνιος του 2014 όταν η Αλβανία έλαβε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ. Ακριβώς πέντε χρόνια µετά, εκείνη ακόµη εξακολουθεί να βρίσκεται ante portas, περιµένοντας να λάβει ηµεροµηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγµατεύσεων, πράγµα που ως φαίνεται όµως δεν πρόκειται να λάβει ούτε φέτος, παρά την πρόσφατη θετική εισήγηση της Κοµισιόν. Θετικές εισηγήσεις έχουν υπάρξει άλλωστε και άλλες στο παρελθόν (2017, 2018) από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χωρίς όµως να οδηγούν πουθενά.

«Πόρτα» από Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία

Σήµερα, εν όψει των κρίσιµων συναντήσεων που αναµένονται σε επίπεδο ΕΕ (Συµβούλιο Γενικών Υποθέσεων στις 18 Ιουνίου, Σύνοδος Κορυφής στις 20-21 Ιουνίου), χώρες όπως η Γερµανία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η ∆ανία κ.ά. ετοιµάζονται να πουν εκ νέου «όχι» στην έναρξη ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µε την Αλβανία, µε την Ελλάδα από την πλευρά της να θέτει πολύ συγκεκριµένους όρους ως προς τον σεβασµό των δικαιωµάτων της ελληνικής εθνικής µειονότητας προκειµένου να δώσει το πράσινο φως.

Ο πρέσβης της Ιταλίας στα Τίρανα, Αλµπέρτο Κουτίλο, δήλωσε προ ηµερών, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην πόλη Σκόδρα (Σκόντερ), ότι υπάρχουν 5 µε 6 κράτη-µέλη της ΕΕ που βλέπουν µε καχυποψία την ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας. Ο ίδιος ξεχώρισε, µάλιστα, µεταξύ αυτών τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεµβούργο).

Σε µια κίνηση ενδεικτική των διαθέσεών της, η ολλανδική Βουλή ήρθε να επιβεβαιώσει τον Ιταλό διπλωµάτη ζητώντας από την Κοµισιόν να επαναφέρει την υποχρέωση έκδοσης θεωρήσεων εισόδου/βίζας για τους Αλβανούς πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ, πράγµα που είχε ζητήσει πέρυσι και η Γαλλία. Για να αιτιολογήσουν µάλιστα την κίνησή τους, οι Ολλανδοί βουλευτές επικαλούνται την εγκληµατική δράση (εµπόριο κοκαΐνης, ξέπλυµα, trafficking) αλβανικών συµµοριών σε πόλεις όπως είναι το Αµστερνταµ, το Ρότερνταµ κ.ά., την παράνοµη µετανάστευση από την Αλβανία, καθώς και τις πολλές αιτήσεις ασύλου που πλέον δέχονται οι ολλανδικές Αρχές από Αλβανούς υπηκόους.

Αλλά και στη Γερµανία υπάρχουν φωνές, κυρίως µεταξύ των συγκυβερνώντων Χριστιανοδηµοκρατών της Ανγκελα Μέρκελ, που έχουν τοποθετηθεί δηµόσια ενάντια στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µε την Αλβανία, πράγµα που είχε κάνει άλλωστε και ο Γάλλος πρόεδρος Εµανουέλ Μακρόν. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των Χριστιανοδηµοκρατών βουλευτών Γκούντερ Κρίχµπαουµ και Γιόχαν Βάντεπουλ, ενώ σύµφωνα µε την Suddeutsche Zeitung ακόµη και η ίδια η Μέρκελ έχει δηλώσει ότι η Αλβανία δεν πρόκειται να εξασφαλίσει την έναρξη των ενταξιακών της διαπραγµατεύσεων τον Ιούνιο.

