Σκιές πολιτικής αστάθειας ξανά πάνω από Ιταλία και Ισπανία

Σκιές πολιτικής αστάθειας κάνουν την επανεµφάνισή τους πάνω από τον ευρωπαϊκό Νότο σε µια κοµβική χρονική στιγµή, προµηνύοντας «ανατροπές» και «τριγµούς» εν όψει φθινοπώρου, «ανατροπές» και «τριγµούς» που αναµένεται όµως να συµπέσουν χρονικά και µε την έναρξη της θητείας της νέας, µετα-Γιούνκερ Κοµισιόν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και µε σειρά επερχόµενων κρίσιµων εκλογικών αναµετρήσεων σε κρατίδια της Ανατολικής Γερµανίας.

Ιταλία και Ισπανία, η τρίτη και η τέταρτη µεγαλύτερη οικονοµία της Ευρωζώνης αντίστοιχα, επιστρέφουν σε τροχιά πολιτικών κλυδωνισµών, κλυδωνισµών που στη Ρώµη εκδηλώνονται ως ενδοκυβερνητική κρίση και στη Μαδρίτη ως αδυναµία σχηµατισµού κυβέρνησης (ή ακόµη και ως αδυναµία εξασφάλισης ψήφου εµπιστοσύνης υπέρ µιας µειοψηφικής κυβέρνησης). Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν πια κάνει την εµφάνισή τους και σενάρια πρόωρων εκλογών µε ορίζοντα το ερχόµενο φθινόπωρο.

Αναταράξεις και στη Γερμανία

Ενα φθινόπωρο το οποίο ενδέχεται όµως να αποδειχθεί πολιτικά ασταθές ακόµη και στη Γερµανία, όπου επίσης αναµένονται κρίσιµες (κρατιδιακές) εκλογικές αναµετρήσεις: στη Σαξονία τον Σεπτέµβριο, στο Βρανδεµβούργο επίσης τον Σεπτέµβριο και στη Θουριγγία τον Οκτώβριο, µε τις δηµοσκοπήσεις να προµηνύουν µάλιστα σαρωτικές ανόδους για τα ποσοστά της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερµανία (AfD). Εάν επιβεβαιωθούν στην κάλπη, οι υψηλές επιδόσεις του AfD θα µπορούσαν να κλονίσουν συνολικά τον χώρο της γερµανικής ∆εξιάς, επισπεύδοντας αλλαγές που ήδη κυοφορούνται στον χώρο της γερµανικής Χριστιανοδηµοκρατίας (CDU) αναφορικά µε το µέλλον τόσο της ίδιας της Ανγκελα Μέρκελ (που ίσως αναγκαστεί να εγκαταλείψει πρόωρα την καγκελαρία, δηλαδή πριν από το 2021) όσο και της διαδόχου της Μέρκελ στην ηγεσία του CDU, Ανεγκρετ Κραµπ-Καρενµπάουερ (η µακροηµέρευση της οποίας σε ηγετικές θέσεις επίσης τίθεται εν αµφιβόλω). 

Στην Ιταλία, πάντως, η ενδοκυβερνητική κρίση πλέον… βγάζει µάτι, µε τους κυβερνητικούς εταίρους, το Κίνηµα 5 Αστέρων (M5S) του 33χρονου Λουίτζι ντι Μάιο από τη µια πλευρά και τη Λέγκα του 46χρονου Ματέο Σαλβίνι από την άλλη να ανταλλάσσουν… βαριές κουβέντες. «Εάν έχεις τέτοιους εταίρους, τι να τους κάνεις τους εχθρούς;» θα µπορούσε να διερωτηθεί κανείς βλέποντας τον υπουργό Εργασίας Λουίτζι ντι Μάιο να κατηγορεί τη Λέγκα του Σαλβίνι ότι «µαχαιρώνει πισώπλατα» το Κίνηµα 5 Αστέρων.

