Ο Ερντογάν έχει βρει τα κουµπιά του Τραµπ

Η συνεχής άρνηση του Ντόναλντ Τραµπ να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία είναι µια προβληµατική και ενοχλητική πράξη, και εγείρει µύρια ερωτήµατα για τις προθέσεις του Αµερικανού προέδρου, αλλά και για τις υπόγειες συµφωνίες του µε αυταρχικούς ηγέτες, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται «απέναντι» στην Αµερική. Ενα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγµα, εκτός του Ταγίπ Ερντογάν, είναι ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιµίρ Πούτιν, τον οποίο, για να λέµε τα πράγµατα ως έχουν, θαυµάζει ο πλανητάρχης.

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιµ Γιονγκ Ουν είναι και αυτός στη λίστα των «αγαπηµένων» του κ. Τραµπ, ο οποίος δεν έχει κρύψει ότι και ο ίδιος έχει αυταρχικές τάσεις. Το Σύνταγµα της Αµερικής, ευτυχώς, είναι ισχυρό και τον συγκρατεί. Τις τελευταίες ηµέρες άρχισαν να δηµοσιεύονται αποκαλύψεις για τη µυστηριώδη συνάντηση Τραµπ - Ερντογάν στην Οσάκα της Ιαπωνίας, και είναι φοβερό και µόνο να πληροφορείται κανείς ότι ο Αµερικανός πρόεδρος ήταν ο εκβιαζόµενος. Συνήθως συµβαίνει το αντίθετο. Ο εκάστοτε ηγέτης της Αµερικής απαιτεί από τους συνοµιλητές του και αυτοί εκτελούν τις εντολές του. Στην ιαπωνική πόλη, ο κ. Τραµπ ήταν το αρνάκι και ο πρόεδρος της Τουρκίας ο λύκος.

Ο κ. Ερντογάν απείλησε τον κ. Τραµπ ότι, εάν του επιβάλει κυρώσεις, θα αποσύρει την Τουρκία από το ΝΑΤΟ και θα κλείσει τη βάση του Ιντζιρλίκ, η οποία -έτσι κι αλλιώς- είναι «παγωµένη», υπό την έννοια ότι η τουρκική κυβέρνηση θέτει εµπόδια στους Αµερικανούς όταν ζητούν να τη χρησιµοποιήσουν. ∆εν συµβαίνει αυτό που συνηθίσαµε στη Σούδα, για παράδειγµα, όπου η Αµερική δεν έχει ποτέ κανένα πρόβληµα, αφού ακόµα και η αριστερή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εξυπηρετούσε τις ΗΠΑ όποτε κατέθεταν σχετικό αίτηµα.

Η Τουρκία είναι ένας προβληµατικός σύµµαχος για την Αµερική και τη ∆ύση. Από το 2003, όταν αρνήθηκε να ανοίξει το βόρειο µέτωπο εναντίον του Σαντάµ Χουσεΐν, εκβιάζει µονίµως τους αφελείς Αµερικανούς, οι οποίοι έχουν «κολλήσει» στην ανόητη θεωρία του παρελθόντος ότι αποτελεί το πιο ακριβό οικόπεδο για τα αµερικανικά στρατηγικά συµφέροντα. ∆εν είναι πια… Την Πέµπτη το βράδυ ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαµ αποκάλυψε ότι µε προτροπή του προέδρου Τραµπ τηλεφώνησε στον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου για να του ζητήσει να µην ενεργοποιηθεί το ρωσικό σύστηµα.

Σε αντάλλαγµα οι Αµερικανοί δεν θα επέβαλαν κυρώσεις και θα προσέφεραν πακέτο εµπορικής συµφωνίας στην Άγκυρα. Ηταν µια «µη αναµενόµενη» εξέλιξη που έδειξε ότι ο Αµερικανός πρόεδρος δεν σέβεται τους νόµους των Ηνωµένων Πολιτειών. Απέδειξε και κάτι άλλο εξίσου σηµαντικό: ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, που συνεργάζεται στενά µε τον Βλαντιµίρ Πούτιν, έχει βρει τον τρόπο να «εκφοβίζει» (intimidate) τον Ντόναλντ Τραµπ.