Ενδεικτικές των γερµανικών διαθέσεων είναι, ωστόσο, και οι πρόσφατες αποκαλύψεις της γερµανικής εφηµερίδας «Bild», αποκαλύψεις που εµφανίζουν (µέσα από ηχογραφηµένες συνοµιλίες που δόθηκαν στη δηµοσιότητα) στελέχη της αλβανικής µαφίας να επιχειρούν να νοθεύσουν το αποτέλεσµα των βουλευτικών εκλογών του 2017 υπέρ του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόµµατος του πρωθυπουργού Eντι Ράµα, σε σύµπραξη µε πολιτικούς και τοπικούς παράγοντες από την περιοχή του ∆υρραχίου.

Οι γερµανικές αποκαλύψεις έρχονται σε µια διόλου τυχαία χρονική συγκυρία, µόλις τρεις εβδοµάδες πριν από τις αλβανικές δηµοτικές εκλογές της 30ής Ιουνίου, να πλήξουν την εικόνα του Αλβανού πρωθυπουργού. Ενδεικτικοί και οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι στον αλβανικό Τύπο: «BILD: Να πώς η Μαφία νοθεύει τις εκλογές στην Αλβανία» (Standard), «Οι γερµανικές παρακολουθήσεις διαλύουν τον Ράµα» (Koha Jone), «Ο έµπορος ναρκωτικών σε παζαρέµατα ψήφων και βουλευτών» (Panorama). Προκαλεί εντύπωση, πάντως, το γεγονός ότι οι αποκαλύψεις της «Bild» συνέπεσαν χρονικά µε την… επίσκεψη που πραγµατοποίησε στο Βερολίνο ο ηγέτης της αλβανικής αντιπολίτευσης (και µεγάλος εχθρός του Ράµα) Λουλζίµ Μπάσα, µια επίσκεψη στο πλαίσιο της οποίας o 44χρονος ηγέτης του αντιπολιτευόµενου κεντροδεξιού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος είχε επαφές και µε στελέχη των Χριστιανοδηµοκρατών της Μέρκελ.

Η Αλβανία διανύει µια άκρως τοξική περίοδο βαθιάς συνταγµατικής, πολιτικής και θεσµικής κρίσης, µε τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις να προσλαµβάνουν µάλιστα ολοένα και πιο βίαια χαρακτηριστικά και το πολιτικό σκηνικό στη χώρα να µυρίζει µπαρούτι. Κανονικά, οι επόµενες βουλευτικές εκλογές είναι προγραµµατισµένο να πραγµατοποιηθούν το 2021. Η αντιπολίτευση, ωστόσο, του Λουλζίµ Μπάσα, διαδόχου Σαλί Μπερίσα στην ηγεσία του ∆ηµοκρατικού Κόµµατος, αξιώνει την παραίτηση του Ράµα προκειµένου να ανοίξει ο δρόµος για την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Στο στόχαστρο η ελληνική μειονότητα

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η αντιπολίτευση µποϊκοτάρει τις εργασίες της Βουλής καθώς και τις δηµοτικές εκλογές που ήταν αρχικά προγραμματισμένες για τις 30 Ιουνίου. Είναι ενδεικτικό ότι σε 40 από τους 61 δήµους της χώρας υπήρχε εν όψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του Ιουνίου µόνο ένας υποψήφιος, και αυτός του κυβερνώντος κόµµατος. Παρόµοια η κατάσταση και στην πλειοψηφικά ελληνική Χειµάρρα, όπου κατεβαίνει µόνος υποψήφιος για τη δηµαρχία (µετά την απόρριψη της υποψηφιότητας του Φρέντη Μπελέρη της ελληνικής µειονοτικής οργάνωσης Οµόνοια) ο νυν δήµαρχος και «στενός φίλος» του Ράµα, Γιώργος Γκόρος (Γκιόργκι Γκόρο), ένας άνθρωπος του οποίου την ελληνική υπηκοότητα αφαίρεσε η ελληνική κυβέρνηση το 2017.