Εδώ και καιρό κυκλοφορούν σενάρια στην Ιταλία που θέλουν τον Σαλβίνι να οδηγεί τη χώρα σε πρόωρες εκλογές µέσα στο 2019 (και όχι το 2023, όπως είναι κανονικά προγραµµατισµένο) µε την προοπτική να αυξήσει σηµαντικά τα ποσοστά του (όπως αναµένεται βάσει των δηµοσκοπήσεων) και να επανεκλεγεί στην κυβέρνηση, αυτήν τη φορά όµως όντως ισχυρότερος και µε έναν νέο κυβερνητικό εταίρο που δεν θα είναι το Κίνηµα 5 Αστέρων αλλά… το κόµµα Forza Italia του γνωστού από τα παλιά, 82χρονου πλέον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο ίδιος ο Ντι Μάιο εµφανίστηκε µόλις την περασµένη Πέµπτη να επιβεβαιώνει ένα τέτοιο σενάριο, υποστηρίζοντας ανοιχτά ότι ο Σαλβίνι «θέλει να γυρίσει πίσω µαζί µε τον Μπερλουσκόνι», ότι η εµπιστοσύνη µεταξύ Λέγκας και Κινήµατος 5 Αστέρων «έχει δυστυχώς χαθεί», ότι η ενδοκυβερνητική κρίση είναι πια όντως «εξαιρετικά σοβαρή» κ.ά.

Αλλά και η ιταλική (ακρο)∆εξιά από την πλευρά της αντεπιτίθεται, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το Κίνηµα 5 Αστέρων θα προτιµούσε να προχωρήσει στον σχηµατισµό κυβέρνησης συνεργασίας όχι µε τη Λέγκα αλλά µε το ∆ηµοκρατικό Κόµµα (PD), στην ηγεσία του οποίου βρίσκεται πλέον ο Nικόλα Τζινγκαρέτι. Οι -προς το παρόν ανεπιβεβαίωτες- καταγγελίες που θέλουν τη Λέγκα να λαµβάνει χρηµατοδότηση από τη Ρωσία θα µπορούσαν να συµβάλουν προς µια τέτοια κατεύθυνση, δίνοντας για παράδειγµα στο Κίνηµα 5 Αστέρων την αφορµή που χρειάζεται ώστε να διαλύσει τη συνεργασία του µε τον Σαλβίνι, όχι όµως από θέση αµυντική αλλά από θέση ισχύος και µε εξασφαλισµένο το ηθικό πλεονέκτηµα.

Ως κυβερνητικοί εταίροι τους τελευταίους περίπου 13 µήνες, από τον Ιούνιο του 2018 οπότε σχηµάτισαν κυβέρνηση και µετά, η Λέγκα και το Κίνηµα 5 Αστέρων έχουν εµφανιστεί να διαφωνούν σε σειρά κοµβικών θεµάτων. Τελευταίο παράδειγµα: η διαδικασία εκλογής της νέας προέδρου της Κοµισιόν στην Ευρωβουλή, όπου η παράταξη του Ματέο Σαλβίνι ψήφισε ενάντια στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε αντίθεση όµως µε το κόµµα του Λουίτζι ντι Μάιο που ψήφισε υπέρ της Γερµανίδας.

Σάντσεθ εναντίον Ιγκλέσιας

Αλλά και στη γειτονική Ισπανία, τρεις µήνες έχουν περάσει από τις τελευταίες πρόωρες εκλογές του περασµένου Απριλίου, πλην όµως η χώρα ακόµη δεν έχει αποκτήσει κυβέρνηση, ούτε καν µειοψηφίας, µε τις εξελίξεις µάλιστα των τελευταίων 24ώρων να επαναφέρουν και το ενδεχόµενο µιας νέας πρόωρης προσφυγής στην κάλπη. Στην Ισπανία Σοσιαλιστές (PSOE) και Podemos δεν έχουν καταφέρει να συµφωνήσουν σε ένα µοντέλο συνεργασίας, µε τους Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσεθ να στοχοποιούν µάλιστα ως «πρόβληµα» τον ίδιο τον ηγέτη των Podemos, Πάµπλο Ιγκλέσιας. Οι Σοσιαλιστές (PSOE) του Σάντσεθ, νικητές των εκλογών του περασµένου Απριλίου, διαθέτουν πια 123 έδρες σε σύνολο 350, περισσότερες µεν από κάθε άλλο κόµµα, αλλά όχι αρκετές για να τους εξασφαλίσουν την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. Οσο για τους Podemos, εκείνοι µετρούν συνολικά 42 έδρες, µέσω του συνασπισµού των πολιτικών δυνάµεων του οποίου ηγούνται στο κοινοβούλιο («Unidas Podemos»).

