Στα χέρια του Τραμπ η τύχη του Σουλτάνου - Δύσκολες οι συνομιλίες

Από την προπερασμένη Παρασκευή 7 Ιουνίου, ο Ταγίπ Ερντογάν ήταν «εξαφανισµένος» και η ακύρωση που ακολούθησε των προεκλογικών συγκεντρώσεων προς υποστήριξη της υποψηφιότητας του Μπιναλί Γιλντιρίµ για τη δηµαρχία της Κωνσταντινούπολης, προβληµάτισε ξένους και ντόπιους παρατηρητές.

Την Τετάρτη επανεµφανίστηκε, αφού προηγήθηκε ένα δηµοσίευµα σε τουρκική ιστοσελίδα της Ουάσιγκτον, και υπήρχαν φήµες που άφηναν ξεκάθαρα να εννοηθεί ότι το πρόβληµα µπορεί να είναι ιατρικό. Η επανεµφάνισή του ήταν αναγκαία, διότι οι Αµερικανοί είχαν στείλει τα τελεσίγραφά τους, τα οποία απαιτούσαν απάντηση. Και ήταν µία απάντηση που µόνο αυτός µπορούσε να δώσει. ∆ιότι έπρεπε να είναι πειστική και ταυτόχρονα να µη χωρά αµφιβολία ότι είναι η τελική απάντηση της Τουρκίας.

Αλλά το βασικό ερώτηµα είναι αυτό: είναι η τελική απάντηση αυτή που έδωσε ο Ταγίπ Ερντογάν, ότι δηλαδή το θέµα της αγοράς του ρωσικού συστήµατος S-400 έχει τελειώσει και στην ουσία «πάµε παρακάτω» και δεν µας ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις; Ή απλά παίζει το παιχνίδι της σύγκρουσης µε την Αµερική µέχρι τις 23 Ιουνίου, όταν θα διεξαχθούν οι εκλογές για τον ∆ήµο της Κωνσταντινούπολης, τις οποίες αναµένεται να χάσει το κόµµα του;

Την Πέµπτη το πρωί ο υπουργός Αµυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, συνοµίλησε τηλεφωνικά µε τον Αµερικανό οµόλογό του, Πάτρικ Σάναχαν. Σύµφωνα µε πληροφορίες ήταν µία δύσκολη συνοµιλία και για τις δύο πλευρές, καθώς ο κ. Ακάρ εξέφρασε την απογοήτευση και για το περιεχόµενο αλλά περισσότερο για το ύφος της επιστολής του κ. Σάναχαν, µε την οποία ανακοίνωνε τη διαδικασία ακύρωσης της τουρκικής συµµετοχής στην κατασκευή των µαχητικών F-35. Από την πλευρά του, ο Αµερικανός υπουργός επανέλαβε όσα αναφέρονται στην επιστολή, και όπως λέγεται τόνισε ότι το Πεντάγωνο εννοεί και την τελευταία λέξη που περιέχεται στο γράµµα του προς τον κ. Ακάρ. Η αίσθηση που υπάρχει µετά το τηλεφώνηµα είναι ότι οι Τούρκοι παραµένουν ανυποχώρητοι στις θέσεις τους, και το χειρότερο για την Ουάσιγκτον είναι ότι αρνούνται να αντιληφθούν τις ανησυχίες της. ∆εν δέχονται, για την ώρα, καµία συζήτηση για τους S-400 και απαιτούν συµµόρφωση της Αµερικής στους κανόνες της συµφωνίας της Τουρκίας µε τη Lockheed Martin.

Στο Πεντάγωνο δίνουν µεγάλη σηµασία στη δήλωση του κ. Ερντογάν, ότι εάν ακυρωθεί η συνεργασία για τα F-35 θα ξεκινήσει δικαστικούς αγώνες και εναντίον της εταιρείας και εναντίον Αµερικανών αξιωµατούχων. Οµως, οι αποφάσεις δεν αλλάζουν και παραµένουν σταθερά στη θέση «ή τους S-400 ή τα F-35, και τα δύο µαζί στην Τουρκία αποκλείεται».