Ο 54χρονος Εντι Ράµα, πρωθυπουργός της χώρας από το 2013, δεν φαίνεται ωστόσο να δείχνει καµία διάθεση παραίτησης. Αντιθέτως µάλιστα, βγαίνει στην αντεπίθεση κατηγορώντας την αντιπολίτευση ότι αµαυρώνει τις εικόνα της Αλβανίας διεθνώς µε τις διαδηλώσεις και τις καταγγελίες της. Και όλα αυτά, σε µια χώρα µε «υπερπλεόνασµα» προβληµάτων, η οποία αδυνατεί να συγκροτήσει Συνταγµατικό ∆ικαστήριο ενώ ετοιµάζεται να αναλάβει την προεδρία του Οργανισµού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) το 2020, ενός Οργανισµού ο πρέσβης του οποίου στα Τίρανα βρέθηκε προ εβδοµάδων στο στόχαστρο µαινόµενων διαδηλωτών µε την κατηγορία ότι στηρίζει τον Ράµα.

«Αλυτρωτικά» τα ελληνικά κοιμητήρια

Οπως συµβαίνει, ωστόσο, συνήθως στην Αλβανία όταν τα προβλήµατα πληθαίνουν, πολλοί αναζητούν διέξοδο… στον αλυτρωτισµό, βάζοντας στο στόχαστρο την ελληνική εθνική µειονότητα. Η απόφαση της αλβανικής ∆ικαιοσύνης να απορρίψει την υποψηφιότητα του Φρέντη Μπελέρη για τη δηµαρχία της τουριστικά «πολύτιµης» Χειµάρρας, χρησιµοποιώντας µάλιστα ως δικαιολογία στηµένες κατηγορίες χωρίς κανένα νοµικό έρεισµα που χρονολογούνται από το 2003 (για «επεισόδια» έξω από εκλογικά κέντρα), αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση πολιτικά υποκινούµενης στοχοποίησης. Παράλληλα, ωστόσο, δηµιουργώντας ανθελληνικό κλίµα, η Εισαγγελία Βαρέων Εγκληµάτων έχει το τελευταίο διάστηµα ανασύρει και µια άλλη υπόθεση του 1994 (εκείνη της Επισκοπής και της οργάνωσης ΜΑΒΗ), καλώντας σε «απολογία» δεκάδες µέλη της ελληνικής εθνικής µειονότητας.

Οι αλβανικές Αρχές εµφανίζονται, ωστόσο, παράλληλα να εµπαίζουν τους Ελληνες µε το θέµα των δίγλωσσων πινακίδων στους δρόµους του δήµου ∆ρόπολης, που µόνο δίγλωσσες δεν τις λες. Την ίδια ώρα, στον αλβανικό Τύπο («Gazeta Shqiptare») κάνουν την εµφάνισή τους και άρθρα που εντοπίζουν «σκάνδαλα» και «ελληνικές διεκδικήσεις για το νότιο τµήµα της Αλβανίας» πίσω από τη διαδικασία εκταφής των οστών των Ελλήνων πεσόντων του Β’ Παγκοσµίου, «αλυτρωτικές διεκδικήσεις» τις οποίες συνδέουν επικοινωνιακά και µε την υπόθεση Κατσίφα. Υποστηρίζουν, για παράδειγµα, ότι κάποια από τα οστά τα οποία έχουν βαφτιστεί «ελληνικά», στην πραγµατικότητα ανήκουν σε Αλβανίδες γυναίκες και σε παιδιά. Στο ίδιο πνεύµα, σηµειώνουν ότι δεν πρέπει να ανεγερθούν «οµαδικά» κοιµητήρια Ελλήνων πεσόντων σε αλβανικό έδαφος, καθώς κάτι τέτοιο «είναι σε βάρος της αξιοπρέπειας και της κυριαρχίας της Αλβανίας», αλλά αντιθέτως να επιστραφούν τα οστά στην Ελλάδα. Μέσα σε όλα αυτά, επανέρχεται και το θέµα «του τσάµικου πληθυσµού που σφαγιάστηκε από τους Ελληνες».