«Μια κυβέρνηση που θα περιελάµβανε τον Ιγκλέσιας δεν θα λειτουργούσε, θα ήταν παράλυτη» δήλωσε ο ηγέτης των Ισπανών Σοσιαλιστών ο Πέδρο Σάντσεθ (κάτω αριστερά) µιλώντας στο ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο «laSexta», αναγνωρίζοντας µάλιστα ως «κύριο εµπόδιο… τη συµµετοχή του Ιγκλέσιας (κάτω δεξιά) στην κυβέρνηση». Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα, ο 40χρονος επικεφαλής των Podemos ζήτησε σειρά από υπουργικούς θώκους ως αντάλλαγµα προκειµένου οι Podemos να στηρίξουν τη νέα κυβέρνηση. Ο Σάντσεθ, αντιθέτως, λέγεται πως θα ήταν στην καλύτερη περίπτωση διατεθειµένος να του παραχωρήσει κάποιες θέσεις υφυπουργών ή αναπληρωτών, τις οποίες όµως ο Ιγκλέσιας απέρριψε.

Την Τρίτη η ψήφος εμπιστοσύνης στην Ισπανία

Η ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εµπιστοσύνης στον Πέδρο Σάντσεθ έχει προγραµµατιστεί για την ερχόµενη Τρίτη 23 Ιουλίου. Στην πρώτη ψηφοφορία της ερχόµενης Τρίτης, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών χρειάζεται την απόλυτη πλειοψηφία (τουλάχιστον 175 ψήφους σε σύνολο 350 βουλευτών) για να µπορέσει να εξασφαλίσει ψήφο εµπιστοσύνης. PSOE και «Unidas Podemos», ωστόσο, µετρούν µαζί 165 έδρες, όπερ σηµαίνει ότι ο Σάντσεθ θα χρειαστεί και τη στήριξη άλλων µικρότερων κοµµάτων.

Εάν ο 47χρονος Σοσιαλιστής δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 175 «ναι» την ερχόµενη Τρίτη στο Κοινοβούλιο, τότε θα ακολουθήσει και µια δεύτερη ψηφοφορία δύο 24ωρα αργότερα, την ερχόµενη Πέµπτη 25 Ιουλίου, στην οποία ωστόσο ο Σάντσεθ θα µπορεί να λάβει ψήφο εµπιστοσύνης µε απλή πλειοψηφία επί του συνόλου όχι των 350 βουλευτών, αλλά µόνο των ψηφισάντων/παρόντων. Εάν δεν τα καταφέρει ούτε την ερχόµενη Πέµπτη να εξασφαλίσει τη στήριξη µιας έστω απλής πλειοψηφίας, τότε ξεκινά µια περίοδος δύο µηνών κατά την οποία οι πολιτικές δυνάµεις της Ισπανίας θα κληθούν να συµφωνήσουν σε κάποιο µοντέλο διεξόδου από την πολιτική κρίση.

Εάν περάσουν και αυτοί οι δύο µήνες χωρίς αποτέλεσµα, τότε στη χώρα προκηρύσσονται αυτοµάτως νέες εκλογές. Για την ιστορία, θα είναι οι κατά σειρά τέταρτες βουλευτικές εκλογές που πραγµατοποιούνται στην Ισπανία µέσα σε διάστηµα µόλις τεσσάρων ετών. Με βάση τα δεδοµένα όπως έχουν διαµορφωθεί σήµερα, το πιθανότερο είναι ότι ο Σάντσεθ θα καταφέρει τελικά να επιβιώσει, µάλλον όχι στην πρώτη ψηφοφορία της επόµενης εβδοµάδας αλλά στη δεύτερη. Εάν δεν τα καταφέρει, τότε ανοίγει ο δρόµος για τη διεξαγωγή νέων πρόωρων εκλογών στην Ισπανία, ενδεχοµένως τον Νοέµβριο του 2019.