Εκρήξεις στον κόλπο του Ομάν: Ανάβει ξανά το φιτίλι στη Μέση Ανατολή

Ακόμη ένα επικίνδυνο µέτωπο για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή φαίνεται ότι ανοίγει µετά το δεύτερο περιστατικό µέσα σε µόλις έναν µήνα µε εκρήξεις σε τάνκερ που µεταφέρουν πετρελαϊκά προϊόντα από τον Περσικό Κόλπο περνώντας από τα Στενά του Ορµούζ.

Οι εκρήξεις-πιθανές επιθέσεις στα δύο τάνκερ, «Front Altair» και «Kokuka Courageous», σηµειώθηκαν την Πέµπτη το πρωί (τοπική ώρα), ενώ αυτά είχαν αφήσει πίσω τους τα Στενά του Ορµούζ και είχαν εισέλθει στον Κόλπο του Οµάν. Στο άκουσµα της είδησης ξεκίνησε ένα ξέφρενο ράλι στην τιµή του αργού πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις, η ανησυχία είναι δικαιολογηµένη, καθώς αυτό το τελευταίο περιστατικό αλλά και οι εκρήξεις που είχαν σηµειωθεί προ µηνός σε τέσσερα πλοία στο λιµάνι Φουτζέιρα των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων εµπεδώνουν ένα αίσθηµα ανασφάλειας όσον αφορά στην οµαλή µεταφορά πετρελαιοειδών από τη βασική πετρελαιοπαραγωγό περιοχή του πλανήτη. 

Από την εκλογή του Ντόναλντ Τραµπ το 2016 µέχρι και σήµερα, το Ιράν και η ενίσχυση της παρουσίας και της επιρροής του στη Μέση Ανατολή (ιδιαίτερα στον πόλεµο της Συρίας µέσω της Χεζµπολάχ του Λιβάνου, αλλά και στην Υεµένη µέσω των ανταρτών Χούτι) αποτελούν βασικά συστατικά στην κρίση των σχέσεων της ιρανικής ηγεσίας µε τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ. Οι ανακοινώσεις που ακολούθησαν το συµβάν της περασµένης Πέµπτης µε τις εκρήξεις στα τάνκερ, τόσο από τις εµπλεκόµενες εταιρείες όσο και από τις κυβερνήσεις, κάνουν ξεκάθαρο ότι τα Στενά του Ορµούζ και ο ιρανικός έλεγχος σε αυτά µετατρέπονται σε ακόµη ένα πεδίο αντιπαράθεσης για την επόµενη ηµέρα στη Μέση Ανατολή. 

Οι Ηνωµένες Πολιτείες του Ντόναλντ Τραµπ χρησιµοποίησαν στην κόντρα τους µε το Ιράν ως µοχλό πίεσης την επαναφορά των κυρώσεων κατά της ισλαµικής δηµοκρατίας, µετά την αποχώρηση του Τραµπ από την εξαµερή συµφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραµµα της Τεχεράνης, µια συµφωνία στο πλαίσιο της οποίας υπενθυµίζεται ότι το Ιράν είχε συµφωνήσει να «θάψει» το πυρηνικό του πρόγραµµα, ως αντάλλαγµα για την άρση κυρώσεων που του είχαν επιβληθεί.

Τα Στενά του Ορµούζ, ο πορθµός που συνδέει τον Περσικό Κόλπο µε τον Κόλπο του Οµάν και στο στενότερο σηµείο του έχει πλάτος µόλις 54 χιλιόµετρα, έχουν διαδραµατίσει κοµβικό ρόλο σε όλες τις περιόδους κρίσης που βίωσε το Ιράν. Η σηµασία των Στενών του Ορµούζ δεν είναι προφανώς τυχαία. Προκύπτει από το γεγονός ότι από αυτά περνά περίπου το 30% των διά θαλάσσης µεταφορών πετρελαιοειδών παγκοσµίως, το οποίο µεταφράζεται σε 20% του συνόλου των µεταφορών πετρελαίου. Το 2016 από τα Στενά του Ορµούζ διακινούνταν 18,5 εκατοµµύρια βαρέλια πετρελαίου και πετρελαιοειδών την ηµέρα.

Την περίοδο 2011-2012, η κυβέρνηση του τότε προέδρου του Ιράν, Μαχµούντ Αχµαντινετζάντ, είχε απειλήσει να κλείσει τα Στενά του Ορµούζ, σε περίπτωση που επιβάλλονταν κυρώσεις κατά της χώρας για το πυρηνικό της πρόγραµµα. Στην απειλή, οι ΗΠΑ και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες είχαν απαντήσει αυξάνοντας την παρουσία τους στον Περσικό Κόλπο, ενώ λίγο αργότερα -τον Ιανουάριο του 2012- η Ευρωπαϊκή Ενωση επέβαλε κυρώσεις, απαγορεύοντας στην ουσία την εισαγωγή ιρανικού πετρελαίου στην Ευρώπη.

Σηµειώνεται ότι το 80% του ΑΕΠ του Ιράν προερχόταν τότε από τις εξαγωγές πετρελαίου και ότι από τον συνολικό όγκο των εξαγωγών το 20% ήταν προς την Ευρώπη.

«Αλογάκι της Παναγίας» 

Παλαιότερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι ΗΠΑ είχαν βυθίσει τον µισό στόλο του Ιράν σε ναυµαχία που πραγµατοποιήθηκε κατά την επιχείρηση «Αλογάκι της Παναγίας» («Operation Praying Mantis»), µια επιχείρηση που ήταν η αµερικανική απάντηση στην ναρκοθέτηση του Περσικού Κόλπου από το Ιράν στο πλαίσιο του πολέµου Ιράκ - Ιράν. Πιο συγκεκριµένα, η αµερικανική επίθεση είχε έρθει όταν… νάρκη χτύπησε ένα αµερικανικό πολεµικό πλοίο που συνόδευε τάνκερ από το Κουβέιτ.

Μετά το περιστατικό της Πέµπτης και τις αµερικανικές αναφορές πως «το Ιράν είναι το πιθανότερο ότι βρίσκεται πίσω από τις επιθέσεις», µένει να φανεί το τι µέλλει γενέσθαι αυτήν τη φορά στα Στενά του Ορµούζ.