Οι Αµερικανοί διευκρινίζουν ότι απαιτούν ακύρωση της αγοράς των S-400, όχι µεταφορά τους σε άλλη χώρα ούτε να παραµείνουν στα κιβώτια. Αυτή όµως η θέση θα µπορούσε να ανατραπεί από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραµπ, ο οποίος µέχρι στιγµής ενηµερώνεται και συµφωνεί µε όλα τα βήµατα που γίνονται. Οµως, επειδή έχει συµβεί στο παρελθόν να αδειάσει συνεργάτες του στη διάρκεια των συζητήσεών του µε τον κ. Ερντογάν, οι αρµόδιοι αξιωµατούχοι θα αναµένουν το αποτέλεσµα της συνάντησής του µε τον Τούρκο πρόεδρο στην Ιαπωνία, στις 28 ή 29 του µήνα. Σύµφωνα µε διαρροές, η εισήγηση στον κ Τραµπ είναι να παραµείνει στη γραµµή του Πενταγώνου και του Στέιτ Ντιπάρτµεντ. Λέγεται ότι ο σύµβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον, εισηγείται ακόµα πιο σκληρή γραµµή στη συνοµιλία των δύο προέδρων. Οµως, ο Αµερικανός πρόεδρος, και επειδή είναι µία κατηγορία από µόνος του, µπορεί να πράξει ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι τον συµβουλεύουν οι συνεργάτες του.

Τι φοβάται

Βεβαίως, έχει σηµασία το γεγονός ότι το φθινόπωρο ξεκινά επίσηµα η προεκλογική εκστρατεία στην Αµερική και ο Ντόναλντ Τραµπ δεν θα ήθελε να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να εξηγεί γιατί υποχώρησε -στην περίπτωση που το πράξει- στον Ερντογάν. Το βασικό του πρόβληµα, σε ό,τι αφορά τους ψήφους των χριστιανών και των Εβραίων, είναι ότι αν υποχωρήσει στον Ερντογάν, υποχωρεί σε έναν… µουσουλµάνο. Τα δεδοµένα, σύµφωνα µε αµερικανικές πηγές, είναι τα εξής:

Η Τουρκία έχει ολοκληρώσει την αγορά και τώρα αναµένουν την ηµεροµηνία έναρξης της εγκατάστασης.

Την ηµέρα εκείνη, σύµφωνα µε τις επίσηµες αµερικανικές ανακοινώσεις, θα ακυρωθεί η συµµετοχή της Τουρκίας στο πρόγραµµα κατασκευής των F-35 και θα ακυρωθεί και η αγορά των αµερικανικών µαχητικών από την Αγκυρα. Η Αµερική έχει αποφασίσει να επιστρέψει τα χρήµατα που έδωσε µέχρι τώρα η Τουρκία.

Θα ακολουθήσει η αναγγελία για τις κυρώσεις, όπως προβλέπουν τα νοµοσχέδια του Κογκρέσου.

Οι βουλευτές και οι γερουσιαστές έχουν προβλέψει να αντιµετωπίσουν ακόµα και τυχόν παρέµβαση του κ. Τραµπ, για να επιβληθούν «µεσαίου βεληνεκούς» κυρώσεις και όχι οι σκληρές που προβλέπει ο νόµος CAATSA. Πρέπει να κρατήσουµε, όµως, µία κουβέντα που περιέχεται στην επιστολή του κ. Σάναχαν προς τον κ. Ακάρ και να εµπεδώσουµε ότι το στρατηγικό συµφέρον προηγείται όλων των άλλων: Εάν η Τουρκία συµµορφωθεί και ακυρώσει την αγορά των S-400, τότε όλα θα αλλάξουν. Η κατοχική δύναµη θα παραµείνει στο πρόγραµµα των F-35 και οι ΗΠΑ θα της πουλήσουν και το σύστηµα Patriot. ∆ιαφορετικά, «θα πέσουν κεραµίδια στο κεφάλι» του Ερντογάν…