Οι αναλυτές και οι διπλωµάτες που ασχολούνται µε τα προβλήµατα των τουρκοαµερικανικών σχέσεων αδυνατούν να δώσουν άλλη εξήγηση. Η δραµατική υποχώρηση της Αµερικής, όπως φαίνεται από επίσηµες δηλώσεις και ανακοινώσεις του Στέιτ Ντιπάρτµεντ και του Πενταγώνου, και η επιµονή της τουρκικής πλευράς στην αρχική της θέση ότι η αγορά, η εγκατάσταση και η χρήση των S-400 θα πραγµατοποιηθούν στη βάση της συµφωνίας της µε τη Ρωσία έχουν προκαλέσει ποικίλα σχόλια που δεν αρµόζουν σε ένα Αµερικανό πρόεδρο. Και, πραγµατικά, τίθενται λογικά και δίκαια ερωτήµατα:

• Γιατί ο Ερντογάν παίζει το λαούτο και ο Τραµπ χορεύει;
• Από πού αντλεί το θράσος ο πρόεδρος της Τουρκίας να προκαλεί µε τόσο ανάρµοστο τρόπο τον Αµερικανό πλανητάρχη, ο οποίος δικαιολογεί όλες τις πράξεις του προέδρου της Τουρκίας;

Οι αναλυτές και οι διπλωµάτες σπαζοκεφαλιάζουν για να δώσουν µια εξήγηση, αλλά αδυνατούν να το πράξουν, καταφεύγοντας στην απλοποίηση της σκέψης τους και στην αναζήτηση απαντήσεων που δεν τιµούν τον κ. Τραµπ και την οικογένειά του. Οι διπλωµάτες στην Ουάσιγκτον είχαν µείνει άφωνοι τον Ιούνιο όταν από το όβαλ όφις γνωστοποιήθηκε η επιθυµία του προέδρου των ΗΠΑ να επισκεφθεί την Τουρκία όταν θα έφταναν στο τουρκικό έδαφος οι ρωσικοί S-400. Λέγεται ότι οι συνεργάτες του τα έχασαν, και ήταν η αντίδραση του συµβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτµεντ και του Πενταγώνου που διέσωσε την αµερικανική προεδρία από το απόλυτο ρεζίλεµα.

Μια πηγή είχε πει τότε ότι η φιλία του κ. Τραµπ και του κ. Ερντογάν ήταν πραγµατική, αν και πολύ λίγοι έδωσαν σηµασία στην κουβέντα αυτή. Στο αίτηµα του κ. Τραµπ να εξεταστεί η πρόσκληση του κ. Ερντογάν αναφερόταν και η επιθυµία του να επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη, όπου έχει κτιστεί ένας «δίδυµος» πύργος ο οποίος φέρει το όνοµά του. Υπάρχουν άνθρωποι στην αµερικανική πρωτεύουσα που αναζητούν απαντήσεις στις τόσες απορίες για επιχειρηµατικά συµφέροντα. Είναι και αυτή µια πιθανότητα στην προσπάθεια να εξεταστεί το µυστήριο που αναγκάζει τον κ. Τραµπ να δέχεται ακόµα και τις προσβολές του κ. Ερντογάν. Σε όλο αυτό το απαίσιο και ανάρµοστο διπλωµατικό σκηνικό, η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να διατηρήσουν την ψυχραιµία τους, να παραµείνουν πιστές και συνεπείς στις θέσεις τους, αλλά και στις νέες συµµαχίες στη Μεσόγειο, διότι οι πρόεδροι έρχονται και παρέρχονται, όµως το «βαθύ κράτος» της Αµερικής παραµένει και πάντα κερδίζει...